Итон-Кхаьлла, Итон-Кхелли (оьрс.
Кхуллу Итон-Кхаьллан йуьртан меттиг.
Эвла | |
Итон-Кхаьлла | |
---|---|
HGЯO | |
Пачхьалкх | Росси |
Республика | Нохчийчоь |
Муниципалан кӀошт | Итон-Кхаьллан |
Йуьртан меттиг | Итон-Кхаьллан |
Юьртда | Амаев Лом-Али Григорьевич |
Истори а, географи а | |
Йиллина | 940 |
Хьалхара цӀерш | Шулкаг, 1944 кхаччалц — Итон-Кхаьлла 1958 кхаччалц — Ахалхеви |
Центран локхалла | 773 м |
Климатан тайпа | Барамера |
Сахьтан аса | UTC+3 |
Бахархой | |
Бахархой | ↗1340 стаг (2020) |
Къаьмнийн хӀоттам | Нохчий |
Динан хӀоттам | бусалба-суннийш |
Идентификаторан терахьаш | |
Телефонан код | +7 87164 |
Поштан индекс | 366404 |
Автомобилан код | 20, 95 |
ОКАТО | 96211810001 |
itum-kale.ru | |
Картин тӀехь | |
Эвла лаьтта Орган шина бердаца, цунна чу аьтту га Хьелдихойн-эрк кхетачохь, Шуьйтан 24 км къилба-малхбузехьа, Соьлжа-ГӀалан 75 км малхбузехьа.
Гергара эвланаш: Виедача къилба-малхбалехьа, Кхокхада къилбаседехьа, Тас-ГутӀе (Тасбича) малхбалехь.
Итон-Кхаьллан къилба йистехь, эвлан гергахь дуккха а юккъера бӀешеран иэсаш — тайпаний бӀаьвнаш, кешнаш а, маьлхан кешнаш а ду. Шира эвла Шулкаг, хӀинца Итон-Кхаьллан дозан тӀехь ю, иза хила тарло М. Ю. Лермонтовн «Ломан эвла гар» суьртан тӀаьхь ерг . Ишта Итон-Кхаьлла йукъа йохуш йу Пхьакхоча. Тахана Пхьакхочара гӀаланаш а, бӀовнаш а архитектурни музей йукъа йолхуш йу.
1858 шарахь Орган аьтту бердаца, Итон-Кхаьллан къилбехьа юьйгӀира «Евдокимовн чӀагӀо».
Зазмерк эвлан гергахь, чуволучехь диллина ду Башан-кхеллахь дерг санна тӀай, некъ араболу арене, лаьмнаш агӀонашка дӀасахуьлу, садаӀа атта хуьлу. Сихха гучудовлу Итон-Кхаьллан тӀулгийн саьккалш. Евдокимовн чӀагӀо лаьтта цуьнца цхьаьна асанехь, кӀеззиг аьттухьа, Органан аьтту бердаца. Цунна тӀекхачале, дезара кхин цхьаъ кхозу тӀайн тӀехула довла, иза долчохь говрара дисса дезара.
1944—1957 шерашкахь, нохчий а, гӀалгӀай а арабаьхначул тӀаьхьа, эвла дӀаелира Гуьржийн ССР йукъа цӀе Ахалхеви а тиллина. Нохчий цӀа бирзинчул тӀаьхьа шен цӀе меттахӀоттийра. 1967 шарахь кхузахь кхоьллира Органан историн-археологин музей-заповедник.
Итон-Кхаьллара болало Нохчийн Республика Ичкерис болийна автонекъ Итон-Кхаьлла — Шатили.
ШолгӀа нохчийн тӀом болуш, 2000 шеран 10 февралехь Итон-Кхаьлла каралецира федералан ницкъаша.
Бахархойн дукхалла | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1990 | 2002 | 2010 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
1100 | ↗2916 | ↘1068 | ↗1114 | ↗1148 | ↗1193 | ↗1227 | ↗1258 | ↗1288 |
2018 | 2019 | 2020 | ||||||
↗1308 | ↗1315 | ↗1340 |
2010 шеран Ерригроссийской бахархой багарбаран терхьашца:
Къам | Барам, ст. | Берриг бахархойх дакъа, % |
---|---|---|
нохчий | 689 | 64,51 % |
оьрсий | 122 | 11,42 % |
жӀайхой | 81 | 7,58 % |
лаьзгий | 50 | 4,68 % |
табасаранаш | 47 | 4,40 % |
гӀумкий | 24 | 2,25 % |
азербайджанаш | 15 | 1,40 % |
кхин берш | 40 | 3,75 % |
берриш | 1 068 | 100,00 % |
Дукхаха долу цӀенош доьттина шарбанза тӀулгах, поппар хьаькхна, кир тоьхна, хуьлу йиллина уче. ЦӀеношна уллера декъан гуо бо лохачу тӀулгийн кертах. Юьртахь ду тодина маьждиг.
Цхьаьна меттехь хӀоттийна Российн Турпалхочун Узуев Мохьмадан бюст. Циггахь лаьтта Орган дозан тобан Узуев Мохьмадан цӀарах дозанера гӀап.
This article uses material from the Wikipedia Нохчийн article Итон-Кхаьлла, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Чулацам лело мега CC BY-SA 4.0 лицензица (кхениг билгалйина йацахь). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Нохчийн (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.