سینەمای کوردی

فیلمی زارە لە ساڵی ١٩٢٨ بە یەکەمین فیلمی کوردی دادەنرێت، کە لە ئەرمینیای یەکێتیی سۆڤیەت بەرھەم ھاتووە. فیلمی کوردەکان-ئێزیدییەکان فیلمی بێدەنگی ڕەش و سپییەکی دیکەیە کە باس لە کوردە ئێزیدیییەکان ئەرمەنستانی سۆڤیەت دەکات و لە ساڵی ١٩٣٣دا بڵاوکرایەوە. ئەو فیلمە دەرھێنانی ئاماسی مارتیرۆسیان دەرھێنەرێکی ئەرمەنییە و دامەزرانی کۆلخۆزێک لە گوندێکی کوردنشین نیشان دەدات.

بەڵام دەکرێت بەرھەمە سینەماییەکانی یەڵماز گونەی فیلمسازی باکووری کوردستان، مێگەل، ۱۹۸۷؛ دیوار، ۱۹۸۳ و بەتایبەت فیلمە سەرکەوتووەکەی واتە ڕێ۱۹۸۲ کە توانی خەڵاتی دارخورمای زێڕینی فستیڤاڵی کان بەدەست بھێنێت بە جیددیترین ھەنگاو بۆ پێکھاتنی ڕوانگەیەکی نوێی سینەمایی بزانرێت. گونای لە وێنەی فیلمسازێکی کورد بە ڕوانگەیەکی شوناسخوازانەوە (خود لە ڕوانگەی خودەوە) بۆ یەکەمین جار لە سینەمادا شێوازی ژیانی کوردەکان و کێشەکانیانی لە دوو پانتایی گرنگی سیاسی و کۆمەڵایەتیی ئەو سەردەمەی تورکیا، لە دووتوێی دیمەندا بەرجەستە کردەوە و بەکردەوە بوو بە دامەزرێنەری سینەمایەکی «شوناستەوەر»؛ دواتر بە ھاتنی دەرھێنەرەکانی وەک بەھمەن قوبادی، جانۆ ڕۆژبەیانی، مانۆ خەلیلی و دەیان دەرھێنەری دیکەش ئەوا سینەمای کوردی لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست گیرسایەوە. لەگەڵ ئەوەش چەندین دەرھێنەر لە دەرەوەی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست لەوانە ھونەر سەلیم کاریان لەسەر فیلمی کوردی کردووە. ھەرساڵان ڕۆژی ٩ی ئەیلوول (۱۸ی خەرمانان) وەکوو «ڕۆژی سینەمای کوردی» پیرۆز دەکرێت.

دەرھێنەرەکان

• ئیبراھیم سەعیدی
• بەھمەن قوبادی
• تەھا کەریمی
• جانۆ ڕۆژبەیانی
• جەلیل زەنگەن
• جەمیل ڕۆستەمی
• شەھرام عەلیدی
• شەھرام قادر
• شوان عەتووف
• کارزان قادر
• کازم ئۆز
• مانۆ خەلیل
• ناسر حەسەن
• نیزامەدین ئاریچ
• ھەڵکەوت مستەفا
• ھونەر سەلیم
• ھیشام زەمان
• یەڵماز گونەی
• بەهمەن سەڵاح
• ئەرسەلان ئەمیری
• بەختیار فەتاح
• چایان دەمیرێل
• حوسێن حەسەن
• ڕەحیم زەبیحی
• ڕێبەر دۆسکی
• سەھیم عومەر خەلیفە
• شەوکەت ئەمین کورکی
• شێرۆ ھندێ
• کەیوان کەریمی
• مەھدی ئومێد
• یوکسل یاووز

 

• ١٩٨٨ (٢٠٢٣)، دەرهێنەر: هێژوان زەندی

• ٠٩ (٢٠٢١)، دەرھێنەر: بەختیار فەتاح
• سڵاو پێشمەرگە (٢٠١٩)، دەرهێنەر: حەسەن عەلی

• پەیکەری دڵ (٢٠١٩)، دەرھێنەر: شوان عەتووف
• وڵاتە تیژە شیرینەکەم (٢٠١٣)، دەرھێنەر: ھونەر سەلیم
• دەیڤد و لەیلا، (٢٠٠٦)
• کیسەڵەکانیش دەفڕن (٢٠٠٤)، دەرھێنەر: بەھمەن قوبادی
• ڤۆدکا لیمۆ (٢٠٠٤)، دەرھێنەر: ھونەر سەلیم
• ژیان (٢٠٠٣)، دەرھێنەر: جانۆ ڕۆژبەیانی
• جێھێڵراو لە عێراق (٢٠٠٢)، دەرھێنەر: بەھمەن قوبادی
• کاتێک بۆ مەستی ئەسپەکان (٢٠٠٠)، دەرھێنەر: بەھمەن قوبادی
• دیوار (١٩٨٣)، دەرھێنەر: یەڵماز گونەی
• ڕێگا (١٩٨٢)، دەرھێنەر: یەڵماز گونەی
• زارە (١٩٢٦)، دەرھێنەر: ھامۆ بێکنازاریان

ھەرساڵان ڕۆژی ٩ی ئەیلوول ھاوکات لەگەڵ ساڵرۆژی کۆچی دوایی یەڵماز گونەی دەرھێنەر، نووسەر و ئەکتەری کورد وەکوو «ڕۆژی سینەمای کوردی» پیرۆز دەکرێت. بەڕێوەبردنی ڕۊێوڕەسم بەبوونەی ئەم ڕۆژە لە ساڵی ٢٠٢٠ەوە بە دەستپێشخەریی ھاوار مستەفا خان ھونەرمەندی کورد و ھەروەھا کۆمپانیای ھاواری فیلم، ناوەندی سینەمایی و رۆژنامەڤانیی بەدرخان، کۆماری یەڵماز گونەی ژیاندۆستی دەستیپێکراوەتەوە.