Norseg

Kaozeet e veze e Skandinavia hag er broioù all bet aloubet gant ar Vikinged, betek ar XIVvet kantved.

norseg

yezh varv, yezh istorel, yezh aet da get

Iskevrennad eus	yezhoù skandinavek
Arvez	sevenadur norsek
Stad	Norvegia, Sveden, Danmark, Island
Raklec'hiet gant	kentnorseg
Heuliet gant	norneg
Linguistic typology	Mentadur hervez an taol-mouezh, yezh enteuzel
En deus an troadoù yezhoniezh	troad nominativel, genitivel, troad dativel, troad ablativel
Reizh yezhadurel	gourel, benel, nepreizh
Lizherenneg	Lizherenneg latin, Runoù, Younger Futhark
Kod yezh Wiki	non

Anavezet eo ganeomp gant testennoù eus Island dreist-holl (ar sagaoù), da lavaret eo ez eo norseg ar c’hornôg, komzet dreist-holl en Island hag e Norvegia, a anavezer ar gwellañ.

Gouzout a reomp evelkent e oa ivez ur rannyezh all, norseg ar reter, kaozeet dreist-holl e Danmark ha Sveden. Ouzhpenn-se e ra ar yezhoniourien un trede rannyezh a-wechoù gant norseg enez Gotland, an hini a anavezer an nebeutañ.

Ar runoù koshañ a vije skrivet e norseg a sav d’ar bloavezh 700 pe war-dro. Mare klasel an norseg a lakaer en XIIvet ha XIIIvet kantved. D’ar mare-se e voe skrivet an darn vrasañ eus sagaoù Island, ken brudet. Betek an XIIIvet kantved e c’helle komzerien ar rannyezhoù-se en em gompren etrezo : ur yezh hepken e oa evito, anvet ganto dansk tunga (er reter) pe dönsk tunga (er c’hornôg), ar pezh a dalvez "yezh danek".

Goude se ez eas ar yezh war an diskar, war ar c’hevandir. Tamm-ha-tamm ne oa mui an norseg nemet yezh al lenneien, dreist-holl menec’h. E Norvegia e varvas kalz anezho gant ar vosenn goude 1370. Ar yezh komzet a oa aet war eeunaat. Deuet e oa da vezañ disheñvel e Danmark, e Sveden hag e Norvegia. Ar c’hrennnorvegeg a veze skrivet alies gant tud deuet eus Danmark pe Sveden. En Island e chomas digemm a-walc’h an norseg betek 1500 pe war-dro. Goude se e komzer eus an islandeg. Koulskoude eo chomet tost an islandeg modern d’ar yezh-vamm, tost a-walc’h evit ma c’hellfe Islandiz kompren ar sagaoù.

Betek 1150 pe war-dro e veze skrivet an norseg gant lizherennegoù runek. Ur wech ma voe kristenaet e gomzerien, e rejont gant al lizherenneg latin. Dalc’het e voe d’ober gant ar runoù evit enskrivadurioù berr e-pad ur pennad c’hoazh, koulskoude.

Heñvel e oa henyezh Norvegia ha hini Island, norseg ar c’hornôg. Ar yezh-se en em ledas en trevadennoù savet gant Vikinged deuet eus Norvegia, en Inizi Faero, e Greunland, en Enez Vanav pe war aodoù Bro-Skos. Graet e veze gant norseg ar reter e Danmark, e Sveden hag en trevadennoù savet e Rusia, Bro-Saoz ha Normandi. Rannyezh Gotland a veze kaozeet war enez Gotland hag e trevadennoù zo er reter. En XIvet kantved e oa an norseg ur yezh a veze komzet war un dachenn ec’hon, eus Vinland, en Amerika, er c’hornôg betek ar stêr Volga er reter. Mont a reas da get e Rusia en XIIIvet kantved.

Tamm-ha-tamm en em rannas an norseg da vont d’ober meur a yezh, ar yezhoù skandinavek, evel an islandeg, ar faeroeg, an norvegeg (en e zoare nynorsk dreist-holl) hag an norneg, ur yezh varv a veze kaozeet en Inizi Orc'h hag en Inizi Shetland diouzh un tu, hag an daneg hag ar svedeg diouzh un tu all. Gwall levezonet eo bet an norvegeg a-hed ar c’hantvedoù gant yezhoù skandinavek ar reter.

E-touez ar yezhoù skandinavek ez eo an islandeg hag ar faeroeg ar re o deus cheñchet an nebeutañ e-keñver an norseg. Kalzik a levezon en deus bet an norseg ivez war yezhoù all, evel ar saozneg pe ar skoteg.

Yezhoù all c’hoazh, ha ne oant ket kar d’ar yezhoù skandinavek, o deus amprestet un nebeud gerioù diganto, evel gouezeleg Skos, ar rusianeg pe ar finneg. Ur ger bennak e brezhoneg, evel stur da skouer, a c’hellfe bezañ bet amprestet digant an norseg ivez.

Kinniget o deus tud zo sevel ur Wikipedia e norseg. Sell ouzh meta:Requests_for_new_languages.

• Old Norse for Beginners
• Old Norse Online