شێرپەنجەی مەمک (بە ئینگلیزی: Breast cancer) شێرپەنجەیەکە کە گەشە دەسەنێ لە شانەکانی مەمکدا.
ھەندێ کات نیشانەکانی شێرپەنجەی مەمک پێکھاتووە لە لوویەک لەناو مەمکدا، گۆرانی شێوەی مەمک، چالییەک لە پێستدا، ھاتنە دەروەی شلە لە گۆی مەمکەوە، ھەلگەرانەوەی گۆیەکان، یان سوور ھەڵگەرانوو زبر بوونی پارچەیەکی پێستی مەمک. لەو شوێنانەی کە نیشانەکانی تێدا دەرکەوتووە، دەشێببێتە ھۆی ئازاری ئێسکەکان، ھەوکردنی لیمفە گرێکان، ھەناسە کورتی، ڕەنگ زەردی.
ھۆکارە مەترسیدارەکانی گەشەسەندنی ئەم نەخۆشییە لە ئافرەتاندا بریتییە لە، قەڵەوی، کەمی ڕاھێنانی فیزیای، خواردنەوە کھولیکان، تیشکی ئێکس، ئەو ھۆرمۆنانەی کە چارەسەرن بۆ تەمەنی بێئومێدی، زوو کەوتنە سەر خوێن، منداڵبوون ی درەنگ یان ھەر نەبوونی، ھۆکاری بۆماوەی. نزیکەی ٥–١٠٪ ئەم بارودۆخە ھۆکارەکی جیناتە کە دەمێنێتەوە لە باوانەوە. باوترین جۆری شێرپەنجەی مەمک ئەوەیە کە گەشە دەسێنێ لەو بۆریچکە خانانەی کە شیری تێدا بەرھەم دێت. زیاتر لە ھەژدە جۆری کەی شێرپەنجەی مەمک ھەیە.
یەکێک لە گرنگترین نیشانەکانی شێرپەنجەی مەمک ھەبوونی لووە کە جیاوازە لە شانەکانی تری مەمک. ھەروەھا چربوونەوەی شانەکانیش ھۆکارێکی ئەم نەخۆشییەیە، یەکێک لە مەمکەکان کە قەبارەکەی گەورەتر یان بچووکتر دەبێ، سەر گۆیەکان شوێن و شێوەیان ئەگۆرێت و ھەڵئەگەڕێتەوە، پێستەکەی وشک ئەبێتەوەو ھەڵدەقڵیشێت، برین لە دەوری گۆی مەمک، ئازار لە بەشەکانی سنگ و بنباڵدا و ھەڵئاوسان لە بەشی خواروی بنباڵو ئێسکی چەڵەمەدا. ھەرچەندە ئازار لە سنگدا بۆ دیاری کردنی شێرپەنجەی مەمک پشتپێبەستراو نییە، بەڵام ئەتوانرێت بەسود بێت بۆ دیاری کردنی کێشە تەندروستییەکانی تری مەمک.
کاتێک کە شک لە ھەبوونی شێرپەنجەی مەمک بوو دەبێت پزیشک «مامۆگرافی» بکات. ئەم مامۆگرافییە ھەبوون یان نەبوونی شێرپەنجە دەسەلمێنێت، دوای ئەوەش بۆ دڵنیای تەواو دەبێت «بایۆپسی» بکرێت.
ئافرەتان دەتوانن مەترسییەکانی تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک کەمبکەنەوە بە بەردەوام بوون لە ڕاھێنانی وەرزشی و کێشی تەندروست، و کەم کردنەوەی خواردنوەوە ئەلکھولییەکان، و شیردان،بەم ڕێگایانە دەتوانین ٣٨٪ توشبوون بەم نەخۆشییە کەم بکەینەوە.
بە لابردنی ھەردوو مەمک پێش ئەوەی نەخۆشییەکە دیاری بکرێت یان لوو تێیدا دەربکەوێت.
مەترسی شێرپەنجەی مەمک کەم دەکاتەوە وەکوو دەرمانی (تامۆکسیفین).
زۆر جار لە خانمەکاندا دوای نەشتەرگەری ھەست بە لە دەست چوونی ژنایەتی دەکرێت لە بەر ئەوەی کە ئەم ھەستە لاواز و ناخۆشە لە کۆڵی خانمەکان بکرێتەوە، نەشتەرگەریێکی تریان بۆ دەکرێت کە بۆ جوانکارییە ئەم نەشتەرگەرییە ئاوایە کە لە جێی ئەو مەمک (یان ھەردوو مەمک) کە ھەڵ دەگیرێت دوو دانە مەمکی دەستکرد کە بە ڕوواڵەت، شکڵ و جنس دەقاودەق وەکوو مەمکی بەڕاستینەیە، دادەنرێت. بۆ وێنە ئەم نەشتەرگەرییە لە ساڵی ٢٠١٣ لە ٣ ھەنگاودا لەسەر ئەکتەری سینمای ئەنجلینا جۆولی ئەنجام درا و دوای نەشتەرگەرییەکە گەڕاوە سەر ژیانی ئاسایی خۆی و بێ ھیچ گرفتێک درێژەی بە ژیانی دا.
ھەندێک ھۆ و دەلیل ھەن کە ئاستی تووشبوون بە شێرپەنجەی مەمک زۆر دەکەن وەک ئەمانەی لە خوارەوە دێن:
پۆلێنکردن | |
---|---|
بەستەرە دەرەکییەکان |
|
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە شێرپەنجەی مەمک تێدایە. |
This article uses material from the Wikipedia Soranî / کوردی article شێرپەنجەی مەمک, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ناوەرۆک لەبەردەستە لەژێر CC BY-SA 4.0دا، مەگەر پێچەوانەی وترابێ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Soranî / کوردی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.