Португал

Бүгэдэ Найрамдаха Португал Улас República Portuguesa
Түрын туг Түрын һүлдэ
Түрын дуулалай нэрэ: португалаар A Portuguesa «Португал хүн»
Ниислэл		Лиссабон
Албан хэлэн		Португал хэлэн
Арад түмэн		Бүгэдэ найрамдаха засаг 96.9% – португал үндэһэтэн    3.1% – бусад арад түмэн
Түрэ засаг		Холбооной улас
-	Юрэнхылэгшэ	Анибал Каваку Силва
-	Дэд Юрэнхылэгшэ	Педру Пасуш Коэлью
Уласай хурал		Уласай Хурал (Assembleia da República)
Дэбиcхэр газар
-	Бүхэлидөө	92 151 км2
-	Уһанай процент (%)	0,5 %
Хүн зон
-	Тоосоо (2013)	10 799 270
-	Хүн зоной нягтарал	114 хүн/км2
ДНБ (ХАШТ)		2011 оной тоосоо
-	Бүгэдэ	$247.310 тэрбум (49)
-	Нэгэ хүндэ	$23,204 (42)
ДНБ (Нэрлэһэн)		2011 оной тоосоо
-	Бүгэдэ	$229.336 тэрбум
-	Нэгэ хүндэ	$22,699 (34)
ОТББЭ (2009)		33.7
ХХИ (2011)		0.809 (дээдэ) (41)
Мүнгэн тэмдэгтэ		Евро (EUR)
Сагай бүһэ		+0
Интернет домэйн		.pt
Телефоной код		+351

Баруун талаараа Атлантын далайгаар хүреэлэгдэдэг ба Атлантын далайдахи Азор, Мадейра ольтирогууд Португалиин нютаг болоно. Португал ороной 92,090 хабтагай дүрбэлжэн км нютагта 10 570 803 хүн зон ажаһуудаг. Хүн зониинь Атлантын далайн эрьеэр хоёр томо хото руугаа шахан нягтаран һуурижаһан байдаг. Хоёр томо хотынхи нэгэниинь 547 631 хүн зонтой ниислэл Лиссабон, нүгөө Порту юм. Хүн зоной үнэмлэхы олонхи португалшууд, диилэнхи олонхи христосой шажантан (тэрэнэй дотороо католигууд) юм.

15-16-р зуунай далайда гаража шэнэ газар нээхэ аянда португалиинхид оройлобо. Иигэһэнээр Португал Урда Америкэ, Африка, Ази, Номгон далайда нютагтай далайн гүрэн боложо байба. 19-р зуунда эгээн томо гадаада эзэмшэл Бразил орон тусгаар тогтоноһоноор Португалиин хүсэн буураһан. Эзэмшэлһээн эгээн һүүлдэ 1999 ондо Макаое Хитадта шэлжүүлжэ үгэһэн бэлэй.

Португал амидарха таатай оршон бүрилдэһэн, ХХИ-ээр дээдэ ангилалда багтаха, даяаршалагдаһан, дайнгүй, ЕХ, НҮБ, лата хэлэтэ оронуудай холбоо, ЭЗХАХБ, НАТО, Евробүс, Шенгенэй хэрээ зэргэ олон уласай байгуулга, хэрээе анха байгуулалсаһан, гэшүүн орон юм.

Европын эртын уласуудай нэгэн. 1143 ондо бэе даанги хаанта улас байгуулба. 15,16-р зуунда Африка, Ази, Америкэ түбидэ ехэ хэмжээнэй колониин нютагтай байжа, тэнгис дээрэхи хүсэрхэг орон болоһон байна. 1580 онһоо Испаниин хаанта харьяалагдажа, 1640 ондо Испаниин ноёрхолһоо зайлаба.

18-р зуунай һүүлшээр Наполеон Бонопартын сэрэг Португалида сүмрэлтэ хэхэ үедэ Португалиин хаанай угсаанайхи Бразилиин Рио-де-Жанейродо зугтан ошожо, 14 жэл орогножо, 1811 ондо Англиин туслалсаатайгаар Франциин сэрэгые хөөжэ гаргаба. 1820 – 1910 ондо Португали эзэн хаанта үндэһэн хуулиин тогтолсоо тогтообо. 1910 оной 10-р һарада бүгэдэ найрамдаха улас байгуулба. 1974 оной 4-р һараһаа арадшалалай үйлэ ябаса эхилүүлһэн болон Африкадахи колониин нютагаа орхижо, албан ёһоор баруунай арадшалһан тогтолсоото улас болобо. 1986 оной 1-р һарын 1-нэй үдэр Европын хамтын ниигэмлигтэ нэгэдэжэ, 1999 оной 1-р һарын 1-нэй үдэр еврогой һанаашалагша орон болобо.

Португалиин түүхын шухала үйлэ ябадалнууд

• 1139/1143 — Португалиин хаанта улас байгуулагдаба (Кастилиин хаанта уласай хараата байба)
• 1385 — Кастилиин хаанта уласһаа тусгаарлаһан.
• 1415 — Мароккогой хойто хизгаарта оршохо Сеута бэхлэлтые эзэлбэ.
• 1488 — Бартоломей Диас Африкын урда үзүүр Һайн Найдалай хушууниие тойроһон.
• 1490 — Анголые колонизировалжа эхилбэ.
• 1494 — Тордесильясай хэрээе Испанитай байгуулжа, Европоһоо бусад газарые хубаажа абахаар тохирһон байна.
• 1498 — Васко да Гама Энэдхэгтэ хүрэһэн.
• 1500 — Бразилиие колонизировалжа, 1822 он хүрэтэр захирһан байна.
• 1557 — Минь уласһаа Макаода һуурижаха эрхэ оложо абаһан.
• 1580 — Испаниин хаанта уласта нэгэдхэгдэбэ.
• 1629 — Мозамбикые колонизировалһан.
• 1640 — Испаниһаа бэе даанги болоһон.
• 1755 — Лиссабоной ехэ газар хүдэлэлгэ болобо.
• 1807 — Наполеоной дайнаар хаанай гэр бүлэ Бразил руу дүрбэжэ, 1808-1821 ондо Рио-де-Жанейродо ниислэллэһэн.
• 1822 — VI Жуан хаан Португалдаа бусажа ерэн, үндэһэн хуулита хаанта засаглал руу шэлжэбэ.
• 1832 — 1834 он хүрэтэр Португалиин эрхэтэнэй дайн үргэлжэлһэн.
• 1887 — Макаое захирха эрхые Манжын Чин уласһаа абаба.
• 1910 — Хубисхал гаража, бүгэдэ найрамдаха засагта шэлжэһэн.
• 1926 — Түрын эрьелтэ гаража, сэрэгэй дарангылал (диктатура) тогтоһон.
• 1933 — Антонио Салазар шэнэ үндэһэн хуулиин ёһoop өөрын засагые тогтообо.
• 1961 — Энэдхэгэй арми Гоадахи Португалиин колониие добтолжо эзэлһэн. 1974 ондо Гоае Энэдхэгэйхи гэжэ хүлеэн зүбшөөрһэн ажа.
• 1974 — Гвоздикын хубисхалаар Европын түүхэдэ эгээн ута удаан хугасаанда тогтоһон, Салазарай дарангы дэглэмые түлхигдэжэ унаба.
• 1975 — Африка түбидэхи хоёр томо колониһоо Ангола, Мозамбик зэргэ 5 улас ээлжэ дараалан тусгаар тогтонолоо зарлаһан. Индонези улас Зүүн Тиморто халдаһанаар Макаоһаа бусад бүхы колонигоо алдаһан байна.
• 1986 — Европын холбоондо оролсоһон.
• 1999 — Макаое Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Уласта эрьюулэн үгэбэ.
• 2002 — Зүүн Тимор тусгаар тогтонолоо зарлаһан.

 

Португал 92,090 хабтагай дүрбэлжэн километр газар нютагтай дэлхэйн 109-дэхи томо орон юм.

Байрлалга

Португал орон Евразиин эхэ газарай туйлай баруун заха, Ибериин хахад аралай баруун урда буланда зүүн талаараа Испани уластай хилэлжэ оршодог. Хоёр уласай хилын ута 214 км. Үндэһэн нютагһаа зайдуу Атлантын далайда Азорой, Мадейра гэһэн бага бэшэ хоёр ольтирогтой.

Газар

Нютагай дундуур урдадаг Тежу голын хойто тала, илангаяа зүүн хойто хэһэгынь уулархаг, тэрэнһээ абаһан гол мүрэн ехэтэй бол Тежугэй урда талын газар нютаг (Алентежу) нам дооро тэгшэ тала юм. Тус урда үзүүрэй Алгервида уулын бага шэнги нюрга бии. Нютагай түб хэһэгтэ Эштрела (1993 м) гэжэ харисангы үндэр нюрга байдаг бол Азорой ольтирогто эгээн үндэр Пику уулань (2351 м) байдаг.

Гол мүрэнэй хүнды гадна ехэнхи хэһэгтээ хүсэллиг, галта уулын шороотой. Эндэхиин галта ууланууд эдибхитэй.

Уһан

Португал нютагай хойто хилээр Минью, хойто талаар Дору (Порту хабида далайда шудхадаг) болон Мондегу, дундуур Тежу (Лиссабон оршом шудхана), зүүн урда хилээр Гвадиана зэргэ гол урдадаг. Томо нуургүйшье һаа УСС-иин cөөрэм, далан хэһэн нэлээд бии.

Уларил

Эхэ газарай Португалда газарай дунда тэнгисэй уларил болон талын уларил зонхилдог. Аралнууд дээрэ тропигой уларилтай. Үбэлдөө 5—10 °C һэрюун, зундаа 20—27 °C халуун байна. Жэлдэ дундажаар 400 — 800 мм, уулархаг нютгаар 1000 — 2500 мм шииг нойтонтой.

Амитан ургамал

Португалийн нютаг дэбисхэрэй 50 хубиие ой модон эзэлнэ. Ехэбшэлэн нарһан, баһа сарса ургадаг. 607 га үлүү сарса таряалжа, дэлхэй үйһэн бүглөөнэй талые Португал үйлэдбэрилдэг. Саарһан, илзамагай түүхэй эд ургадаг.

Европодо үргэн тарааһан шэлүүһэн, зэрлиг миисгэй, шоно, үнэгэн, бодон гахай, баабгайһаа гадна Африкада байдаг хамелеон зэргэ олон түрэл зүйлэй амитан Португалда бии. Нүүдэлэй шубуу дайран үнгэрдэг. Сардина, анчоус, тунец зэргэ 200 зүйлэй загаһан Атлантын далайһаа баридаг.

Португал ороной байгаалиин зурагай түүбэри

Алгерви нютагай хадан сохёо, элһэтэ эрье     Пенеда-Жереш гэһэн байгаалиин согсолборидо газар     Эхэ газарай орьёл үндэр Эштрела нюрган (1993 м)     Португалын эгээн үндэр Пику аралай уула (2351 м)

 

Португал улас 1910 ондо хаанта засагаа халажа бүгэдэ найрамдаха засагтай болоо. 1976 ондо шэнэшэлжэ баталһан үндэһэн хууляа одоо мүрдэжэ байна. Үндэһэн хуулида хуули журам тогтоохо, тэрэниие хэрэгжүүлхэ, гэмтэй һаа шүүхэ түрын эрхэтэ байгуулгые илгажа һалгаба. Эндэ:

1. Уласай юрэнхылэгшэ (португалаар Presidente da República Portuguesa) — 5 жэл бүридэ бүхы арад түмэнэй һаналаар һунгагдадаг, түрын тэргүүн, зэбсэгтэ хүсэнэй юрэнхы командовалагша; юрэнхы сайд болон бусад сайдые томилхо, огсоруулха эрхэ мэдэлтэй;
2. Уласай хурал (Assembleia da República) — 4 жэл бүри бүхы арад түмэнэй һаналаар һунгагдадаг нэгэ танхимай 230 һуудалтай хуули тогтоохо уласай хурал; газар газарһаа харилсан адлигүй гэшүүн һунгагдана, Лиссабоной тойрогһоо 47, Порталегрын тойрогһоо 2 һуудал эзэнээ олодог. 2011 оной һунгууляар Социал Демократ Нам (47%), Социалис Нам (32%), Арадай Нам (10%) гурба бусад 14 намай хамтаар Сан-Бенту ордоноо һууха эрхэеэ абаа.
3. Засагай газар (Governo da República Portuguesa) — Уласай хуралай һунгуулиин үрэ дүнгээр һунгагдаһан намуудай һаналые юрэнхылэгшэ харгалзан засагай газарые бүридүүлжэ, тохирхо юрэнхы сайдые (primeiro-ministro) томилдог. Хуули тогтоомжо, түрын шиидбэри тушаалые хэрэгжүүлхэ үүргэтэй. Юрэнхы сайдһаа гадна шадар сайд, шэглэһэн яаманда сайднар, түрын нарин бэшэгэй дарганар түлөөлэн бүридүүлнэ. 1976 онһоо хойшо мүнөө 19-р ээлжын засагай газар ажаллажа байна.
4. Шүүхэ байгуулга — Португал уласай шүүхэ байгуулга юрэнхы, түрэ захиргаанай, санхүүгэй гэжэ һалбарилдаг. Эсэсэй шатын маргааниие Дээдэ шүүхэ (Supremo Tribunal de Justiça) шиидэдэг бол үндэһэн хуулиин манаанда 13 гэшүүнтэй Үндэһэн хуулиин сэсэ зогсожо байна. Гол хуулинуудһаа хэлэбэл 1976 ондо үндэһэн хуули, 1966 ондо эргэнэй хуули, 1982 ондо эргүүгэй хуули эсэслэн баталагдаба. Саазаар абаашаха илагүй, дээдэ талань 25 жэл хорижо шиидхэдэг ба 2010 ондо гомосексуальна гэрлэлгын эрхые зүбшөөрбэ.

Орон нютаг

Португал уласай бүхэли нютаг дэбисхэр 308 һуурин газарта (португалаар município) хубаажа захирагдаад, сааша 4,260 хороо (freguesia) боложо задарна. Хэды албан ёһоной засаг захиргаанай хуваарь иимэ болобошье олон уласай жэшэгтэй ниисэжэ арай томо нэгэжэ болгон бүлэглэхэ хэрэгсээ гарадаг. Хоёр зүйлэй гурбан хэһэг нютаг болохые хэлэбэл үндэһэн Португал орон (Portugal Continental — Эхэ газрын Португал) болон Азор, Мадейра гэһэн автономито хоёр нютаг (regiões autónomas) байдаг юм.

Дээрэхи үндэһэн Португал орон дотороо тэнсүүхэн газар нютаг бүхы 18 тойрог (distrito) болодог. Дандаа түб хотынгоо нэрээр нэрлэгдэһэн.

Эхэ газарай Португалиин 18 тойрог
	Тойрогой нэрэ	Нютаг дэбисхэр	Хүн зон			Тойрогой нэр	Нютаг дэбисхэр	Хүн зон
1	Лиссабон	2,761 км²	2,250,533		10	Гуарда	5,518 км²	160,939
2	Лейрия	3,517 км²	470,930		11	Коимбра	3,947 км²	430,104
3	Сантарен	6,747 км²	453,638		12	Авейру	2,808 км²	714,200
4	Сетубал	5,064 км²	851,258		13	Визеу	5,007 км²	377,653
5	Бежа	10225 км²	152,758		14	Браганса	6,608 км²	136,252
6	Фару	4,960 км²	451,006		15	Вила-Реал	4,328 км²	206,661
7	Эвора	7,393 км²	166,706		16	Порту	2,395 км²	1,817,117
8	Порталегри	6,065 км²	118,506		17	Брага	2,673 км²	848,185
9	Каштелу-Бранку	6,675 км²	196,264		18	Виана-ду-Каштелу	2,255 км²	244,836

Сэрэгэй зэбсэг

Гурбан замай зэбсэгтэ хүсэнэй гол зэбсэг, техникэ

Португалиин армиин хуягта тэргэ

Португалиин байлдаанай хүлэг онгосо

Португалиин F-16 һүнөөгшэ онгосо

Португал улас хуурай, тэнгисэй, агаарай замай сэрэгэй хүсэнтэй. Эдэ өөрын уласые гадна добтолгоһоо баталжа хамгаалха үүргэтэй. Баһа гадаада уласта хүнэй эрхые хамгаалха энэһээ туһалалсаа үзүүлдэг. 2008 ондо 39,200 сэрэг армиин (энэ тоондо 7,500 эхэнэр) хүнтэй байжа, 2009 ондо ДНБ-эй 2.1 хубитай тэнсэхэ 5.2 тэрбум америкын доллар энэ һалбарида зарахаар түсэблэжэ байба. Энэһээ армида 21 мянган, тэнгисэй зэбсэгтэ хүсэндэ 11 мянган, агаарай зэбсэгтэ хүсэндэ 7500 хүн оногдодог.

XX зуунда Португал Дэлхэйн нэгэдүгээр дайн, Португалиин колониин дайнда (1961—1974) тэмсэлдэһэн. Колонито гүрэнээ байһан 1975 онһоо хойшо Зүүн Тимор, Босни, Косово, Афганистан, Сомали, Ирак, Ливанда энхые сахюулха ажаллалгада оролсожо, Ангола (1992), Гвиней-Биссауда (1998) ажаллаһан.

Хотонууд

Һүлдэ	Хото	Португал нэрэ	Хун зон	Дата
	Абрантеш	Abrantes	18,600	14 июнь 1916
	Агуалва-Касен	Agualva-Cacém	121,000	12 июль 2001
	Агуеда	Águeda	11,357	14 август 1985
	Албуфейра	Albufeira	16,237	20 август 1986
	Алкасер ду Сал	Alcácer do Sal	9,118	12 июль 1997
	Алкобаса	Alcobaça	15,800	30 август 1995
	Алмада	Almada	101,500	16 июнь 1973
	Алмейрим	Almeirim	11,607	16 август 1991
	Алверка ду Рибатежу	Alverca do Ribatejo	29,086	9 август 1990
	Амадора	Amadora	151,500	17 сентябрь 1979
	Амаранте	Amarante	11,000	14 август 1985
	Амора	Amora	53,638	2 июль 1993
	Анадия	Anadia	3,533	9 декабрь 2004
	Ангра ду Ероижму	Angra do Heroísmo	21,200	21 август 1534
	Авейро	Aveiro	67,003	11 апрель 1759
	Барселуш	Barcelos	20,000	6 сентябрь 1928
	Барейру	Barreiro	50,232	28 июнь 1984
	Бежа	Beja	23,475	10 апрель 1521
	Брага	Braga	170,250	малум туш
	Браганса	Bragança	19,998	23 февраль 1464
	Валбон	Valbom	14,100	9 декабрь 2004
	Вале ди Камбра	Vale de Cambra	4,200	2 июль 1993
	Валонгу	Valongo	27,900	10 август 1990
	Валпасуш	Valpaços	4,102	24 июнь 1999
	Вендаш Новаш	Vendas Novas	10,103	2 июль 1993
	Виана-ду-Каштелу	Viana do Castelo	36,750	20 январь 1848
	Визеу	Viseu	50,583	малум туш
	Визела	Vizela	10,100	1 сентябрь 1998
	Вила Балейра	Vila Baleira	4,475	2 август 1996
	Вила ду Конде	Vila do Conde	32,257	1 февруари 1988
	Вила Нова ди Гая	Vila Nova de Gaia	178,526	28 июнь 1984
	Вила Нова ди Санту Андре	Vila Nova de Santo André	12,123	26 август 2003
	Вила Нова ди Фамилисан	Vila Nova de Famalicão	30,100	14 август 1985
	Вила Нова ди Фож Коа	Vila Nova de Foz Côa	3,303	12 июль 1997
	Вила Реал	Vila Real	27,250	20 июль 1925
	Вила Реал ди Санту Антониу	Vila Real de Santo António	11,000	19 апрель 1988
	Вила Франка ди Шира	Vila Franca de Xira	19,000	28 июнь 1984
	Гандра	Gandra	5,200	26 август 2003
	Гафанья-да-Назарэ	Gafanha da Nazaré	14,021	21 июль 2001
	Гимараеш	Guimarães	52,181	23 июнь 1853
	Говея	Gouveia	3,500	1 февраль 1988
	Гондомар	Gondomar	25,000	16 август 1991
	Гуарда	Guarda	32,274	27 ноември 1199
	Иляву	Ílhavo	17,200	9 август 1990
	Калдаш да Райня	Caldas da Rainha	30,006	26 август 1927
	Камара ди Лобуш	Câmara de Lobos	16,842	2 август 1996
	Канису	Caniço	11,586	9 июнь 2005
	Кантаньеди	Cantanhede	7,066	16 август 1991
	Карташу	Cartaxo	10,115	30 август 1995
	Картейра	Quarteira	21,000	24 юнь 1999
	Каштелу-Бранку	Castelo Branco	34,525	20 март 1771
	Келуш	Queluz	116,124	24 июль 1997
	Ковиля	Covilhã	36,147	20 октябрь 1870
	Коимбра	Coimbra	138,540	малум туш
	Коща да Капарика	Costa da Caparica	14,100	9 декабрь 2004
	Лагоа	Lagoa	5,000	12 июль 2001
	Лагуш	Lagos	20,000	27 январь 1573
	Ламегу	Lamego	12,000	малум туш
	Лейрия	Leiria	50,264	13 июнь 1545
	Лиссабон	Lisboa	508,209	малу туш
	Лиша	Lixa	5,500	30 август 1995
	Лоле	Loulé	24,000	1 февраль 1988
	Лореш	Loures	26,000	9 август 1990
	Лороза	Lourosa	11,300	12 июль 2001
	Мая	Maia	40,000	23 август 1986
	Мангуалде	Mangualde	8,107	12 июль 2001
	Мариня Гранде	Marinha Grande	29,100	19 апрель 1988
	Марку ди Канавезеш	Marco de Canaveses	9,000	2 июль 1993
	Маседу ди Кавалейруш	Macedo de Cavaleiros	7,800	24 июнь 1999
	Матузиньош	Matosinhos	47,703	28 июнь 1984
	Машику	Machico	13,700	2 август 1996
	Меаляда	Mealhada	5,500	26 август 2003
	Меда	Mêda	2,004	9 декабрь 2004
	Миранда ду Дору	Miranda do Douro	2,000	10 июль 1545
	Мирандела	Mirandela	11,000	28 июнь 1984
	Монтемор-у-Нову	Montemor-o-Novo	14,000	18 апрель 1988
	Монтижу	Montijo	30,486	14 август 1985
	Мора	Moura	10,000	1 февраль 1988
	Овар	Ovar	18,900	28 июнь 1984
	Одивелаш	Odivelas	54,500	10 август 1990
	Оливейра ди Аземейш	Oliveira de Azeméis	15,000	16 май 1984
	Оливейра ду Байру	Oliveira do Bairro	5,005	26 август 2003
	Оливейра ду Оспитал	Oliveira do Hospital	4,400	2 июль 1993
	Олян	Olhão	31,100	14 август 1985
	Орен	Ourém	11,100	16 август 1991
	Орта	Horta	9,000	4 июль 1833
	Паредеш	Paredes	12,500	16 август 1991
	Пасуш ди Ферейра	Paços de Ferreira	9,000	2 июль 1993
	Пезу да Регуа	Peso da Régua	10,000	14 август 1985
	Пенафиел	Penafiel	10,000	3 март 1770
	Пенише	Peniche	17,500	1 февраль 1988
	Пиньел	Pinhel	3,500	25 август 1770
	Повуа ди Санта Ирия	Póvoa de Santa Iria	28,000	24 июнь 1999
	Повуа ди Варшин	Póvoa de Varzim	38,257	16 июнь 1973
	Помбал	Pombal	18,500	16 август 1991
	Понта Делгада	Ponta Delgada	46,102	2 апрель 1546
	Понте ди Сор	Ponte de Sor	11,000	14 август 1985
	Порталегре	Portalegre	15,700	23 май 1550
	Портиман	Portimão	40,700	11 декабрь 1924
	Порту	Porto	240,227	малум туш
	Прая да Витория	Praia da Vitória	6,500	20 июнь 1981
	Ребордоза	Rebordosa	12,100	26 август 2003
	Регенгуш ди Монсараш	Reguengos de Monsaraz	7,900	9 декабрь 2004
	Рибейра Гранде	Ribeira Grande	6,350	29 июнь 1981
	Риу Майор	Rio Maior	11,102	14 август 1985
	Риу Тинту	Rio Tinto	61,227	30 август 1995
	Сабугал	Sabugal	2,300	9 декабрь 2004
	Сакавен	Sacavém	17,000	4 июнь 1997
	Санта Комба Дан	Santa Comba Dão	3,200	24 июнь 1999
	Санта Круш	Santa Cruz	6,500	2 август 1996
	Санта Мария да Фейра	Santa Maria da Feira	16,900	14 август 1985
	Сантана	Santana	3,300	1 январь 2001
	Сантарен	Santarém	30,100	24 декабрь 1868
	Сантягу ду Касен	Santiago do Cacém	7,753	16 август 1991
	Санту Тирсу	Santo Tirso	14,100	14 август 1985
	Сан Жуан да Мадейра	São João da Madeira	21,102	28 июнь 1984
	Сан Мамеде ди Инфеща	São Mamede de Infesta	27,000	12 июль 2001
	Сан Салвадор ди Лорделу	São Salvador de Lordelo	11,000	26 август 2003
	Сея	Seia	7,000	23 август 1986
	Серпа	Serpa	9,990	26 август 2003
	Сетубал	Setúbal	120,636	19 апрель 1860
	Сейшал	Seixal	31,101	2 июль 1993
	Силвеш	Silves	11,000	малум туш
	Синеш	Sines	15,555	12 июль 1997
	Тарока	Tarouca	3,200	9 декабрь 2004
	Тавира	Tavira	13,300	16 март 1520
	Томар	Tomar	20,000	12 февраль 1844
	Тондела	Tondela	10,120	1 февраль 1988
	Ториш Ведраш	Torres Vedras	27,200	3 февраль1979
	Ториш Новаш	Torres Novas	14,900	14 август 1985
	Транкозу	Trancoso	3,350	9 декабрь 2004
	Трофа	Trofa	22,000	2 июль 1993
	Фаро	Faro	43,757	7 сентябрь 1540
	Фатима	Fátima	10,302	12 июль 1997
	Фафе	Fafe	15,323	23 август 1986
	Фелгейраш	Felgueiras	15,100	10 август 1990
	Фиаеш	Fiães	13,100	12 июль 2001
	Фигейра да Фош	Figueira da Foz	36,500	20 сентябрь 1882
	Фреамунде	Freamunde	7,452	12 июль 2001
	Фундан	Fundão	8,957	19 апрель 1988
	Фуншал	Funchal	100,526	21 август 1508
	Шавеш	Chaves	19,307	18 март 1929
	Эвора	Évora	46,417	малум туш
	Эзмуриш	Esmoriz	11,200	2 юли 1993
	Элваш	Elvas	28,106	3 апрель 1513
	Энтронкаменту	Entroncamento	20,065	16 август 1991
	Эрмезинде	Ermesinde	40,139	10 август 1990
	Эшпиньо	Espinho	10,500	16 июнь 1973
	Эшпозенде	Esposende	9,148	2 июль 1993
	Эштарежа	Estarreja	7,000	9 декабрь 2004
	Эштремуш	Estremoz	9,011	31 август 1926