Жоьжахати

Бусалбанийн кхетам бу Жоьжахатех АллахIа геч ца дина къинош летийнарш кхочур болу меттиг аьлла. Бусалбачеран Жоьжахатех болу хаамийн хьост Къуръан а, Мухьаммад пайхамаран ﷺ дош а ду. Жоьжахатан хой бу — 19 буьрса малик, ткъа Жоьжахатан коьрта хехо — ницкъ болу малик Малик ду. Пайхамара ма-диццара, Жоьжахати а, Ялсамане а хIинцале кхоьллина ю, амма адамаш царна чугIур бу барт хаьттинчул тIаьхьа.

Жоьжахатехь цIеран Iазап хир ду, иза дуккха а йовха ю дуьненан цIерал, маларш хир ду кхехка хих а, ноткъех а, ткъа кхин а жоьжахатан диттан Заккуман стоьмаш а хир ду. Делах тешаш боцучеран Жоьжахатера дахар гуттаренна а хир ду, ткъа Жоьжахатан таIзар къинош долчу бусалбанийн гуттаренна хир дац, цхьа хан яьлчи (мел ю АллахIан бен хууш дац) уьш паргIат бевр бу жоьжахатан цIерах, тIаккха ялсаман чугIур бу. Къуръанан сийлахь аяташкахь дуккха а хьахийна Жоьжахати, масала:

«Лаам церан ЦIергара арабовлар хир бу, амма цкъан а уьш цу чуьра арабевр бац, царна — гуттаренна а таIзар ду». (Къуръан 5:37)

«Бакъдолуш, ца тешначун, закон дохийначун, АллахIа гечдийр дац, новкъа а воккхур вац, Жоьжахати новкъий бен, цигахь гуттаренна биса беза церан». (Къуръан 4:168-169)

«Аса Жоьжахати бохуьйтур бу уьш. Хьуна мичара хуур ду Жоьжахати хIун ю? Цуо цхьан а хIума кхоа ца до, ца дуьту, адам дагадо. Цунна тIехIоттийна — ткъаясса (хехо)». (Къуръан 74:26:30)

«Кхойкхура ду цара: ‘ХIай, Малик! ХIаллакдай дIадахийтахь тхо хьайн Деле!’ Цуо эра ду: ‘Шу дуьсу!’ Оха шуна бакъо кховдийра, амма дукхаха болчарна шух бакъо ца еза». (Къуръан 43:74-78)

«Царна, ца тешначарна, кечдина малар кхехка хих, къиза Iазап уьш ца тешарна» (Къуръан 10:3-5)

ЯхӀудийн дин

Септуагинтас «Жоьжахати» термин лелайо жуьгтийн текстехь «Шеол» долчу меттигехь.

Керсталла

 

Жоьжахати (ᾅδης) хьахийна Керла Весетехь къинош долчарна Iазап ло эхартара меттиг санна (Лк. 16:23; 1Кор. 15:55; Отк. 6:8; Отк. 20:13). Жоьжахати юьзна ю цIерах (желт. φλογὶ), Iазап ден а, сагатдойта а меттиг ю. Хьахийна кхин а «жоьжахатан неIарш» (πύλαι ᾅδου) (Мф. 16:18). Асхьабийн динан символехь юьйцу къинош дерш кIелхьара бахархьама Iийса жоьжахати воссаран ойла. Теруо ойла ю православин Къемата дийнан иконографехь.

Католицизмехь цхьацца категорера адамашна (диканаш деш хилла антикан дикачу нахана, жIарахойх доцу берашна) жоьжахатин меттана кечйина лимб.

Православехь жоьжахати къинош дерг тIаьххьара хин волу меттиг ю дуьне доьхначул тIаьхьа. Къинош долчеран гуттаренна а Iазапех дуккха а дийцина Iийса пайхамара ﵇:

Нагахь хьо Iехавахь хьайн куьго, дIахададе иза: хьуна гIоле ду гуттаренна а долчу дахаре ваха, шина куьгаца жоьжахати воьдучул, йовш йоцучу цIерга воьдучул, цигахь церан нIаьна бала а ца ле, цIе дIа а ца йов. Нагахь хьайн кого хьо Iехавахь, дIахадабе иза: хьуна гIоле ю дахаре астагIа ваха, шина когаца жоьжахати чукхоссалле, йовш йоцучу цIерга, цигахь церан нIаьна бала а ца ле, цIе дIа а ца йов. Нагахь хьайн бIаьрго хьо Iехавахь бIаьрго, схьабаккха иза: хьуна гIоле ю цхьаьна бIаьргаца Делан Паччахьалле вахар, шина бIаьргаца жоьжахати чукхоссалле, йовш йоцучу цIерга, цигахь церан нIаьна бала а ца ле, цIе дIа а ца йов. (Мк. 9:43—48)

Велла мисканиг, дIаваьхьара иза Маликаша ИбрахIиман бене. Велла хьал дерг, дIавоьллира иза. Жоьжахатехь, Iазапехь волуш, цуо айира бIаьргаш, генахь гира ИбрахIим а, Лазарь а цуьнан бенахь, элира: Тхан да ИбрахIим! Къинхетам бехьа соьх, ваийтахь Лазарь, шен пIелг хин чохь тIада а бай сан мотт шелбан, со Iазапехь ву-кха хIокху. ИбрахIим элира: Бера!дагадаийта, хьуна кхаьчна хьан диканиг хьан дахарехь, ткъа Лазаран — гIуонарг; хIинца иза кхузахь самукъанехь ву, ткъа хьо Iазапехь ву; цул сов тхуна а, шуна а юкъахь чIагIдина доккха Iин, цундела кхузара шу долчу бахка луурш а, иштта, цигара кхуза бахка луурш а бахка ца ло. (Лк. 16:22—26)