٤ی ئازار: ڕێکەوت

٣٠٢ ڕۆژی ماوە بۆ کۆتاییی ساڵ.

• ١٤٦١ - لەمیانەى جەنگى ئەلوەردەتەین هێنرى شەشەم ى شاى ئینگلیز لەلایەن ئالیورکى دەسەڵاتى لێسەندرایەوەو لەدواى ئەو ئێدواردى چوارەم دەسەڵاتى گرتە دەست.
• ١٤٩٣ - دۆزەرەوەى ئیسپانى کریستۆڤەر کۆڵۆمبس لەمیانەى درێژەى گەشتەکەیدا گەیشتە ئەمریکاى باکوور.
• ١٥١٩ - دۆزەرەوەى ئیسپانى هێرنان کۆرتێز لە میانەى گەشتەکەیدا لە کەنارەکانى مەکسیک دابەزى.
• ١٦٦٥ - شارلى دووەم ى شاى بەریتانیا جەنگى لە دژى هۆڵەندا ڕاگەیاند.
• ١٦٩٩ - ئەڵمان ەکان جوولەکە کانیان لە شارى لۆبیخ دەرکرد.
• ١٨٠٠ - پەروەردەکردنى گیانلەبەرى مەڕ خرایە سیستەمى خوێندن لە وڵاتى ئوسترالیا.
• ١٨١٣ - هێزەکانى ڕووسیا گەیشتنە شارى بەرلین ى پایتەختى ئەڵمانیا و لەم کاتەشدا هێزەکانى فەرەنسا لە ناوچەکان کشانەوە بەبێ بەرگرى کردن.
• ١٨٨٠ - بۆ یەکەم جار لە ڕۆژنامەکاندا وێنە بەدەرکەوت، ئەمە و بۆیەکەم جار ئەو وێنەیە لەیەکێک لەڕۆژنامەکانى ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکا بڵاوکرایەوەو بووە سەرەتایەک بۆ بەدەرکەوتن و بڵاوبوونەوەى وێنە لە ڕووپەڕى ڕۆژنامەکاندا.
• ١٩١٤ - بۆ یەکەم جار لە مێژووى خۆیدا لە کارێکى دەگمەن و ناوازەدا دوو کۆرپەى چوار مانگى بەیەکەوە نووساو لە کردەیەکى نەشتەرگەریدا لە وڵاتى فەرەنسا لێکرانەوە، و سەرکەوتنیشى بەدەست هێنا. ئەم ڕووداوە بووە سەرەتایەک بۆ لێکجیاکردنەوەى دووانە لە ڕێگەی نەشتەرگەرییەوە.
• ١٩١٥ - سازۆنۆڤ ى وەزیرى دەرەوەى ڕووسیا نامەیەکى ئاراستەى هەریەکە لە نێردەکانى بەریتانیا و فەرەنسا کردو تیایدا داواى ناوچەکانى قوستەنتینیە ى دەکرد، کە هەریەکە لە ناوچەکانى کەنارەکانى باکوورى بەسفۆر، دەریای مەرمەڕە، و دەردەنێلى دەگرتەوە.
• ١٩١٨ - ئەنفلۆنزای ئیسپانی سەری ھەڵدا کە بە کوشندەترین دەرد دەژمێردرێت لە مێژووی مرۆڤایەتی. بووە ھۆی کوشتنی ٥٠ ملیۆن کەس (%٣ی جیھان) و تووشبوونی ٥٠٠ ملیۆن (١/٣ی جیھان).
• ١٩٢٣ - بۆردومان کردنى شارى سلێمانى لەلایەن فرۆکەکانى ئینگلیز.
• ١٩٣٣ - ئەنگلبێرت دۆلفۆس ى ڕاوێژکارى نەمسا پەرلەمانى هەڵوەشاندوە، و خۆى بەتەنها دەسەڵاتى گرتە دەست.
• ١٩٣٣ - گرتنە دەستى حوکم لەلایەن فرانکلین دالانۆ ڕۆزڤەڵت بە سەرۆکى ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکا ژمارەى ٣٣، ناوبراو لەساڵى ١٨٨٢ لە شارى نیویۆرک لە دایکببوو بەهۆى هۆکارێکەوە قاچەکانى برینداردەبن و بەهۆى عارەبانەوە دەجولێتەوەو لەساڵى ١٩١٠ دەبێتە ئەندامى ئەنجومەنى پیران و بۆماوەى ٣ جاریش هەڵبژێردراوەتەوە بە سەرۆکى ئەمریکا.
• ١٩٤٩ - ئەنجومەنى ئاسایسى نێودەوڵەتى بڕیارێکى دەرکردو تیایدا ڕایگەیاند: ئیسرائیل ئەندامى تەواوى ئەنجومەنەکەیە.
• ١٩٦٣ - تاهیر یەحیا وەفدى حکومەتى عێراقى لە کانى ماران لەگەڵ مەلا مستەفا بارزانى کۆبوویەوە.
• ١٩٧٩ - هێزەکانى چین دەستیان بەپاشەکشەکردن کرد لە وڵاتـى ڤێتنام.
• ١٩٧٩ - تەرمى مەلا مستەفا بارزانى لە ئەمریکا و گەیشتە شارى تاران.
• ١٩٩١ - هەڵگیرسانى ڕاپەڕینى باشوورى عێراق لە دژى دەسەڵاتى سەدام حوسێن ى سەرۆکى وڵات، لە ئاکامدا ڕاپەڕین لە سەرتاسەرى عێراق ١٥ پارێزگاى لەکۆى ١٨ پارێزگا گرتەوە، بەڵام بەهۆى پشتگیرى نەکردنى لەلایەن ئەمریکا و ئەو ڕاپەڕینە هەرەسى هێنا.
• ١٩٩١ - سەعد عەبدولڵا سوباح ى میرى وڵاتى کوەیت لەدواى ئەوەى لەگەڵ داگیرکردنى وڵاتەکەى لەلایەن عێراق ەوە هەڵاتبوو، گەڕایەوە.
• ١٩٩٥ - لە ئیمارات حوکم بۆ بنەماڵەى شێخ مەکتوم قۆرخ کرا.
• ٢٠٠٣ - گرێدانى کۆنگرەی لەناکاوى جیهانى ئیسلامى لەشارى دەوحە بە ئامادەبوونى سەرانى ٥١ وڵاتى ئیسلامى، بە مەبەستى تاوتوێ کردنى پرۆسەى ئاشتى و بنەبڕکردنى دیاردەى تیرۆر.
• ٢٠٠٩ - دەرچوونى بڕیارى راگرتنى عومەر حەسەن بەشیر ى سەرۆکى سوودان لە لایەن دادگاى نێودەوڵەتى.

• ٠٩٧٦ - مێژوونووسى گەورەى میسرى موحەمەد عەبدولڵا ئەحمەد ناسراو بە (سوبحى)، ناوبراو یەکێکە لە مێژوونووسە گەورەکانى ئەو ووڵاتەو دانراوێکى زۆرى هەیە کەبە نزیکەى ١٣ هەزار لاپەڕە هەژمار دەکرێت.
• ١٧٦٩ - موحەمەد عەلى پاشا حاکمى میسر و دامەزرێنەرى خانەوادەى عەلەوییەکان لەو وڵاتەدا.
• ١٨٩٣ - مەحمود بێرم توونسى شاعیرى میسر ى و بەڕەچەڵەک توونسى.
• ١٩٠٤ - رینهارد هایدریش یەکێک لەئەفسەرەکانى پارتى نازى ئەڵمانیا و ئەندازیارى کوشتارى جوولەکەکان لەمیانەى جەنگى جیهانى دووەمدا.
• ١٩٤٥ - تۆمى سڤینسۆن ى یاریزان و ڕاهێنەرى تۆپى پێى سویسرى.
• ١٩٤٩ - سێرگیە باگابش سەرۆکى ئەبخازیا.
• ١٩٥٠ - ریک بێرى سیاستەمەدارى ئەمریکى.
• ١٩٥٤ - فرانسۆ فیۆن سەرۆک وەزیرانى فەرەنسا.

• ١١٩٣ - سەلاحەددینی ئەیووبی، سوڵتانی کوردی (لەدایکبووی ١١٣٧)
• ١٨٥٢ - نیکۆڵاى گۆگۆل نووسەرى رووسى.
• ١٨٨٨ - ئامۆس برنسۆن ئالکۆت - فەیلەسوفى (ئەمریکی.
• ١٩٤١ - لۆدنیگ کۆید - کە لە بوارى ئاستى (ئەڵمانی)دا چالاکبوو.
• ١٩٥٢ - چارڵز شرینگتۆن - پزیشکى بەناوبانگى (بەریتانى).
• ١٩٥٧ - حیلمى بەهجەت بەدەوى یەکێک بوو لە زانا گەورەکانى بوارى یاسا لە میسر.
• ١٩٩٣ - نیقۆڵاس ریدلى - وەزیرى پێشووى خەزێنەى بەریتانیا.
• ١٩٩٧ - کۆچى دوایى ئەحمەد خواجە مێژوونووس و نووسەرى تایبەتى شێخ مەحمود لە تەمەنى ١٠٢ ساڵیدا لەشارى سلێمانى.

٢٠٠٣ - لە بازگەی تاسڵوجە ئەندامی پێشووتری یەکگرتوویی ئیسلامی کوردستان عەبدوڵا قەسرێ و چوار پاسەوانی لەلایەن هێزەکانی یەکێتی نیشتمانی کوردستان تیرۆرکران.

• ڕۆژی ڕازیبوون (ڤێرمۆنت - ١٩٧١)
• ڕۆژی پەیمان (پێنسیلڤانیا - ١٩٦١)
• ڕۆژی ڕێزمان (نافەرمی)