٢٣ی کانوونی دووەم: ڕێکەوت

پێش- ١٦٠٠

• ٣٩٣ – تیۆدۆسیۆسی یەکەمی ئیمپراتۆری ڕۆمانی کورِەکەی خۆی ھۆنۆریۆسی وەک فەرمان رِەوای ئیمپراتۆر دەستنیشانکرد.
• ١٣٦٨ – جۆ یوانجانگ لەژێر ناونیشانی ھۆنگ وو بووە پاشای چین و بۆ ماوەی ٣ سەدە خانەوادەی مینگ حوکمرِانیان کرد.
• ١٥١٧ – سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی ھێزەکانی تۆمان بای لەناوچەی ڕیدانییەیی نزیک شاری قاھیرەی پایتەختی میسر تێک شکاند.
• ١٥٥٦ – گەورەترین بوومەلەرزە لە چینی دا کەزیاتر لە ٨٣٠ ھەزار کەس بوونە قوربانی.
• ١٥٧٩ – یەکێتی ئۆترەخت کۆماری پرۆتستانتی لە ھۆڵەندا دامەزراند.

١٦٠١–١٩٠٠

• ١٦٥٠ – پورتوگالییەکان گەیشتنە میرنشینی عومان.
• ١٦٥٦ – بلێز پاسکالی یەکەم نامەی بۆ لادێکان گواستەوە.
• ١٧١٩ – لەناو ئیمپراتۆرییەتی ڕۆمانی میرنشینی لیختنشتاین دروست بوو.
• ١٧٩٣ – ھەردوو وڵاتی ڕووسیا و پروسیا خاکی پۆڵەندایان دابەش کرد.
• ١٨١٢ – بوومەلەرزەیەک بەھێزی ٧٫٦ پلە بە پێوەری رِێختەر لە نیومەدریدی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکایدا.
• ١٨٤٥ – ئەمیر عەبدولقادر جەزائیری خۆیدا بەدەست ھێزەکانی فەرەنسی.
• ١٨٥٥ – بوومەلەرزەی ولینگتۆن لە نیووزلەندای دا بە ھێزی ٨ پلە بە پێوەری رِێختەر زیانێکی زۆری لێکەوتەوە.
• ١٨٩٩ – حاکمی کوەیت شێخ موبارەک سوباح بەڵَننامەیەکی پاراستنی لەگەڵ بەرتیانیا مۆرکرد، ئەم بەڵێننامەیە لە ١٩ی حوزەیرانی ١٩٦١ ھەڵوەشایەوە.

١٩٠١ - ئێستا

• ١٩٠٩ – بوومەلەرزەیەک بە ھێزی ٧٫٣ پلە بە پێوەری رِێختەر لە ئێران داو نزیکەی ٦ ھەزار قوربانی لێکەوتەوە.
• ١٩١٢ – دەرچوونی رِۆژنامەی ئەلمزەحەکات لە شاری بەغدا.
• ١٩١٣ – کۆمەڵێک ئەندامی ئیتیحاد و تەرەقی ئاگریان لە باب ئەلعالی بارەگای سەرەک وەزیرانی تورکیا بەرداو داوایان لە سوڵتانی عوسمانی محەممەد رِەشاد کرد کە مەحموود شەوکەت پاشا بەسەرەک وەزیران دابمەزرێنێت.
• ١٩١٩ – دەرچوونی رِۆژنامەی ئەلبەرق لە شاری بەیروت.
• ١٩٢٠ – لەمیانەی جەنگی جیھانی یەکەم، ھۆڵەندا رِەتی کردەوە کە خۆ بەدەست فلیھلم دووەمی قەیسەری ئەڵمانیا.
• ١٩٢٢ – ھێزەکانی حکوومەتی ئێرانی ھێرشیان کردە سەر پێشمەرگەکانی سمکۆی شکاک.
• ١٩٣٢ – مۆرکردنی رِێککەوتنامەیەک لە نێوان دەسەڵاتدارێتی ئێران و تورکیا بەمەبەستی لێدانی شۆرِشی ئارارات.
• ١٩٤٣ – لەمیانەی جەنگی جیھانی دووەم، ھێزەکانی بەریتانیا گەیشتنە تەرابلوسی پایتەختی لیبیا.
• ١٩٤٧ – برِیاری لەسێدارەدانی ھەرسێ سەرکردەی قارەمانی کۆماری مەھاباد دەرچوو.
• ١٩٥٠ – کنێستی ئیسرائیلی برِیاریدا کە قودس پایتەختی ئیسرائیلە.
• ١٩٦٦ – بوومەلەرزەیەک بە ھێزی ٥٫١ پلە بە پێوەری رِێختەر لە ناوچەی دۆلسی ویلایەتی نیومەکسیکۆی داو زەرەرو زیانێکی زۆری لێکەوتەوە.
• ١٩٦٨ – ھێزە دەریایییەکانی کۆریا ھێرشیان کردە سەر کەشتی بیوبلۆی سیخوری ئەمریکا و دەست بەسەریان کرد.
• ١٩٦٩ – یەکەم پێشانگای کتێب لەشاری قاھیرە کرایەوە.
• ١٩٦٩ – یەکەم میترۆی ژێر زەوی لەکیشوەری ئەفریقیا لەشاری قاھیرە کرایەوە.
• ١٩٧٣ – ڕیچارد نیکسۆن سەرۆکی ئەمریکا رِاگرتنی جەنگی ڤێتنامی رِاگەیاند.
• ١٩٨١ – بوومەلەرزەیەک لەناوچەی سیشوانی چینی دا بە ھێزی ٦٫٨ پلە بە پێوەری رِێختەرو نزیکەی ١٥٠ ھەزار قوربانی و ٣٠٠ برینداری لێکەوتەوە.
• ١٩٨٥ – تەلەڤیزیۆنی بەریتانی ھەڵسا بەگواستنەوەی کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی لۆرداتی وڵاتەکەی.
• ١٩٩٧ – بیڵ کڵینتن سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ھەڵسا بەدانانی مادلین ئۆلبریت ١٩٣٧ وەک وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، لە جێگای لۆران کریستۆڤەر ١٩٢٥، شایانی باسە ئۆلبرایت ھاووڵاتییەکی بەرِەگەز جوولەکەیە.
• ١٩٩٨ – پاپا یۆحەنا پۆلسی دووەم بەتووندی ئیدانەی ئابڵوقەی ئەمریکای کرد لەسەر کوبا.
• ٢٠٠٧ – بۆ جاری سێیەم ھێزە بەرھەڵستکارەکانی لوبنان رِژانە سەر شەقامەکانی شاری بەیروت و چەندین ئۆتۆمبێلیان سووتاندو رِێگاکانیشیان داخست.
• ٢٠٠٧ – ھێزەکانی ئەسیوبیا دەستیان کرد بەکشانەوە لە خاکی سۆماڵی پاش ئەوەی یارمەتی ھێزەکانی سۆماڵیاندا لەدژی ھێزی بەرەی دادگا ئیسلامییەکان.
• ٢٠٠٧ – گرێدانی لووتکەی ٦ وڵاتی عەرەبی جەزائیر، توونس، میسر، سودان، یەمەن، لیبیا، لە تەرابلوسی پایتەختی لیبیا بەمەبەستی ھەڵەسنگاندنی بارودۆخی عێراق، فەلەستین.

پێش- ١٦٠٠

١٦٠١ ١٩٠٠

• ١٧٨٣ – لەدایکبوونی ئەدیبی فەرەنسی ستیندھال، ناوبراو لە ساڵی ١٨٤٢ کۆچی دوایی کردووە.
• ١٨٣٢ – لەدایکبوونی وێنە کێشی فەرەنسی ئێدوارد مانییە.
• ١٨٤٠ – لەدایکبوونی ئێرنست کارل ئاپ فیزیازانی ئەڵمانی.
• ١٨٥٧ – لەدایکبوونی فیزیازانی کرواتی ئەندریا مۆھۆر ڤیچیچ.
• ١٨٦٢ – لەدایکبوونی دێڤید ھێلبەرت بیرکاریزانی ئەڵمانی.
• ١٨٧٦ – لەدایکبوونی ئۆتۆ دێلس کیمیازانی ئەڵمانی.
• ١٨٩١ – لەدایکبوونی ئەنتۆنیۆ گرامشی فەیلەسوفی مارکسی ئیتاڵی.
• ١٨٩٣ – لەدایکبوونی عەزیز عوسمان ئەکتەری سینەمایی میسری.

١٩٠١ - ئێستا

• ١٩٠٧ – لەدایکبوونی یۆکاوا ھیدیکی فیزیازانی ژاپۆنی.
• ١٩١٥ – لەدایکبوونی ئارسەر لویس ئابووریزانی بەریتانی.
• ١٩١٩ – لەدایکبوونی بۆرماو سکرتێری نەتەوە یەکگرتووەکان ١٩٦١–١٩٧١، لەدوای داگ ھەمەر شۆلد کە لە ساڵی ١٩٦١ بەرِوداوی فرِۆکە کۆچی دوایی کرد.
• ١٩٢٩ – لەدایکبوونی جۆن چارلیز بۆلانینی کیمیازانی کەنەدی.
• ١٩٤٦ – لەدایکبوونی ئارلۆندۆ ئالیمان سەرۆکی نیکاراگوا.
• ١٩٤٧ – لەدایکبوونی مێگاواتی سۆکارنۆ پۆتری پێنجەم سەرۆک کۆماری ئیندۆنیزیا.
• ١٩٤٩ – لەدایکبوونی ئەحمەد ڕات ب ئەکتەری سینەمایی میسری.
• ١٩٦٤ – لەدایکبوونی خالید ساڵح ئەکتەری سینەمایی میسری.
• ١٩٦٤ – لەدایکبوونی بارات جاگدیۆ سەرۆکی گۆیانا.

پێش- ١٦٠٠

• ١١٩٩ – کۆچی دوایی ئەبو یوسف یەعقوب مەنسوور خەلیفەی مۆحەدییەکان.
• ١٥١٦ – کۆچی دوایی ئەراگۆن فەردیناندی پێنجەمی شای ئیسپانیا، ناوبراو لە ساڵی ١٤٥٢ لەدایک ببوو.

١٦٠١–١٩٠٠

• ١٦٢٢ – کۆچی دوایی ولیام بافین دۆزەرەوەی ئینگلیزی.
• ١٧٤٤ – کۆچی دوایی جامپاتیستا ڤیکۆ فەیلەسوفی ئیتاڵی.
• ١٨٠٦ – کۆچی دوایی ویلیام بێتی بچووک سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا.
• ١٨١٠ – کۆچی دوایی جۆن فێلھێلم ڕایتەر کیمیازانی ئەڵمانی.

١٩٠١ - ئێستا

• ١٩٤٧ – کۆچی دوایی وێنە کێشی فەرەنسی بییر بۆنار.
• ١٩٥٢ – کۆچی دوایی نووسەری گەورەی میسری زەکی موبارەک.
• ١٩٨٤ – کۆچی دوایی موعین بەسیسۆ شاعیری فەڵەستینی.
• ١٩٨٩ – کۆچی دوایی وێنەکێش و ھونەرمەندی ئیسپانی سلڤادۆر دالی، ناوبراو لە ساڵی ١٩٠٤ لەدایک ببوو.
• ١٩٩٦ – کۆچی دوایی فاتیمە ڕوشدی ئەکتەری سینەمایی میسری.
• ١٩٩٩ – کۆچی دوایی ھونەرمەندی کورد محەممەدی ماملێ.

• ١٩٤٩ – رِاگەیاندنی کۆماری ئەڵمانیای یەکگرتوو.
• ١٩٩٣ – دامەزراندنی سوپای یەکگرتووی کوردستان.

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «January 23»، ویکیپیدیای ئینگلیزی.