C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś
Al Mèsic Nóṿ (New Mexico in Ingléś, a s lèś [nuːˈmɛksɪkoʊ̯], scólta'l chè) 'l è 'n stat di Stat Unî ch'al s è unî a la federasiòṅ in dal 1912. I sò scutmàj i èṅ „Land of Enchantment“ (La tèra ch'l'incànta) e „The Spanish State“ (Al stat spagnōl parchè 'l spagnōl 'l è druâ chè insém a 'l ingléś par via di sò abitànt) mént'r al sò mòt in latìn 'l è invéci „Crescit Eundo“ (Al crés in dal méntar ch'al và).
In dal stat i s càtan di deśèrt ma anc al Muntàgni Predóśi cun la sò néṿ. Durànt 'l an a piōṿ pôc e difàti l'àqua a s fà fadìga a tgnir-la dacàt, par furtùna ch'a gh'è na diga ch'la mùcia sù qvéla dal sò fiùm più impurtànt, al Rio Grand, a nòrd ad Las Cruces.
La sò capitàl l'è Santa Fe ma 'l sità più grandi i èṅ, in d'l órdan, Albuquerque, Las Cruces e Rio Rancho. Tgnénd adrē a 'l censimènt dal 2000, al 42,1% di sò abitànt ad dū migliòṅ e pasa, stramnâ su na superfìsi 'd 315,194 km², praticamènt al quìnt stat più grand dla federasiòṅ, i èṅ di ispànig o cun di urìgini acsè. Anc di indiàṅ a gh 'n è dimóndi, dagnóra 'l 10%, a 'l secónd pòst in persentuàl dòp 'l Alàska.
'D Istâ a fà cald dimóndi, a s riva anc a trént'òt grâd. Al rècord dal cald 'l è 'd sinquànta grâd tucâ in dal Śugn dal 1994 davśèn a Loving, par còntar qvél dal fréd 'l è 'd quarànta-siē sóta śèr (a Gavilan in dal Favràr dal 1951).
Al Mèsic Nóṿ al cunfìna a nòrd c'n al Culuràdo, a nòrd-èst cun 'l Oklahoma, a sud-èst c'n al Tèxas, a sud c'n al Mèsic, a òvest cun 'l Ariśòna e a nòrd-òvest, in un punt sōl ciamâ "Four Corners" (Quàtar cantòṅ), c'n al Utah. 'L è divìś in trénta-tri cuntèi e in duśènt-trentaquàtar cumùn.
La sò guvernadōra, da 'l 2011, l'è la republicàna Susana Martinez, n'èx prucuradōra distretuàla ch'la vōl turnàr in présia a la péna 'd mòrt ch'l'è stada abulìda in dal 2009. In dgl'elesiòṅ presidensiàli però 'l ròbi i s arbàltan parchè 'l è da 'l 1992 che chè i vìnsan sèmp'r i demucràtic a part al 2004 in dua George W. Bush 'l à batû John Kerry muciànd sù al 49.8% di vōt cónt'r al 49.1%. S'i ìsan fat para, cum i aṅ dagnóra fat quàt'r an prima Bush cun Al Gore, par la léǵ i gh'ìvan da śugàr-'s al stat cun na maṅ ad poker.
In ecunumìa al Mèsic Nóṿ al pōl cuntàr su 'l turìśum, su 'l alevamènt dal bèsti da carna, su la prudusiòṅ dal nóś americàni, di pavrunsèṅ, dal fêṅ e di derivâ dal lat. L'indùstria dl'estrasiòṅ la và fòrt chè parchè al stat 'l è 'l tèrs prudutōr di Stat Unî in fat ad petròli e 'd gas naturàl. Al 18,4% di sò abitànt però 'l è 'd sóta da 'l livèl ad miśèria.
This article uses material from the Wikipedia Emiliàn e rumagnòl article Mèsic Nóṿ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Il contenuto è disponibile in base alla licenza CC BY-SA 4.0, se non diversamente specificato. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Emiliàn e rumagnòl (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.