Томас Эдисон

Томас Альва Эдисон
Thomas Alva Edison
Ажал үйлэ:	зохёон бүтээгшэ, бизнесмен
Түрэһэн үдэр:	1847 оной 2 һарын 11(1847-02-11)[2][3][4][5][6][8][9][10][11]
Түрэһэн газар:	Майлен, Охайо
Эрхэтэнэй харьяалал:	Америкын Нэгэдэһэн Улас
Наһа бараһан үдэр:	1931 оной 10 һарын 18(1931-10-18)[12][2][4][5][6][8][9][11] (84 наһатай)
Наһа бараһан газар:	Вест Оранж, Нью Жерси
Гарай үзэг:

Тэрээр мянга дабаһан нээлтын зохёогшын эрхые абаһан байдаг. Хамагай гол нээлтүүд сахилгаан гэрэл, нүүрһэнтүрэгшын эсэргүүсэлтэй харилсуур утаһа, дуу бэшлэгэй машина фонограф болон кино гаргадаг машина кинофотограф юм. Мүн туршилта хэхэ зорюулалтатай анханай үйлдэбэрлэлэй, шэнжэлгээ һудалгаанай лабораториие байгуулжаа.

Бага наһан

 

Эдисон бага наһандаа юрэдөө 3 һара лэ һургуулида ябажаа. Хүүгэд байхадаа улаан эсэргэнэ тусаһанай уламһаа сонсогол муудаһан болобошье үүные ойлгоогүйгэһээ һураха шадбаргүй гэһэн тодотголтойгоор түүные һургууляаһа гаргажаа. Һургууляаһа гарһанай дараа эжиинь гэрээр болобосрол олгон түүнэй хамагай гол онсолог шанар болохо эсэс түгэсгэлгүй сонюуша зангай һуурые табижа үгэшээ. Хэһэг хугасаанай дараа Эдисондо тусгай багшаар хэшээл заалгажа эхилһэн болоод анханай туршилтаа 10 наһатайдаа гэрынхээ дээбэрэй хонгилдо хэжэ, эндэ лэ хими, электрон оршоной тухай юрэнхы ойлголтые өөрөө һуршээ.

12-тойгоосоо түмэр замда һонин заража мүнгэн оложо эхилжээ. 16 наһатайдаа санамсаргүй сахилгаан мэдээнэй холбоошонтой танилсаһан байна. Нэгэн бишихан хүүе галта тэргэндэ дайруулхаһаа абаршаа. Хүүгэй эсэг сахилгаан мэдээнэй холбоошон байһан болоод Эдисондо сахилгаан мэдээнэй талаар заажа һургажээ. Иинхүү сахилган мэдээ дамжуулагша болоһон Эдисон хажуугаар шэнэ туршилта хэжэ, мүн һүүлын үеын техникын дэбшэлыешье һудалжа байгаа. Эбдэрһэн багажые заһаша сэлбэхдээ маша гаргууд болоһон ушарһаа хүмэс түүные алтан гартан гэжэ нэрэлдэг боложоо.

Зохёон бүтээгшэ болоһон

1869 ондо Нью Йоркын үнэт сааһанай арилжаа ябагдадаг алдарта Уолл Стрит гудамжанда алтанай арилжаа эрхэлдэг нэгэн компаниһа Эдисоные дуудажаа. Ушариинь алтанай ханшын талаар мэдээсэл абадаг сахилгаан мэдээ дамжуулагша эбдэрһэн байгаа. Эдисон богино хугасаанда дамжуулагшые заһахад үүные хараһан сахилгаан мэдээ дамжуулагша түхеэрэмжын Вестерн Юнион компани түүндэ хуби ниилүүлэгшын үнэтэ сааһанай ханшын өөршэлэлтые тэрэ даруйда мэдээлжэ шадаха түхеэрэмжэ захяалжаа. Эдисон хамагай анханай шухал нээлтэ болохо энэ захяалгые хэжээ.

1876 ондо "Нээлтын үйлдэбэр" нэрэтэй хубиин лаборатороо байгуулжаа. Эндэ өөрын сонирхоһон һалбари бүртэ һудалгаа, туршалта хэжэ байгаа. Нью Жерси дэхэ Менло паркта дэлхэйн анханай үйлдэбэрлэлэй лаборатори байгуулжа шэнэ нээлтүүд хэһээр байгаа. Тэрэ жэлдэ баһа нэгэ шухал нээлтэ хэһэн, урда Александр Грахам Беллай зохёон бүтээһэн харилсуур утаһанда («телефондо») дуунай үнгые илүү тодо бологодог үһэгэгшж нэмжэ хэһэн юм. Үүнэй дараа 1877 ондо фонографые зохёон бүтээһэн анханай абиа тэмдэглүүр боложоо.

 

Фонографын дараа Эдисон сахилгаан гэрэл хэхээр махран оролдожо эхилбэ. Англиин зохёон бүтээгшэ Жозеф Сван 20 жэлэй турш үүные туршаһан байна. Шиидэнгэй бүмбэлгые анха Жозеф Сван бүтээһэншье шэл хагарха юмуу эбдэрһэн үедэ холболтые дахин шэнэшэлхэ хэрэг гардаг байгаа. Өөрөөр хэлбэл одоогойнхо шигэ зүгээр лэ шэнэ шэл эргүүлжэ оруулалгүй, заабал системые шэнэшэлдэг байба. Тусгай эршэм хүсэн үүсгүүр болон тарааха системые Эдисон анха бодожо оложоо. Анханай сахилгаанай шугам сүлжээг Нью Йоркдо Эдисоной түлэблэгөөнэй дагуу байгуулжаа.

1887 ондо Нью-Жерсида Эдисоной туршилтын лаборатори байгуулагдаһан технологиин томхон түб гэмээр боложоо. Эндээ үмэнэхэ бүтээлүүдээ һайжаруулха, шэнэ нээлтэ хэхээр ажалалдаг байһан ажээ. 1891 ондо анханай киногой түхеэрэмжэ болохо кинофотографые зохёон бүтээжээ. Париста аха дүү Люмере энэ аргаар кино зураг абаха түхеэрэмжэ болгон хэрэглэжээ. Эдисон бусадай зохёон бүтээһэн бүтээлүүдые илүү сайжаруулһан зүйлэшье байгаа болоод нэгэдхэн дүгнэхэ шадбар амжалтанда хүргэжэ байгаа. Мүн түүнэй бүтээлэй зарим нэгые хожом засажа һайжаруулһаншье бии. Жишээ сахилгаан шэдэн дэхэ хоёр электродын дундуур сахилгаан гүйдэл ябуулахад нэгэ халадаг. Эдисоной нүлөө гэжэ нэрэлдэг энэ нээлтэндэ үндэһэлэн хожом сахилгаан дамжуулха хоолой гуурһэ хэжээ.

Эдисон хоёр дахин гэрлэжэ зургаан хүүгэдтэй боложо. Наһан эсэһэлэтлээ шэнэ нээлтэ хэхээр оролдожо байгаа. Түүнэй ажаглалта, туршалтаа тэмдэглэһэн 3400 дэбтэр үлэһэн байна.

•   Энэ хуудаһан Томас Эдисон гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.