Rene Amper

Lumad nga taga Boljoon, Sugbo kinsa natawo niadtong (?) ug mitaliwan niadtong Enero 24, 2007 tungod sa kanser sa kolon.

Gradwado si Amper sa medisina sa Southwestern University diin nahimo siyang editor-in-chief sa The Quill, official student publication sa maong unibersidad.

Writing fellow siya sa nabaniog na kaayong Silliman National Writer’s Summer Workshop nga didto himoa sa Silliman University, Dakbayan sa Dumaguete, sa Mayo 1968 kauban nila ni Urias Almagro, Lamberto G. Ceballos, Rene Bonsubre, ug Dionisio R. Gabriel, laing mga magsusulat nga Bisaya.

Pakighugoy sa ubang magsusulat nga Bisaya

Sumala ni Ernesto D. Lariosa, banggiitan usab nga magbabalak, sa iyang kolum “Puyra Buyag” sa Sun-Star Superbalita, Enero 31, 2007: “Dihang natukod… ang ALBICALARIVI Poetry Group, usa si Rene nga nagdasig sa pundok ngadto sa binag-o nga pagsuwat og mga balak sa Bisaya. Wa magpasakop si Rene sa maong pundok kay giuna niya ang paghanas sa Ingles. Apan misaad siya niadto nga motagik gyod og balak sa atong dila. Kay sama kanamo, nahigugma siya sa atong pinulongan….

Pagkatukod sa BATHALAD kun Bathalan-ong Halad sa Dagang dinhi nagpasakop na si Rene kay misugod na siya pagsuwat og balak nga Binisaya. Ang iyang nahibaw-an sa panuwat sa Ingles iyang gidala ngadto sa atong pinulongan.”

Sa pagkasakop ni Rene sa Bathalad, siya ang Bathalad No.14. Ug daghang magbabalak ang naimpluwensiya sa iyang style o pamaagi sa pamalak. Aktibo siya sa mga kalihokan sa pundok bisan halayo ang Boljoon sa Dakbayan sa Sugbo diin kanunay nagbukal ang kaldero sa literaturang Sugboanon diha sa kilid sa Hope Pharmacy sa dalan Leon Kilat matag gabii sa ayohanag relo ni anhing Fidel Mag-usara, sa wala pa mabalhin ang kaldero sa baligyaanag mantalaan ni anhing Ramon S. Arong duol sa Eden Theater sa dalan Colon.

Si Rene dakog gikaabag sa unang pormal nga pandayan sa panulat sa Bathalad nga didto ipahigayon sa iyang lungsod sa Boljoon, Sugbo sa tuig 1991. Gipaluyohan kini sa CCP kun Cultural Center of the Philippines. Si Butch Bandillo maoy presidente sa Bathalad niadtong tuiga ug giabagan ni Dr. Rene Amper, bantogang magbabalak ug mananambal sa iyang lungsod. Dili pa siya niadto mayor sa Boljoon, apan siyay nakig-atubang sa pamunoan sa maong lungsod nga kini maoy mo-host sa mga magsusulat.

Mga balak

Sa mga balak ni Rene, ang “To My Mother” nakaangkon og pagdayeg sa mga panelist, labi na gayod ni Dr. Edith Tiempo nga miingon sa usa ka sinulat, sumala sa kolum ni Lariosa, “Rene Amper is one of the finest young poets today worth watching.” Sa diskusyon didto sa pandayan sa panulat sa Silliman, usa da ka pulong ang gilalisan sa mga panelist ug kini mao ang pulong ‘movements’ sa mga linyang ‘We chase each other / through the movements of distances …” (nga maoy orihinal nga napatik sa Philippine Free Press).

May miingon nga husto ang movements kay kon ikaw mobiyahe, bisag unsay imong sakyan, ang distansiya maingon nga naglihok, nagdagan. Apan si Edith Tiempo misupak. Ang iyang sugyot, ilisan ang movements sa pulong moments, kay ang naulahi nagpasabot og time kun panahon, takna, gutlo, gutling; ug kini nindot nga ipares sa pulong distances nga nagpasabot og space. Busa sa usa lang ka laray nakombinar ang time ug space kun panahon ug wanang. Ug ang sugyot ni Mrs. Tiempo gituman ni Rene. Sa iyang libreto sa dose ka balak nga ginganlag ‘rene estella amper 12 poems’ nga napatik niadtong Hulyo 13, 1969, ang movements of distances nahimo nang moments of distances.

Sa mga balak Binisaya ni Rene, ang labing popular nga balak sa mga magbabalak nga Bisaya mao ang “Sa Babaye nga Naghubo Didto sa Baybayon sa Obong” nga nalakip sa antolohiyang Panulaang Cebuano nga gipatik sa Ateneo de Manila University Press sa tuig 1993. Nalakip usab sa KALIRING, antolohiya sa mga balak ug sugilanon, nga gipatik sa Bathalad sa tuig 1997 inabagan sa NCCA kun National Commission for Culture and the Arts, ang iyang tulo ka balak: “Duha ka Talan-awon sa Agosto”, “Tungaw” ug “Tuli”. Ubang mga balak ni Rene nga nalakip sa nahipos ning tagsulat mao kining mga mosunod: “Postcard Gikan sa Alaska” (Sun-Star Weekend July 7, 1991); “Abton Sab Kog Kamingaw sa mga Karaang Aseras sa Pelaez” (Bisaya Agosto 7, 1991); “Kapayas” (Bisaya Sept. 30, 1992); “On an Attempt to Grow a Beard” (Sun-Star Weekend Dec. 31, 2000).

Mga Pasidungog

Niadtong 1989, nadaog ni Rene ang ikaduhang ganti sa English poetry division sa Palanca Awards sa iyang “No Else is Grass”. Duha ka writing grant ang nadawat ni Rene gikan sa CCP: Cebuano critical essay bahin sa kahimtang sa pamalak Sugboanon (1990) ug sa iyang nobelang “Ang Mananap sa Linaw” (1992).

• panid sa Bisaya.Com kabahin sa literatura sa Kabisay-an Archived 2007-05-25 at the Wayback Machine -- wala na karon

   Kining maong byograpikong artikulo kabahin sa usa sa ka Pilipinong magsusulat usa ka saha. Mahimo mong matabangan ang Wikipedia pinaagi sa pagpadako niini.