Түбэд
Түбэд (түбэдөөр བོད་) — Гималай ара дахи Tүбэд үндэһэтэнэй нютаг болохо үндэрлиг орон.
Газар зүйн тогтосын хубида Tүбэдэй үндэрлиг (Хүхэ Нуур-Tүбэдэй үндэрлиг) хэмээхэ энэ газар орон дундажаар далайн түбшэнһөө дээшэ 4900 метрда үргэгдэбэ.
Түбэд | ||||||
| ||||||
 | ||||||
| Ниислэл | Лхаса | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Албан хэлэн | Түбэд хэлэн, Хитад хэлэн | |||||
| Түрэ засаг | Булимтарагдаһан орон, Сүлэлгэдэ засаглал | |||||
| - | Түрын тэргүүн | Лобсан Сангай | ||||
| Уласай хурал | Сүлэлгэдэ Хурал | |||||
| Түүхэ | ||||||
| - | 1950 | Хитадһаа булимтарагдаһан | ||||
| - | 1959 оной 4 һарын 28 | Түб Түбэдэй Захиргаа байлуугдаһан | ||||
| Хүн зон | ||||||
| - | Тоосоо () | 6 сая Түбэдшүүд | ||||
| Сагай бүһэ | +8 | |||||
| Хадамал | |
|---|---|
| Монгол үзэгээр | |
| буряад кирилл. | түбэд |
| монгол кирилл. | төвөд |
Үгүүлэн бай Түбэд орон үдэгөө Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Уласай улас түрын бүрэн эрхэй харяанд Түбэдэй өөртөө заһаха орон, Сычуань можо, Хүхэнуур можодо хубаагдадаг. Түбэдһөө гадна Хитад, Монба, Хотон, Чян, Лоба зэрэг яһан үндэһэтэн амидардаг.
Түүхэ
618 ондо Түбэд Соронзон Гомбо хаанай доро нэгэдхэгдэжэ, 841 он хүрэтэр хүсэрхэгээр оршоһон түүхэнд Түбэдэй эзэнтэ гүрэн гэжэ тэмдэглэжээ. Түүнһээ хойшо Лхаса, Шигацэ дахи Түбэд ударидалгад нэрэ түдэй нэгэдэдэг байһан ба түүнһээ хойшо зарим зуунуудта Монгол, Нанхяад, Манжын ударидалга, нүлөөлэл доро орожо байба.
1951 ондо Түбэдые өөрын салшагүй хэһэг гэжэ үзэһэн БНХАУ сэрэгэй хүсэнээр нэгэдхэгдэжэ үдэгөө Түбэдэй өөртөө заһаха Орон, Хүхэ Нуур болон Сычуань можын баруун бэеээр 5.4 сая гаруй Түбэд хүн амидаран һуужа байна. 1959 ондо Түбэдтэ гараһан боһолгоһоо үүдэн Далай Лама нютагтаа байха аргагүй боложо Энэдхэг рүү дүрбэн гарһанһаа хойшо дахин эхэ нютагтай ошохо боломжогүй байна.
Зүүлтэ
 | Энэ богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай. |
This article uses material from the Wikipedia Буряад article Түбэд, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Хэрбэеэ ондоо юумэнэй заагдаагүй һаа, CC BY-SA 4.0 зүбшөөрэлөөр удхыень хаража болохоор. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Буряад (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.