Oryentasyong Sekswal: Usa ka malungtarong sumbanan sa pagbati nga nadani sa mga tawo sa usa ka linaing sekso.

Ang katawhan mahimong maibog sa kaatbang nga sekso o kinatawhan, susamang sekso, o duha ka sekso. Kining mga pagbati ginatawag og heterosekswalidad, homosekswalidad, ug bisekswalidad. Ang ubang mga tawo dili mobati nga maibog sa uban, nga ginatawag og asekswalidad.

Aduna'y daghang lain-laing mga paagi aron mahibal-an sa mga tawo ang ilahang sekswalidad. Ang ubang mga tawo ganahan naggamit og mga label sama sa pansekswal o polysekswal, samtang ang uban wala g'yud mogamit og bisan unsang mga label. Kining mga ngalan mao kuno ang bahin sa komplikadong kinaiyahan sa mga sekswalidad ug pinulongan. Sumala sa American Psychological Association, ang oryentasyong sekswal nagatumbok usab "sa mga pagbati sa usa ka tawo sa pagkaibog ngadto sa ubang mga tawo, ug sa unsang paagi molihok sila sa maong mga pagbati. Kini mao usab ang paagi sa usa ka tawo sa pagtan-aw sa ilahang mga kaugalingon sa relasyon ngadto sa komunidad sa mga tawo nga aduna'y susama og mga pagkadani." Ang andropilya ug ginepilya mao'y mga pulong nga ginagamit sa pagtuon sa pamatasan aron ihulagway ang sekswal nga pag-ibog sa usa ka tawo. Nagapasabot ang andropilya nga ang usa ka tawo maibog sa maskulinidad, ug ang ginepilya mao kon ang usa ka tawo maibog sa peminidad. Kining mga ngalan ginagamit kaysa naandang ideya nga maibog lamang sa mga tawo sa usa ka espesipikong kinatawhan. Ang mga termino, sexual preference ug sexual orientation mao'y managsama apan aduna'y pipila ka kalainan. Ang sexual preference mao'y kasagarang makita nga usa ka butang nga mapili sa usa ka tawo, samtang ang sexual orientation dili usa ka butang nga mapili sa usa ka tawo. Pananglitan, ang usa ka tawhanong bisekswal mahimong aduna'y ganahan sa usa ka kinatawhan kaysa sa lain. Ang termino nga sexual preference mahimong magpasabot nga ang usa ka tawo aduna'y pipila ka gahom sa ilahang mga pagbati sa pagkadani, samtang ang sexual orientation dili usa ka pagpili.

Wala mahibal-an sa mga siyentipiko kon unsa ang hinungdan sa mahimong homosekswal, bisekswal, o heterosekswal ang usa ka tawo. Naghunahuna sila nga kini usa ka kalangkoban sa mga genetiko, mga hormonal, ug sa mga hinungdan sa kinaiyahan. Daghang mga siyentista ang nagtuo nga aduna'y usa ka biolohikal nga hinungdan alang sa sekswalidad sa usa tawo, apan wala pa sila'y teoriya nga kaylap nga gidawat. Aduna'y daghang pamatuod nga nagpakita nga ang oryentasyong sekswal dili gipahinabo sa katilingbanong mga hinungdan, labi na sa mga lalaki. Wala'y pamatuod nga ang pagkaginikanan o mga kasinatian sa pagkabata adunay kalabutan sa oryentasyong sekswal. Kadaghanan sa katawhan maibog sa mga tawo sa kaatbang nga sekso, samtang ang uban maibog sa mga tawo nga susama'g sekso.^{: 8 : 9–10} Ang sekswalidad sa usa ka tawo mahimong gikan sa pagkadani lamang sa mga tawo sa kaatbang nga sekso hangtod sa pagkadani lamang sa mga tawo nga susama'g sekso.

Ang oryentasyong sekswal kasagarang ginatun-an sa biyolohiya, sikolohiya, ug neuroscience, apan usa usab kini ka hilisgotan sa sosyolohiya, kasaysayan, ug pamalaod.

Wala pa kita kahibalo kon nganong ang pipila ka mga tawo aduna usa ka pihong oryentasyon sekswal. Gitun-an sa mga siyentipiko ang daghang mga butang, lakip ang genetiko, mga hormone, kon giunsa ang pagtubo ug pagbag-o sa mga tawo, ug mga impluwensya sa pangkultura ug katilingbanon, aron sulayan nga masabtan kini. Morag ang biyolohiya ug ang kalikupan mahimong nalangkit sa pagpalambo sa oryentasyon sekswal.

Biyolohiya

Aduna'y ubay-ubay nga biyolohikanhong mga hinungdan nga mahimong konektado sa oryentasyon sekswal, sama sa mga gene, mga hormone nga anaa sa wala pa matawo, ug gambalay sa utok. Ang mga siyentista wala'y nakit-an nga usa ka hinungdan nga naggahom niini, ug gitun-an pa nila kini nga hilisgotan.

Nagtuo ang mga tigdukiduki nga ang oryentasyong sekswal dili tungod sa usa lang ka butang, kondili sa kalangkoban sa genetiko, hormone, ug mga hinungdang kalikopan. Ang pipila niining mga hinungdan mahimo’g aduna'y kalabotan sa biyolohiya, sama sa mga gene ug ang kalikopan sa tagoangkan. Bisan pa, dili hingpit nga masabtan kung giunsa ang tanan nga mga hinungdan nagtinabangay aron mahibal-an ang oryentasyong sekswal sa usa ka tawo. Aduna'y daghan pa nga mga hinungdan nganong ang usa ka tawo mahimong maibog sa usa ka kinatawhan nga wala’y kalabotan sa ilahang kalikopan o mga kasinatiang katilingbanon. Kining mga hinungdan kanunay nga may kalabotan sa biyolohiya sa usa ka tawo. Tinuod kini ilabina sa mga lalaki. Nagtuo ang mga siyentipiko nga ang pagkaibog sa mga tawo nga susama'g sekso o lahi nga sekso dili usa ka butang nga mapili sa usa ka tawo. Ang uban kanila naghunahuna nga ang sekswalidad sa usa ka tawo mao'y usa ka butang nga ilahang natawo, nga nagpasabot nga gitino kini kon kanus-a ang usa ka bata gipanamkon. Sa pagkakaron, ang mga siyentista naningkamot nga masabtan kon nganong ang pipila ka mga tawo aduna'y usa ka oryentasyong sekswal. Nangita sila'g mga katin-awan nga may kalabotan sa lawas ug kon giunsa kini molihok. Ang mga siyentista naghimog panukiduki nga nakakaplag nga may pipila ka mga kalainan taliwala sa mga homosekswal ug mga heterosekswal. Kining mga kalainan mahimong may kalabotan sa hinungdan nganong ang mga tawo naibog sa susama'g sekso.