شانشینی ساسانی یان ساسانییەکان (بە زمانی پاڵەوی: ئێرانشەھر) یاخود ناسراو بە ئیمپراتۆریەتی پارسی/فارسی نوێ ، دواین ئیمپراتۆریەتیی ئێرانیی پێش ئیسلام بووە
ئەردەشێری یەکەمی ساسانی ناسراو بە ئەردەشێری بابەکان بناغەدانەری ئیمپراتۆریەتیی ساسانی بوو. بەشداربووانی ویکیپیدیا، ««اردشیر بابکان»»، ویکیپیدیای فارسی
پێگەیێکی شوێنەواریی کە دروست کردنی دەگەڕێتەوە بۆ کاتی ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی یان ئیمپراتۆریەتیی ساسانی، لە سەر رێگەی کرماشان-سەرپێڵ لە ١٥ کیلۆمیتری شاری سەرپێڵ
خوسرەوی یەکەم یان ئەنووشیرەوان (٥٠١-٥٧٩ی زایینی) بیست و دووەمین شای ئیمپراتۆریەتیی ساسانی بوو. سەردەمی ئەو دەسپێکی سەردەمی زێڕینی ساسانییەکان بوو. ئەو سیستەمێکی
بۆران شاژنێک بوو لە ئیمپراتۆریەتیی ساسانی لە ئێران لە ٦٣٠ تا ٦٣٢، کچی پاشا خەسرەوی دووەم و شازادەحاتوونی ئیمپراتۆریەتیی بێزەنتی ماریا. سێیەم کەس بوو
ئازەرمیدۆخت (بە فارسی نوێ:آزرمی‌دخت,) شاژنێکی سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی بوو لە ئێران لە ٦٣٠ تا ٦٣١. کچی پاشا خەسرەوی دووەم بوو. وە دووەم شاژنی ئیمپراتۆرییەتەکە
شوێنەیە کە خۆر تێیدا ھەڵدێت. ئەم ناوە یەکەمین کەڕەت لە سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی لەسەر پارێزگای ڕۆژھەڵاتی پارس داندرا و لە ئاخرەکانی سەدەکانی ناوین
گوندێکی زۆر دێرینە و مێژووەکەی ئەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانی و ئیمپراتۆریەتیی ساسانی، لەبەرئەوەی چەندین گۆزە لەژێر خاکەکەیدا دۆزراونەتەوە
پەھلەوی بۆ شانشینەکەی دانا کە لە زمانی پاڵەوییەوە ھاتووە کە زمانی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی بوو. شانشینی پەھلەوی بە ھۆی کۆمەڵە ڕووداوی شۆڕشی ئیسلامیی ئێران،
بازرگانی ئازادی ماکۆدا شارێکی دێرین دۆزراوەتەوە، کە بۆ سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی دەگەڕێتەوە. مێژوویەک لەوەدوا ئەم شارۆچکەیە بەشێک بووە لە دەسەڵاتی
سەنگەرە و بەشێک لە لیمەکانی ڕۆمانی. بەشێک بوو لە ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی تا لە ساڵی ٣٦٠ لەلایەن ئیمپراتۆریەتیی ساسانی لە داگیرکرا. لە کۆتایی سەدەی پێنجەمەوە دەست
(ئەترۆپاتینا) و ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمی، سەڵماس زۆر وێران بوو. ڤلادیمیر مینۆرسکی ڕۆژھەڵاتناسی ڕووسیای دەنوسێت کەوا سەڵماس لەسەردەمی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی و ئیمپراتۆریەتیی
حکوومەت بوو وە هێمای دەوڵەتی ساسانی بوو. لە (بیشابووری کازیروون) نوسراوێک هەیە کە ناوی بنەماڵە خاوەن زەوی و یاسای سەرەتای ساسانی تێدا تۆمارکراوە، بۆ ئازەربایجان
بەرامبەر ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی وەستا بوون. (ئەسکەندەربەگی تورکمان مونشی) دەنوسێ کە دوای داگیرکردنی (موکریان و ئازەربایجان) لەلایەن ئیمپراتۆریەتیی عوسمانییەکانەوە
مێژوونووسانی عەرەب و ئێران و فەردۆسی حیسابەکانیان لە کتێبی لادراوی بارەگای ساسانی خودای نامە گێڕاوەتەوە کە بە پێچەوانەی دابی ئایینی تێکستەکانی پەھلەوی کە
بەرامبەر ھێرشی دوژمنان نییە، بۆیە لە شوێنی قەڵای دمدمی سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی، دووبارە بە ھەمان ناو قەڵای دمدمی دروست کرد. ئەم کارەیشی وای لە
37.376472; 45.190611 وڵات کوردستان ئێران پارێزگا پارێزگای ورمێ شارستان شارستانی ورمێ دامەزرێنەر ئیمپراتۆریەتیی ساسانی بەرزایی ١٤٦٦ مەتر (٤٬٨١٠ پێ)
فەرمانڕەواییان کرد. ئیمپراتۆرییەتیی ساسانی یان ساسانییەکان دوایین ئیمپراتۆرییەتیی ئێرانیی پێش ئیسلام بووە. بنەماڵەی ساسانی لە ساڵی ٢٢٤ی زایینی بە تێکشاندنی
ئەم شارە بەشێک بوو لە ویلایەتی مووسڵ کە یەکێک بوو لە ویلایەتەکانی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی، لەو شارەدا قەڵایەک وەک بنکەیەکی سەربازی دروستکرا، ئەمڕۆ کەلاوەکانی
سەرۆک بۆ ھۆزەکانی دیکە دیاریبکەن یان لایان بدەن. پاش لە ناوچوونی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی، ناوچەکانی رۆژاوای ئێران کەوتە ژێر دەسەڵاتی عەربە موسڵمانەکان ئەگرچی
