Ā-Ciŭ: Sié-gái dék ék duâi gì ciǔ

/ 參考閩東語漢字其版本。

Ā-ciŭ (亞洲) sê sié-gái dék ék duâi gì dâi-lṳ̆k, miêng-cék sê ciòng dê-giù biēu-miêng-cék gì 8.6%, lṳ̆k-dê miêng-cék gì 29.4%. Ciòng sié-gái ô 60% gì nè̤ng găk Ā-ciŭ sĕng-uăk. Ā-ciŭ gâe̤ng Ĕu-ciŭ gì buŏng-gái-siáng sê Ural Săng (Ĭng-ngṳ̄: Ural Mountains) gâe̤ng Lī Hāi (Ĭng-ngṳ̄: Caspian Sea).

„Ā-ciŭ“ ciòng-chĭng sê „Ā-sá̤-ā“ (亞細亞, Ĭng-ngṳ̄: Asia), sê téng Hĭ-lé-nà̤-ngṳ̄ gì „Ασία“ lì gì. Có̤i cā sāi-ê̤ṳng ciā miàng gì hŏk-ciā sê Herodotus, dŏng-sì sê cī Siēu Ā-sá̤-ā.

Gū-cā sié-gái 4 duâi ùng-mìng ô 3 ciáh sê huák-nguòng diŏh Ā-ciŭ: Mesopotamia ùng-mìng, Éng-dô-ò̤ ùng-mìng gâe̤ng Diòng-gĕ̤ng ùng-mìng.

 

•   Afghanistan
•   Ăi-gĭk -- buô-hông găk Hĭ-ciŭ
•   Ā-lá-báik Lièng-hăk Dâi-gŭng-guók
•   Abkhazia -- buô-hông găk Ĕu-ciŭ, buô-hông sìng-nêng
•   Azerbaijan -- buô-hông găk Ĕu-ciŭ
•   Bahrain
•   Bangladesh
•   Bhutan
•   Mùng-gū
•   Ùng-lài
•   Gṳ̆-bī-lô -- buô-hông găk Ĕu-ciŭ
•   Palestine Guók -- buô-hông sìng-nêng
•   Hàng-guók
•   Nàng Ossetia -- buô-hông găk Ĕu-ciŭ, buô-hông sìng-nêng
•   Armenia
•   Artsakh Gê̤ṳng-huò-guók -- buô-hông sìng-nêng
•   Hĭ-lĭ-pĭng
•   Iók-dáng
•   Éng-nà̤ -- buô-hông găk Dâi-iòng-ciŭ
•   Éng-dô
•   Iran
•   Iraq
•   Ī-sáik-liĕk
•   Nĭk-buōng
•   Kampuchea
•   Kazakhstan -- buô-hông găk Ĕu-ciŭ
•   Kuwait
•   Kyrgyzstan
•   Laos
•   Lé-bă-nâung
•   Ngò̤-lò̤-sṳ̆
•   Mā-lài-să̤-ā
•   Maldives
•   Miēng-diêng
•   Nepal
•   Uŏk-nàng
•   Oman
•   Pakistan
•   Qatar
•   Gruzia
•   Saudi Ā-lá-báik
•   Sĭng-gă-pŏ̤
•   Sri Lanka
•   Sê̤ṳ-lé-ā
•   Dài-uăng -- buô-hông sìng-nêng
•   Tajikistan
•   Dĕ̤ng Timor
•   Tái-guók
•   Báe̤k Dièu-siēng
•   Dṳ̆ng-guók
•   Tū-ī-gì -- buô-hông găk Ĕu-ciŭ
•   Turkmenistan
•   Uzbekistan
•   Yemen

• Akrotiri gâe̤ng Dhekelia -- Sṳ̆k Ĭng-guók
•   Hiŏng-gē̤ng -- Sṳ̆k Dṳ̆ng-guók
•   Ó̤-muòng -- Sṳ̆k Dṳ̆ng-guók
•   Séng-dáng-dō̤ -- Sṳ̆k Ó̤-ciŭ
•   Cocos (Keeling) Gùng-dō̤ -- Sṳ̆k Ó̤-ciŭ