Ang Asya mao ang kinadak-an ug kinadaghanag tawo nga kanaypan.
Kining maong artikulo wala'y pagkutlo og mga tinubdan.(wala'y adlaw) |
Sakop sa Asya ang 8.6% sa tibuok kalibotan apil ang kadagatan (o 29.4% sa yutanhong arya). Mga 60% sa mga tawo sa kalibotan nanimuyo sa Asya, (ang kalumulupyoan labaw pa sa 4 ka bilyon). Ang Asya tradisyonal nga gigamit alang sa bahin sa superkontinenteng Aprika-Eurasya nga anaa mahimutang sa sidlakan sa Kanal sa Suez, sidlakan sa Kabungtorang Ural, ug habagatan sa Kabungtorang Caucasus, Dagat Caspian ug sa Dagat Itom. Mga 2% sa populasyon nanimuyo sa amihanan ug interyor nga bahin (sama sa Siberia, Mongolia, Kazakhstan, Xinjiang, Tibet, Qinghai, Uzbekistan ug Turkmenistan); ang laing 98% anaa nanimuyo sa habagatan ug sidlakang bahin sa Asya.
Ang pulong nga Asia gikan sa Karaang Pinulongang Griyego nga "Ασία", unang gigamit ni Herodotus (mga 440 BK) alang sa Anatolia o, sa paghulagway sa mga Gubat Persiyano, sa Imperyong Persiyano, aron malahi sa Gresya ug Ehipto. Si Herodotus mikomento nga nahibulong siya nganong tulo ka pangalan sa babaye ang gigamit sa sa paghulagway sa usa lamang ka higanteng kayutaan (land mass) (Europa, Asia, ug Libya, gireper ang Aprika), matud niya kasagaran sa mga Griyego nagtuo nga ang Asia gikan sa asawa ni Prometheus pero ang mga Lydian miingon nga gipanganlan kini gikan kang Asias, anak nga lalaki ni Cotys diin giapod-apod ang ngalan sa tribu sa Sardis.
Ang Asya usab mahimong ingnon nga usa ka subrehiyon sa Eurasia. Alang sa dugang subdibisyon ginamit kanang maong termino, tan-awa ang Habagatang Eurasia ug Tunga-tungang Eurasia.
Ang ubang nasod sa Asya milapas sa Asya mismo.
Kining mosunod nga mga rehiyon tradisyonal nga giila:
Ang Habagatang Asya gitawag usab nga Subkontinente sa Indya. Kini naglakip ning mosunod:
Kini matawag usab sa Kasadpanong termino Tunga-tungang Sidlakan (Middle East sa Iningles), nga maoy sagad gamiton sa mga Pilipino, Uropano, ug Amerikano. Ang Tunga-tungang Sidlakan (sa ubang interpretasyon) nagpasabot sa pipila ka nasod sa Amihanang Aprika. Ang Habagatang-Kasadpang Asya mabahin pa gayod ngadto ning mga mosunod:
Kining maong rehiyon naglakip sa Peninsula sa Malaya, Indotsina ug ang mga pulo sa Kadagatang Indyan ug Kadagatang Pasipiko. Ang mga nasod nga anaa mahimutang niini mao kining mosunod:
Ang nasod sa Malasya gibahin ngadto sa duha tungod sa Habagatang Dagat sa Tsina busa kini may mainland ug may pulo nga mga bading.
Kining maong arya nagalakip ning mosunod:
Usahay usab ang nasod sa Mongolia ilakip sa Sidlakang Asya.
Walay malukpanon nga konsensus sa paggamit ning maong terminoha. Sagad ang Tunga-tungang Asya naglakip ning mga mosunod:
Ang Tunga-tungang Asya mahinungdanon tungod sa mga internasyonal nga panagbingkil sama sa mga linya sa lana, Nagorno-Karabakh, ug Chechnya, ingon man sa presensiya sa mga sundalo sa Estados Unidos ug Nagkahiusang Gingharian sa Afghanistan.
Populasyon: | 4.001 bilyon (2002) |
GDP (PPP): | US$18.077 trillion |
GDP (Currency): | $8.782 trillion |
GDP/capita (PPP): | $4,518 |
GDP/capita (Currency): | $2,195 |
Annual growth of per capita GDP: | |
Income of top 10%: | |
Millionaires: | 2.0 million (0.05%) |
Unemployment | |
Estimated female income | |
Most numbers are from the UNDP from 2002, some numbers exclude certain countries for lack of information. | |
Plantilya:World economy infobox footer |
Mga pundok alang sa rehiyonal nga koordinasyon pang-ekonomiko:
Ang Asya tugob sa petrolyo ug puthaw.
Ang Asya may tulo ka mga sentro pinansiyal. Kini mao ang Hong Kong, Singapore ug Tokyo. THE BEST ITONG PUNTAHAN
Country / Region | Population Density (/km2) | Area (km2) | Population (2002-07-01 est.) |
---|---|---|---|
Plantilya:MacauSAR | 17,684 | 25 | 461,833 |
Plantilya:SIN | 6,389 | 693 | 4,452,732 |
Plantilya:HongKongSAR | 6,317 | 1,092 | 7,303,334 |
Maldives | 1,070 | 300 | 320,165 |
Plantilya:BAN | 1,002 | 144,000 | 133,376,684 |
Bahrain | 987 | 665 | 656,397 |
Republic of China (Taiwan) | 627 | 35,980 | 22,548,009 |
Plantilya:SKO | 491 | 98,480 | 48,324,000 |
Lebanon | 354 | 10,400 | 3,677,780 |
Japan | 336 | 377,835 | 126,974,628 |
India | 329 | 3,287,590 | 1,045,845,226 |
Sri Lanka | 298 | 65,610 | 19,576,783 |
Israel | 290 | 20,770 | 6,029,529 |
Philippines | 282 | 300,000 | 84,525,639 |
Vietnam | 246 | 329,560 | 81,098,416 |
Plantilya:NKO | 184 | 120,540 | 22,224,195 |
Plantilya:NEP | 184 | 140,800 | 25,873,917 |
Pakistan | 184 | 803,940 | 147,663,429 |
Plantilya:PRC-mainland | 134 | 9,596,960 | 1,284,303,705 |
Thailand | 121 | 514,000 | 62,354,402 |
Indonesia | 121 | 1,919,440 | 231,328,092 |
Kuwait | 118 | 17,820 | 2,111,561 |
Armenia | 112 | 29,800 | 3,330,099 |
Syria | 93 | 185,180 | 17,155,814 |
Azerbaijan | 90 | 86,600 | 7,798,497 |
Turkey | 86 | 780,580 | 67,308,928 |
Cyprus | 83 | 9,250 | 775,927 |
Georgia | 71 | 69,700 | 4,960,951 |
Cambodia | 71 | 181,040 | 12,775,324 |
Egypt | 71 | 1,001,450 | 70,712,345 |
Qatar | 69 | 11,437 | 793,341 |
Malaysia | 69 | 329,750 | 22,662,365 |
Timor-Leste | 63 | 15,007 | 952,618 |
Myanmar | 62 | 678,500 | 42,238,224 |
Plantilya:BRU | 61 | 5,770 | 350,898 |
Jordan | 58 | 92,300 | 5,307,470 |
Uzbekistan | 57 | 447,400 | 25,563,441 |
Iraq | 55 | 437,072 | 24,001,816 |
Tajikistan | 47 | 143,100 | 6,719,567 |
Plantilya:BHU | 45 | 47,000 | 2,094,176 |
Afghanistan | 43 | 647,500 | 27,755,77� |
Iran | 40 | 1,648,000 | 66,622,704 |
Yemen | 35 | 527,970 | 18,701,257 |
United Arab Emirates | 30 | 82,880 | 2,445,989 |
Laos | 24 | 236,800 | 5,777,180 |
Kyrgyzstan | 24 | 198,500 | 4,822,166 |
Oman | 13 | 212,460 | 2,713,462 |
Saudi Arabia | 12 | 1,960,582 | 23,513,330 |
Turkmenistan | 9.6 | 488,100 | 4,688,963 |
Kazakhstan | 6.2 | 2,717,300 | 16,741,519 |
Russia | 3.0 | 13,083,100 | 39,129,729 |
Mongolia | 1.7 | 1,565,000 | 2,694,432 |
Total | 45,711,848 | 3,895,528,341 |
Ang kinabag-an sa mga tawo sa kalibotan nga may gipraktis nga relihiyon nagpraktis og relihiyon nga nagsumikad sa Asya.
Ang mga relihiyon nga nagsugod sa Asya ug adunay mayoriya sa iyang mga sumusunod sa Asya mao kining mosunod:
Religions founded in Asia that have the majority of their contemporary adherents in other regions include:
Plantilya:Komons
Ang Wiki Commons adunay mga payl ug medya nga naay kalabotan kang/sa: Asia. |
This article uses material from the Wikipedia Sinugboanong Binisaya article Asya, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ang sulod magamit ubos sa CC BY-SA 4.0 gawas kon giingong dili. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Sinugboanong Binisaya (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.