Заан

Хадамал
Монгол үзэгээр
буряад кирилл.	заан
монгол кирилл.	заан
хальмаг кирилл.	зан

Заан
	Африкын заан
Биологиин классификаци
Аймаг:	Амитан;
Хүрээ:	Хүбшэтэн;
Дэд хүрээ:	Һээр нюргатан;
Анги:	Хүхэтэн;
Баг:	Хошуутан;
Обог:	Elephantidae; Грей, 1821
Түрэл:	Elephas, Loxodonta;

Манай гараг дээрэ 400 үлүү түрэл зүйлэй заан нютаглажа байһанһаа Энэдхэгэйхи болон Африкынхи гэһэн юрэнхы 2 түрэл үлөө һэн. Африкын заан бэеэр томо ба томо шэхэтэй байна. Мүн эмэ Африкын заан һоёотой байхада Энэдхэгэй эмэ заанда һоёогүй. Заанай тоо толгой багадхаһаар байдаг ба 2007 оной шудалгаар Африкын түби газарта 470,000-690,000 оршом байна.

Анатоми

Эгээн томо заан 1956 ондо Ангола уласта бүридхэгдэһэн байдаг. Мүрын үндэрынь 4,2 метр ба шэгнүүрынь 12 тонно байгаа һэн. Эмэ заан 22 һарын турша үрэ түлөө тээдэг ба энэнь хуурай газарай амитадһаа эгээн удаанда тоосогдоно. Дүнгэжэ түрэһэн заанай тугал дундажаар 120 кг байна. Заан 50-70 наһалха ба эгээн үндэр наһалһаниинь 82 хүрэһэн тэмдэглэл бии. Зааниинь ута хамар (хошуу), томо шэхээрээ онсолиг ба богони хүзүүтэй. Зогсожо байхадаа амаа газар хүргэжэ шадахагүй тула үбдэгөө нугалан тонгойхо гү, али балсанлиг ута хамараа ашаглан хоол тэжээл, уһа гэхэ мэтые амандаа абажа хэдэг. Мүн хамраараа уһа һороод бэе рүүгээ сэсэрэн уһалжа сарсуулна. Заанай хамарай үзүүр маша уян зөөлэн эблиг ба һамар зэргын жаахан зүйлыешье шадабарилгаар шэмхэн абажа шадана.

Үнэрлэхэ шадабари һайн хүгжэһэн ба хамараа үндэртэ һунгажа һалхяар үлээгдэн ерэхэ үнэрые илгадаг. Соносол мүн һайн болобошье хараа муутай, үнгэ илгахагүй. Заанай томо шэхэниинь һудаһаар дүүрэн ба энэнь гүйһэн шуһые хүргэжэ бэеэ сарсуулхада туһалдаг гэжэ эрдэмтэд үзэдэг ажа. Африкын эрэ заанай һоёоной ута 3,5 метр, шэгнүүрынь 90 кг хүрэхэ тохёолдол бии. Хобор, үндэр үнэ хүрэхэ һоёонһоо боложо хулгайн аншадай гарта үртэжэ алуулхань үсөөнгүй бэлэй.

Классификаци

Заанай омогто хоёр түрэлдэ хамаарха заануудай оршон үеын гурбан (үмэнэнь зүбхэн хоёр гаргаһан) зүйл, относящихся к двум родам, и несколько древних вымерших родов:

Африкын заан — латаар Loxodonta
- Саваннын заан — латаар Loxodonta africana
- Ойн заан — латаар Loxodonta cyclotis
- латаар Loxodonta creutzburgi †
Энэдхэгэй заан — латаар Elephas
- Энэдхэгэй заан — латаар Elephas maximus
- латаар Elephas beyeri †
- латаар Elephas chaniensis †
- латаар Elephas creticus †
- латаар Elephas cypriotes †
- латаар Elephas falconeri †
- латаар Elephas melitensis †
- латаар Elephas moghrebiensis †
- латаар Elephas nawataensis †
- латаар Elephas priscus †
Арсалан заан — † латаар Mammuthus, 10 000 жэлэй урда усадхаһан.
- латаар Mammuthus columbi †
- латаар Mammuthus exilis †
- латаар Mammuthus hayi †
- латаар Mammuthus imperator †
- латаар Mammuthus lamarmorae †
- латаар Mammuthus meridionalis †
- латаар Mammuthus primigenius †
- латаар Mammuthus trogontherii †
латаар Primelephas †
- латаар Primelephas korotorensis †
латаар Stegodibelodon †
- латаар Stegodibelodon schneideri †
латаар Stegodon †
- латаар Stegodon florensis †
- латаар Stegodon kaisensis †
- латаар Stegodon luzonensis †
- латаар Stegodon mindanensis †
- латаар Stegodon sompoensis †
- латаар Stegodon sondaari †
- латаар Stegodon sumbaensis †
- латаар Stegodon syrticus †
- латаар Stegodon trigonocephalus †
латаар Stegolophodon †
- латаар Stegolophodon sahabianus †
латаар Stegotetrabelodon †
- латаар Stegotetrabelodon lybicus †
- латаар Stegotetrabelodon orbus †
- латаар Stegotetrabelodon syrticus †
латаар Paratetralophodon †
латаар Palaeoloxodon †
- латаар Palaeoloxodon antiquus †
- латаар Palaeoloxodon mnaidriensis †
- латаар Palaeoloxodon naumanni †
- латаар Palaeoloxodon recki †
- латаар Palaeoloxodon tokunagai †

Шулуужашаһан заанууд эртэ миоценой галабһаа мэдэжэ байна.

Зүүлтэ

Ном зохёол

(2000) Shoshani, J.: Elephants: Majestic Creatures of the Wild. Checkmark Books. ISBN 0-87596-143-6.

Shoshani, J.; Shoshani, S. L. {{{title}}}, 14–15.
Shoshani, J. {{{title}}}, 36–51.
Shoshani, J. {{{title}}}, 66–80.
Easa, P. S. {{{title}}}, 85–86.
Moss, C. {{{title}}}, 106–13.
Payne, K. B.; Langauer, W. B. {{{title}}}, 116–23.
Eltringham, S. K. {{{title}}}, 124–27.
Wylie, K. C. {{{title}}}, 146–48.
McNeely, J. A. {{{title}}}, 149–50.
Smith, K. H. {{{title}}}, 152–54.
McNeely, J. A. {{{title}}}, 158–65.
Shoshani, S. L. {{{title}}}, 168–71.
Daniel, J. C. {{{title}}}, 174–77.
Douglas-Hamilton, I. {{{title}}}, 178–83.
Tuttle, C. D. {{{title}}}, 184–93.
Martin, E. B. {{{title}}}, 202–07.
Shoshani, J. {{{title}}}, 226–29.

Sukumar, R. (2003). The Living Elephants: Evolutionary Ecology, Behaviour, and Conservation. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-510778-4.
Kingdon, J. (1988). East African Mammals: An Atlas of Evolution in Africa, Volume 3, Part B: Large Mammals. Academic Press. ISBN 0-12-408355-2.
Wylie, D. (2009). Elephant. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-397-0.

Холбооһон

Фонд Защиты Слонов
Энциклопедия животных: Слоны
Слоны рисуют только по команде Архивировалһан 17 зургаа һара 2015 оной.
Слоны, статья

This article uses material from the Wikipedia Буряад article Заан, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Хэрбэеэ ондоо юумэнэй заагдаагүй һаа, CC BY-SA 4.0 зүбшөөрэлөөр удхыень хаража болохоор. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Буряад (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.