دەوڵەتی زەنگی

دامەزرێنەرەکەیان ئاقسنقەر بوو، کە سەربازێکی مەمالیکی سەلجوقیەکان بوو ھەروەھا سەرکردەیەکی سەربازی بوو لە حەلەب دانرابوو لەلایەن سەرکردەی سەلجوقی تەتش، عیمادەدین زەنگی کوڕی ئاقسنقەر (١١٢٧-١١٤٦) بوو بە والی عێراق پاشان توانی موسڵ بگرێت لە ساڵی ١١٢٧ز، و حەلەب بگرێت لە ساڵی ١١٢٨ز، لە گەڵ چەند شارێکی تری شام، بە ھۆی سیاسەتە داناییەکەی و ھەڵمەتە سەرکەوتووەکانی لە دژی میرنشینە خاچپەرستەکانی شام، توانی دەست بگرێت بەسەر ھەموو عێراق و چەند بەشێکی گرنگی شام، پاشان نورەدینی کوڕی جێگەی گرتەوە (١١٤٦-١١٧٤)ز لە وڵاتی شام و توانی دەست بەسەر دیمەشقدا بگرێت لە ساڵی ١١٥٤ز، لە دوای مردنی سەیفەدینی برای (١١٤٦-١١٤٩) وڵاتی عێراق و شامی خستە پاڵ دەوڵەتەکەی و ئەمە بەردەوام بوو تا ساڵی ١٢٦٢ز.

نورەدین زەنگی سەرکردایەتی دەوڵەتەکەی کرد و گەیاندیە بەرزترین ئاستی، و دیمەشقی کرد بە پایتەخت، و سەردەمەکەی جیا دەکرێتەوە بە پێشکەوتنی چالاکی بیناسازی و گەشەسەندنی ئابوری دەوڵەتی زەنگی، توانی ستورەکانی فراوان بکات تا دەگاتە میسر، و سەرکردەکەی -ئەسەدەدین شێرکۆ- دەستی گرت بە سەر خەلافەتی فاتیمیدا لە میسر، پاشان سەڵاحەدینی ئەیوبی ھەستا بە دامەزراندنی دەوڵەتی ئەیوبی لە میسڕ، و لە دوای مردنی نورەدین زەنگی، سەڵاحەدین وڵاتی شامی خستە پاڵ دەوڵەتەکەی لە میسر.

چەند لقێکی خێزانەکە مانەوە لە شوێنەکانی تر وەک ئەو لقەی لە سنجار بوو (١١٢٠-١١٧٠)ز، ھەروەھا لقی جەزیرە (١١٨٠-١٢٥٠)، و ئەیوبیەکان دەستیان بەسەر ھەموویدا گرت، و لقەکەی موسڵیان بەردەوام بوو تا ساڵی ١٢٦٢ز، و تا ئیلخانەکان بە تەواوی لەناویان بردن.

• Islam: Kunst und Architektur
• الزنكيون في الموصل
• الزنكيون في حلب ودمشق

•  دەروازەی مێژووی ئیسلام
•  دەروازەی مێژوو