ئەفریقا
ئەفریقا، لە دوای ئاسیاوە لە ڕووی گەورەیی و ئاپۆرەوە دووھەمین کیشوەری جیھانە.
ئەم وتارە ئاماژەی بە ھیچ سەرچاوەیەک نەداوە. تکایە بە دانانی ئاماژە بۆ سەرچاوە بڕواپێکراوەکان، ئەم وتارە باشتر بکە. دەقە بێسەرچاوەکان لەوانەیە داوای سەرچاوەیان لێ بکرێت یان لاببرێن. |
ئەگەر دوورگە دراوسێیەکانیشی ھەژمار بکەین بە نزیکەی ٣٠٫٢ ملیۆن کیلۆمەتر چوارگۆشە، ٦٪ی گشت ڕووبەری زەوین و٢٣٪ی گشت ڕووبەری وشکایییەکانی داپۆشیوە.
.svg)
کیشوەری ئەفریقا لە یەک ڕوانگەدا ژمارەی دەوڵەتەکان: ٥١ دەوڵەتی سەربەخۆ
ڕووبەر: ٣٠٬٣٧٠٬٠٠٠ کم٢
ژمارەی دانیشتووان: بەپێی دووەم سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ نزیکەی ١٬٢٢٥٬٠٨٠٬٥١٠ کەسە
چڕی دانیشتووان: ٣٦٫٤/کم٢
بەرزترین لووتکە: کلیمانگارۆ لە تانزانیا (٥٨٩٥ م)
درێژترین ڕووبار: ڕووباری نیل (٦٦٩٥ کم)
گەورەترین وڵاتی لە ڕووبەردا: سوودان (٨١٣٬٥٠٥٬٢ کم٢)
گەورەترین وڵاتی لە دانیشتوواندا: نێجیریا(١٣٠)ملیون
گەورەترین شار: قاھیرە (١٢ ملیۆن کەس)
گەورەترین وڵاتی لە ناردنی نەوتدا: لیبیا
گرنگترین بەرھەمە کشتوکاڵییەکان: گەنم، گەنمەشامی، زەیتون، ترێ، قامیشی شەکر، خورما، ترشەمەنییەکان، پاقلەی سوودانی، مۆز، لۆکە و لاستیک.
سەروەتە کانزایی و کانییەکان: بەترۆل، خەڵوز، ئاسن، مس، ئاڵتوون، ئەڵماس، فۆسفات، کۆباڵت، کڕۆم و تەنەکە.
ھەرێمی ئاو و ھەوا:
- ھەرێمی کەمەرەیی
- ھەرێمی خولگەیی
- ھەرێمی بیابانی گەرم
- ھەرێمی دەریای ناوەڕاست
- ھەرێمی ئاووھەوای دەریای شێدار
- ھەرێمی ئەسیوبی (حەبەشە)
وڵاتەکان
| وڵات | (کم٢) | دانیشتوان | ساڵ | چڕی (لە ھەر کم٢) | پایتەخت |
|---|---|---|---|---|---|
| باکووری ئەفریقا | |||||
 جەزائیر | ٢٬٣٨١٬٧٤٠ | ٣٤٬١٧٨٬١٨٨ | ٢٠٠٩ | ١٤ | جەزائیر |
 Canary Islands (Spain) | ٧٬٤٩٢ | ٢٬١١٨٬٥١٩ | ٢٠١٠ | ٢٢٦ | Las Palmas de Gran Canaria, Santa Cruz de Tenerife |
 Ceuta (Spain) | ٢٠ | ٧١٬٥٠٥ | ٢٠٠١ | ٣٬٥٧٥ | — |
 میسر | ١٬٠٠١٬٤٥٠ | ٨٢٬٨٦٨٬٠٠٠ | ٢٠١٢ | ٨٣ | قاھیرە |
 لیبیا | ١٬٧٥٩٬٥٤٠ | ٦٬٣١٠٬٤٣٤ | ٢٠٠٩ | ٤ | تەرابلوس |
 Madeira (Portugal) | ٧٩٧ | ٢٤٥٬٠٠٠ | ٢٠٠١ | ٣٠٧ | Funchal |
 Melilla (Spain) | ١٢ | ٦٦٬٤١١ | ٢٠٠١ | ٥٬٥٣٤ | — |
 مەغریب | ٤٤٦٬٥٥٠ | ٣٤٬٨٥٩٬٣٦٤ | ٢٠٠٩ | ٧٨ | ڕەبات |
 سوودان | ١٬٨٦١٬٤٨٤ | ٣٠٬٨٩٤٬٠٠٠ | ٢٠٠٨ | ١٧ | Khartoum |
 توونس | ١٦٣٬٦١٠ | ١٠٬٤٨٦٬٣٣٩ | ٢٠٠٩ | ٦٤ | توونس |
| Western Sahara | ٢٦٦٬٠٠٠ | ٤٠٥٬٢١٠ | ٢٠٠٩ | ٢ | El Aaiún |
| Horn of Africa | |||||
 جیبووتی | ٢٣٬٠٠٠ | ٩٤٢٬٣٣٣ | ٢٠١٦ | ٢٢ | Djibouti |
 ئێریتریا | ١٢١٬٣٢٠ | ٥٬٦٤٧٬١٦٨ | ٢٠١٦ | ٤٧ | Asmara |
 ئیتیۆپیا | ١٬١٢٧٬١٢٧ | ١٠٢٬٤٠٣٬١٩٦ | ٢٠١٦ | ٧٥ | Addis Ababa |
 سۆماڵیا | ٦٣٧٬٦٥٧ | ١٤٬٣١٧٬٩٩٦ | ٢٠١٧ | ١٥ | Mogadishu |
| ڕۆژھەڵاتی ئەفریقا | |||||
 بوروندی | ٢٧٬٨٣٠ | ٨٬٩٨٨٬٠٩١ | ٢٠٠٩ | ٣٢٣ | Bujumbura |
 دوورگەکانی قەمەر | ٢٬١٧٠ | ٧٥٢٬٤٣٨ | ٢٠٠٩ | ٣٤٧ | Moroni |
 کینیا | ٥٨٢٬٦٥٠ | ٣٩٬٠٠٢٬٧٧٢ | ٢٠٠٩ | ٦٦ | Nairobi |
 ماداگاسکار | ٥٨٧٬٠٤٠ | ٢٠٬٦٥٣٬٥٥٦ | ٢٠٠٩ | ٣٥ | Antananarivo |
 مالاوی | ١١٨٬٤٨٠ | ١٤٬٢٦٨٬٧١١ | ٢٠٠٩ | ١٢٠ | Lilongwe |
 مۆریس | ٢٬٠٤٠ | ١٬٢٨٤٬٢٦٤ | ٢٠٠٩ | ٦٣٠ | Port Louis |
 Mayotte (France) | ٣٧٤ | ٢٢٣٬٧٦٥ | ٢٠٠٩ | ٤٩٠ | Mamoudzou |
 مۆزامبیک | ٨٠١٬٥٩٠ | ٢١٬٦٦٩٬٢٧٨ | ٢٠٠٩ | ٢٧ | Maputo |
| Réunion (France) | ٢٬٥١٢ | ٧٤٣٬٩٨١ | ٢٠٠٢ | ٢٩٦ | Saint-Denis |
 ڕواندا | ٢٦٬٣٣٨ | ١٠٬٤٧٣٬٢٨٢ | ٢٠٠٩ | ٣٩٨ | Kigali |
 سیشێل | ٤٥٥ | ٨٧٬٤٧٦ | ٢٠٠٩ | ١٩٢ | Victoria |
 سوودانی باشوور | ٦١٩٬٧٤٥ | ٨٬٢٦٠٬٤٩٠ | ٢٠٠٨ | ١٣ | Juba |
 تانزانیا | ٩٤٥٬٠٨٧ | ٤٤٬٩٢٩٬٠٠٢ | ٢٠٠٩ | ٤٣ | Dodoma |
 ئووگاندا | ٢٣٦٬٠٤٠ | ٣٢٬٣٦٩٬٥٥٨ | ٢٠٠٩ | ١٣٧ | Kampala |
 زامبیا | ٧٥٢٬٦١٤ | ١١٬٨٦٢٬٧٤٠ | ٢٠٠٩ | ١٦ | Lusaka |
 زیمبابوی | ٣٩٠٬٥٨٠ | ١١٬٣٩٢٬٦٢٩ | ٢٠٠٩ | ٢٩ | Harare |
| ئەفریقای ناوەند | |||||
 ئەنگۆلا | ١٬٢٤٦٬٧٠٠ | ١٢٬٧٩٩٬٢٩٣ | ٢٠٠٩ | ١٠ | Luanda |
 کامیروون | ٤٧٥٬٤٤٠ | ١٨٬٨٧٩٬٣٠١ | ٢٠٠٩ | ٤٠ | Yaoundé |
 کۆماری ئەفریقای ناوەندی | ٦٢٢٬٩٨٤ | ٤٬٥١١٬٤٨٨ | ٢٠٠٩ | ٧ | Bangui |
 چاد | ١٬٢٨٤٬٠٠٠ | ١٠٬٣٢٩٬٢٠٨ | ٢٠٠٩ | ٨ | N'Djamena |
 کۆماری کۆنگۆ | ٣٤٢٬٠٠٠ | ٤٬٠١٢٬٨٠٩ | ٢٠٠٩ | ١٢ | Brazzaville |
 کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ | ٢٬٣٤٥٬٤١٠ | ٦٩٬٥٧٥٬٠٠٠ | ٢٠١٢ | ٣٠ | Kinshasa |
 گینێی ئیستوایی | ٢٨٬٠٥١ | ٦٣٣٬٤٤١ | ٢٠٠٩ | ٢٣ | Malabo |
 گابۆن | ٢٦٧٬٦٦٧ | ١٬٥١٤٬٩٩٣ | ٢٠٠٩ | ٦ | Libreville |
 ساوتۆمێ و پرینسیپی | ١٬٠٠١ | ٢١٢٬٦٧٩ | ٢٠٠٩ | ٢١٢ | São Tomé |
| باشووری ئەفریقا | |||||
 بۆتسوانا | ٦٠٠٬٣٧٠ | ١٬٩٩٠٬٨٧٦ | ٢٠٠٩ | ٣ | Gaborone |
 لیسۆتۆ | ٣٠٬٣٥٥ | ٢٬١٣٠٬٨١٩ | ٢٠٠٩ | ٧٠ | Maseru |
 نامیبیا | ٨٢٥٬٤١٨ | ٢٬١٠٨٬٦٦٥ | ٢٠٠٩ | ٣ | Windhoek |
 ئەفریقای باشوور | ١٬٢١٩٬٩١٢ | ٥١٬٧٧٠٬٥٦٠ | ٢٠١١ | ٤٢ | Bloemfontein, Cape Town, Pretoria |
 ئێسواتینی | ١٧٬٣٦٣ | ١٬١٢٣٬٩١٣ | ٢٠٠٩ | ٦٥ | Mbabane |
| ڕۆژاوای ئەفریقا | |||||
 بێنین | ١١٢٬٦٢٠ | ٨٬٧٩١٬٨٣٢ | ٢٠٠٩ | ٧٨ | Porto-Novo |
 بورکینافاسۆ | ٢٧٤٬٢٠٠ | ١٥٬٧٤٦٬٢٣٢ | ٢٠٠٩ | ٥٧ | Ouagadougou |
 کەیپڤەرد | ٤٬٠٣٣ | ٤٢٩٬٤٧٤ | ٢٠٠٩ | ١٠٧ | Praia |
 کۆتدیڤوار | ٣٢٢٬٤٦٠ | ٢٠٬٦١٧٬٠٦٨ | ٢٠٠٩ | ٦٤ | Abidjan, Yamoussoukro |
 گامبیا | ١١٬٣٠٠ | ١٬٧٨٢٬٨٩٣ | ٢٠٠٩ | ١٥٨ | Banjul |
 گانا | ٢٣٩٬٤٦٠ | ٢٣٬٨٣٢٬٤٩٥ | ٢٠٠٩ | ١٠٠ | Accra |
 گینێ | ٢٤٥٬٨٥٧ | ١٠٬٠٥٧٬٩٧٥ | ٢٠٠٩ | ٤١ | Conakry |
 گینێ بیساو | ٣٦٬١٢٠ | ١٬٥٣٣٬٩٦٤ | ٢٠٠٩ | ٤٣ | Bissau |
 لیبێریا | ١١١٬٣٧٠ | ٣٬٤٤١٬٧٩٠ | ٢٠٠٩ | ٣١ | Monrovia |
 مالی | ١٬٢٤٠٬٠٠٠ | ١٢٬٦٦٦٬٩٨٧ | ٢٠٠٩ | ١٠ | Bamako |
 مۆریتانیا | ١٬٠٣٠٬٧٠٠ | ٣٬١٢٩٬٤٨٦ | ٢٠٠٩ | ٣ | Nouakchott |
 نیجەر | ١٬٢٦٧٬٠٠٠ | ١٥٬٣٠٦٬٢٥٢ | ٢٠٠٩ | ١٢ | Niamey |
 نێجیریا | ٩٢٣٬٧٦٨ | ١٦٦٬٦٢٩٬٠٠٠ | ٢٠١٢ | ١٨٠ | Abuja |
 Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha (United Kingdom) | ٤٢٠ | ٧٬٧٢٨ | ٢٠١٢ | ١٣ | Jamestown |
 سێنیگال | ١٩٦٬١٩٠ | ١٣٬٧١١٬٥٩٧ | ٢٠٠٩ | ٧٠ | داکار |
 سیەرالیۆن | ٧١٬٧٤٠ | ٦٬٤٤٠٬٠٥٣ | ٢٠٠٩ | ٩٠ | فریتاون |
 تۆگۆ | ٥٦٬٧٨٥ | ٦٬٠١٩٬٨٧٧ | ٢٠٠٩ | ١٠٦ | لۆمێ |
| Africa Total | ٣٠٬٣٦٨٬٦٠٩ | ١٬٠٠١٬٣٢٠٬٢٨١ | ٢٠٠٩ | ٣٣ | |
سەرچاوەکان
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئەفریقا تێدایە. |
This article uses material from the Wikipedia Soranî / کوردی article ئەفریقا, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ناوەرۆک لەبەردەستە لەژێر CC BY-SA 4.0دا، مەگەر پێچەوانەی وترابێ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Soranî / کوردی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.