Шекаран Диабет

diabetes mellītus) — эндокринин цамгарийн тоба йу. И цамгар йоьзна йу дегӀо марзалла (глюкоза) тӀеэцар талхарца а, инсулин гормон йуьззина йа гӀехьа кепехь цатоарца а. Цу хьокъехь кхуьу гипергликеми — иза цӀийнехь глюкоза совйалар ду. Цайоьрзу кепехь токху шекаран диабет. Оцу цамгарца йерриг а хӀумаллийн хийцамийн тайпанаш (углеводан а, хьоналлин а, белокийн а, минералан а, хинан- туьхан а) йуху. Иштта цхьайолчу дийнатийн а хуьлу шекаран диабет, масала цицкийн а, жӀалийн а.

Шекаран диабет
МКБ-10-КМ	E08-E13, E10.E14, E11
МКБ-9-КМ	250
MedlinePlus	001214
MeSH	D003920

Шекаран диабетан тайп-тайпанчу билгалонашца классификацеш йу. Йерриг а цхьаьна уьш диагнозан хӀоттаме йукъайоху. Цаьрца лазархочунна цамгаран ма-дарра сурт хӀоттадо.

Этиологин классификаци

Ӏ. Хьалхарчу тайпанан йа «жимчу стеган» шекаран диабет. Жимачунна а, воккхачунна а хила тарло (валлалц инсулин цатоар кхиош йолу β-клеткийн йохар)

• Аутоиммуннан, цунна йукъахь LADA
• Идиопатикан

II. Шекаран диабетан 2-гӀа тайпа (инсулинорезистентност кхиаран хьокъехь инсулинан секрецин дефект)

• MODY - β-клеткийн белхан генетикан сакхташ

IӀI. Диабетан кхийолу кепаш:

• инсулинан а/йа цуьнан рецепторийн генетикан сакхташ,
• набан (Pancreas) экзокринан цамгарш,
• эндокринин цамгарш (Иценкон-Кушинган синдром), акромегали а, къаьсташ йоцу дӀаьвше йекхахӀоъ йар (оьрс. диффузный токсический зоб), феохромоцитом и дӀ.кх.,
• молханаш меттахйаьккхина диабет,
• уьно карзахйаьккхина диабет,
• шекаран диабетаца йолу генетикан синдромаш.

IV. Бераха болчу зударийн шекаран диабет — гипергликемица доьзна патологин хьал ду. Цхьацца бераха болчу зударийн хуьлу гипергликеми. Бера дуьненчу даьллачул тӀаьхьа цӀаьххьана дӀайолу иза.

Дуьненайукъарчу могушалла Ӏалашйаран кхолламо (ВОЗ-о) магорца къастайо рогӀера берах болчу зударийн шекаран диабет:

• Берах хилле шекаран диабетан 1-ра тайпа
• Берах хилале шекаран диабетан 2-гӀа тайпа
• Берахчера шекаран диабет — оцу терминаца билгалйоккху берах йолчу муьрехь муьлха а глюкозаца толеранталла йохар.

• Диабетикан микро- а макроангиопати
• Диабетикан нейропати
• Диабетикан ретинопати
• Диабетикан нефропати
• Диабетикан ког