Hamdija Pozderac: Bosanskohercegovački političar

Rođen je 15. januara 1924. godine u Cazinu. Imao je tri brata (Hakija, Sakib i Ismet), te četiri sestre (Bekira, Fatima, Sadeta i Zuhra). Još za vrijeme svog srednjoškolskog obrazovanja se uključio u rad tada ilegalne organizacije SKOJ-a, a u tokove narodnooslobodilačkog rata se uključio 1941. godine, te obavljao niz važnih funkcija i vojnih dužnosti. U 8. krajiškoj narodnooslobodilačkoj udarnoj brigadi bio je sekretar bataljonskog i brigadnog komiteta SKOJ-a, a zatim član Oblasnog komiteta USAOJ-a i SKOJ-a za Bosansku krajinu. Početkom 1944. godine postao je sekretar Okružnog komiteta SKOJ-a i član Okružnog komiteta KPJ Bihać.

Poslije rata je obavljao niz partijskih i državnih dužnosti. Od 1965. godine je bio član CKSKBiH. Bio je poslanik Prosvjetno-kulturnog vijeća Skupštine SRBiH, od 1971-74. predsjednik Predsjedništva Bosne i Hercegovine, a od 1971-78. godine predsjednik Skupštine SRBiH. Bio je član Izvršnog komiteta CKSKBiH i sekretar Sekretarijata, a dugo vremena je bio član Predsjedništva CKSKJ i predsjednik CKSKBiH. Na kraju svoje političke karijere bio je i član Predsjedništva SFRJ, a kada je trebao biti izabran za predsjednika Predsjedništva, dao je ostavku zbog umiješanosti u Aferu Agrokomerc i da se povuče iz političkog života Jugoslavije.

Bio je visokoobrazovan, a završio je Visoku partijsku školu u Moskvi, te Filozofski fakultet u Univerziteta u Beogradu 1959. godine. Izdao je niz publicističkih i naučnih djela, a od 1961. godine je predavao opštu sociologiju na Fakultetu političkih nauka u Sarajevu.

Umro je u aprilu 1988. godine u Kliničkom centru bolnice Koševo u Sarajevu.

Hamdija Pozderac se, u svom odnosu prema Bosni i Hercegovini, protivio svemu što je imalo predznak samo jedne nacije. Ono zbog čega je bio često kritikovan jeste bilo njegovo protivljenje boljem organizovanju Muslimana, ali je to, posljedica njegovog stalnog insistiranja na zajedničkoj izgradnji i organizovanju. To je ponekad imalo loš odraz na politiku prema Muslimanima, ali se u svakom pogledu pozitivno odrazilo na sprječavanje srpskih i hrvatskih nacionalista od većeg širenja u Bosni.

Njegovo uklanjanje sa političke scene Jugoslavije kao najjačeg političara kojeg je Bosna i Hercegovina ikada za vrijeme komunizma imala, se može jedino dovesti u vezu sa njegovim insistiranjem, kao predsjednika Ustavne komisije Skupštine Jugoslavije, na nemijenjanju osnovnih načela Ustava iz 1974. godine, koji su dali Muslimanima (kasnije Bošnjacima) status naroda unutar SFRJ.

Kontroverza oko plagijata

Vojislav Šešelj napada 1979. Hamdiju Pozderca, nakon što je otkrio plagijat u doktorskoj disetraciji Branka Miljuša. Napad nije uspio i sam Šešelj je kasnije izjavio da je time želio skrenuti pažnju CK od Nenada Kecmanovića:

To je bio način da pomognem Nenadu Kecmanoviću, protiv koga je krenula lavina optužbi iz Centralnog komiteta zbog njegovih napisa u beogradskom Ninu, pa sam ja na taj način pravio neku ravnotežu i krenuo direktno na Hamdiju Pozderca, što je Hamdija i shvatio.

– Vojislav Šešelj

Afera Agrokomerc

1987. godine počinje afera Agrokomerc, koja je znatno pogodila rukovodstvo SR BiH. Preduzeće Agrokomerc izdavalo je mjenice bez pokrića. Fikret Abdić, Hakija Pozderac, Ibrahim Mujić i drugi se hapse pod optužbom kontrarevolucionarnog djelovanja prema članu 114. Krivičnog zakona SFRJ. Mediji u SR Srbiji opširno su izvještavali o aferi. U drugim republikama , s izuzetkom SR Slovenije, se uopće nije osvrtalo na slučaj Agrokomerca. Jedan od glavnih zagovarača, koji su zahtijevali Hamdijinu ostavku, bio je Vojislav Šešelj. Hamdija Pozderac podnosi 12. septembra 1987. ostavku, a brat Hakija izlazi iz zatvora. Nakon što s njegova braća izgubila politički utjecaj, Sakib Pozderac general TO BiH u periodu 1986-88, uklanja se s položaja.

• Partizanska spomenica 1941.
• Orden za hrabrost
• Orden zasluga za narod
• Orden bratstva i jedinstva
• Orden Republike
• Orden jugoslovenske zastave sa lentom
• Orden junaka socijalističkog rada
• Nagrada ZAVNOBiH-a

Zanimljivosti

Nurija i Devleta Pozderac, Hamdijini preci koji su tokom Drugog Svjetskog rata spasili veliki broj Jevreja, nagrađeni su 2013. posthumno s "Pravednik među nacijama" od izraelske vlade.

• Spisak predsjednika Bosne i Hercegovine