Ang agrikultura (nga naglakip sa panguma) mao ang arte ug siyensya sa pagprodyus og pagkaon ug uban pang mga produkto pinaagi sa sistematikong pagpatubo sa mga tanom ug pagpamuhi og hayopan.
Kining maong panid kun bahin nanginahanglang limpyohan. Palihug panindota kini kon mahimo nimo. Alang sa mga tip unsaon pagpanindot niining artikulo, basaha ang "unsaon pag-usab sa mga panid" ug ang "Manwal sa Estilo". |
Ang pulong "agrikultura" misulod sa pinulongang Sinugboanon pinaagi sa Kinatsilang "agricultura". Ang agri gikan sa Linatin nga ager ("usa ka uma"), ug ang kultura gikan sa Linatin nga cultura ("pagpatubo" kun "kultibasyon").
Sa aktuwal nga paggamit, ang agrikultura nagpasabot sa mga aktibidad nga gikinahanglan alang sa produksiyon sa pagkaon ug mga materyal, lakip na ang tanang paagi sa pagpadako og hayopan.
Ang padayong pag-ugmad sa mga paagi sa panguma maoy usa sa mga yawe sa espesyalisasyon sa trabaho sa tawo. Daghan niining maong mga trabaho dili direktang may kalabotan sa panguma (pananglitan ang mga sayantista, imbentor, ug mga enhinyero).
Sa banabana sa tuig 2002, 42% sa tibuok populasyon sa kalibotan anaa sa panguma, apan kini naghatag lamag 4.4% (2005 nga banabana) sa gross world product (sumatotal sa tanang gross domestic product).[1] Archived 2007-05-09 at the Wayback Machine
Ang agrikultura mahimong ginagmay lamang (pananglitan, usa ka pamilya magtikad sa yuta alang sa kaugalingong panginahanglan) o dinagko (pananglitan, mga asyenda, manokan ug baboyan).
Nagkaanam na usab kadako ang porsiyento ning maong mga espesyalisasyon sa agrikultura:
Seryal | 2,264 | |
Utanon ug melon | align="right " | 866 | |
Mga lagutmon | align="right" | 715 |
Gatas | 619 | |
Prutas | 503 | |
Karne | 259 | |
Oil crops | align="right " | 133 | |
[[Isda] (banabana sa 2001) | align="right" | 130 |
Itlog | 63 | |
Pulse (klase sa legume) | align="right" | 60 |
Fiber crop | align="right " | 30 | |
Gibasehan: [[UN Food & Agriculture Organisation]] (FAO)[2] |
Tubo | 1,324 |
Mais | 721 |
Trigo | 627 |
Humay | 605 |
Patatas | 328 |
Sugar beet | 249 |
Soya | 204 |
Prutas sa oil palm | 162 |
Barley | 154 |
Tamatis | 120 |
Source: UN Food & Agriculture Organisation (FAO)[3] |
May ubang molakip sa nanghitabong kalibotanong pagpanginit.
This article uses material from the Wikipedia Sinugboanong Binisaya article Agrikultura, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ang sulod magamit ubos sa CC BY-SA 4.0 gawas kon giingong dili. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Sinugboanong Binisaya (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.