Aloubadeg Ukraina Gant Rusia E 2022: Obererezh soudardel

An titouroù roet amañ a c'hell bezañ fazius peotramant ne gemeront ket e kont an darvoudoù diwezhañ ha cheñch a reont a-feur ma kendalc'h ar stourmoù. An titl a c'hell cheñch.
Arabat kaout aon da wellaat ar pennad en ur reiñ daveoù.

an aloubadeg-se, lañset gant prezidant Rusia Vladimir Poutin abred diouzh ar mintin, evit "dinaziekaat ha disoudardañ Ukraina", a verk ur bazenn nevez er brezel etre an div vro.

Aloubadeg Ukraina gant Rusia e 2022
Tamm eus Brezel etre Ukraina ha Rusia
Kartenn aloubadeg Rusia en Ukraina ██ Dalc'het gant Ukraina ██ Dalc'het gant Rusia ha nerzhioù a-du gant Rusia
Maread Adalek ar 24 a viz C'hwevrer 2022 Lec'h Ukraina, Rusia, Mor Du Disoc'h War ober
Emgannerien
Rusia RP Donetsk RP Louhansk sikouret gant: Belarus	Ukraina sikouret gant:  Unaniezh Europa AFNA
Pennoù-brezel
Vladimir Poutin	Volodimir Zelenskiy
Niver a emgannerien
Rusia ~ 170 000 — 190 000 RP Donetsk 20 000 RP Louhansk 14 000 Abaoe Gwengolo 2022: + 300 000 soudard enluad + 50 000 gopr-soudard (gant re Strollad Wagner)	Ukraina 209 000 (lu pennañ) 102 000 (nerzhioù para-soudarded) 900 000 (miret) 20 000 estren a-youl vat
Kolloù
Rusia Hervez Rusia 25.08 5404 soudard Hervez Ukraina 12.09 52 950 soudard Hervez SUA 15.07 15 000 soudard RP Donetsk Hervez RPD 18.08 2767 soudard RP Louhansk Hervez Rusia 5.04 Etre 500 ha 600 soudard	Ukraina Hervez Ukraina 03.06 10 000 soudard Hervez Rusia 16.04 +23 000 soudard Hervez SUA 9.03 ~2000–4000 soudard
Hervez Ukraina 7.08 Etre 12 000 ha 28 521 Ukrainat lazhet en holl Hervez ABU 16.03 +780 lazhet, 3,1 milion a drevourien diblaset 22 trevour estren lazhet

Ar bajenn-mañ zo diwar-benn an aloubadeg kaset gant Rusia en Ukraina e 2022. Evit gouzout hiroc'h diwar-benn ar brezel etre an div vro abaoe 2014, mont war-zu ar bajenn Brezel etre Ukraina ha Rusia.

En deizioù a-raok an aloubadeg e voe anavezet Republik Pobl Donetsk ha Republik Pobl Louhansk, daou diriad rusek disrannour, gant Kevread Rusia ha kaset soudarded rusian kerkent da rannvro Donbas, d'ar 21 a viz C'hwevrer 2022. Da 3e48 d'ar 24 a viz C'hwevrer 2022 (6e48 hervez eur Moskva) e voe disklêriet ar brezel gant Vladimir Poutin e-kerzh ur brezegenn skignet er skinwel, o tisklêriañ e vefe kiriek arme Ukraina eus ul "lazhadeg" ma klaskfe herzel ouzh arme Rusia, ha munutennoù war-lerc'h e voe lañset misiloù war meur a lec'h dre ar vro a-bezh, kêrbenn ar vro Kyiv zoken. Servijoù Bevennoù Ukraina o doa embannet e oa bet taget postoù en harzoù kostez Rusia ha Belarus. Nerzhioù-douar Kevread Rusia a oa e-barzh Ukraina div eur da c'houde. Meur a Stad o doa kondaonet obererezhioù Rusia dre ar bed a bezh, betek kemer muzulioù en hec'h enep.

Ukraina goude fin ar Brezel Yen

 

Goude disrannadur an URSS e voe dalc'het liammoù kreñv etre Ukraina, m'o doa votet 92% eus an dud evit an dizalc'hidigezh, ha Rusia. Asantet he doa Ukraina dilezel he armoù nukleel en eskemm ouzh surentez hec'h harzoù hag he choazoù.

E 2004 e voe dilennet Viktor Ianoukovytch da brezidant goude dilennadegoù a oa bet kavet direizh, diwezhatoc'h, gant Lez-Varn Uhel Ukraina. Un dispac'h a voe e-pad mizioù, da harpañ penn ar gostezenn enep, Viktor Iouchtchenko, a gouezhas klañv e-kerzh ar prantad-se, ampoezonet hervezañ gant Rusia. Disoc'h an Dispac'h orañjez a voe dilenn Iouchtchenko da brezidant, gant Yuliya Tymochenko evel Ministrez Kentañ.

Dre ma oa tommoc'h ar galloud nevez ouzh broioù ar c'hornôg en doa lavaret prezidant Rusia ne felle ket dezhañ ez aje Ukraina e-barzh an AFNA. E 2010 ez eas Ianoukovytch war ar renk evit mont da brezidant adarre, ar pezh a reas. Met e 2013 e tivizas freuziñ Emglev Unvaniezh Europa-Ukraina da gevreañ evit stardañ al liammoù gant Rusia, ar pezh a zisoc'has war manifestadegoù Euromaidan. Goude sizhunvezhioù a vanifestadegoù e sinas Ianoukovytch ha pennoù an enebiezh un emglev da c'helver dilennadegoù abred e 2014. An deiz war-lerc'h e tec'he Ianoukovytch da Rusia a-raok ur votadeg da ziskargañ anezhañ. Pennoù rannvroioù rusek Ukraina o doa embannet kerkent e chomjent feal da Ianoukovytch, ha nebeut goude e tarzhas emsavadegoù a-du gant Rusia e reter ar vro. An emsavadegoù-se a boulzas Rusia da aloubiñ Krimea ha d'he stagañ outi, war zigarez ur referendom e 2014, ha da souten Brezel Donbas gant div Republik pobl rusek a-du gant Rusia, Republik Pobl Donetsk ha Republik Pobl Louhansk.

E 2021 e embannas Vladimir Poutin ul levr Diwar benn unvaniezh istorel Rusianed hag Ukrainiz e-lec'h ma adlavare e soñje dezhañ e oa ur bobl hepken eus ar Rusianed hag Ukrainiz. E-keit-se, meur a vro, en o zouez Ukraina, a damallas da gKevread Rusia en em servijout eus minorelezhioù rusek evit plantañ reuz enno.

AFNA hag Unvaniezh Europa

Leun a vroioù bet e dalc'h an URSS betek ar bloavezhioù 1990 a oa tommaet ouzh Unvaniezh Europa hag ouzh an AFNA. Da-heul e emezelas ur bern anezho en unan eus an daou aozadur, pa ne oa ket an daou, er bloavezhioù 2000. Evelato e oa bet sachet an evezh, gant Mic'hail Gorbatchev da skouer, war ar fed e c'hellje bezañ santet evel mezhus evit Rusia. Lavaret en doa pa oa-eñ Prezidant an URSS c'hoazh e vije un dañjer ma vije lakaet an SUA pe Rusia en ur c'horn. Meur a wezh en doa disklêriet Vladimir Poutin e oa a-enep emezeladur Ukraina en AFNA, betek lavaret o doa trubardet ar Stadoù-Unanet ur promesa graet pa oa bet disrannet an URSS. Koulskoude e chome dieub pep bro da c'houlenn da vezañ ezel eus an AFNA ha daoust ma oa digoret an divizoù gant Ukraina da vont en AFNA, ne'z eas james pelloc'h.

Enebiezh ouzh an AFNA a oa en Ukraina, evel m'en diskouez splann ar manifestadegoù aozet e 2006 a-enep soudarded an aozadur deuet d'ober pleustradennoù e Krimea. Met ul lodenn vras eus poblañs Ukraina a felle dezhi tostaat ouzh Unvaniezh Europa hag an AFNA, ar pezh a voe gwelet evel ur gourdrouz gant Rusia.

Kresk ar bec'h

 

E miz Meurzh hag e miz Ebrel 2021 e voe kaset gant arme Rusia pleustradegoù asambles gant arme Belarus nepell eus ar vevenn gant Ukraina, heuliet gant unan all adalek miz Here 2021 betek miz C'hwevrer 2022. Meur a wezh o doa nac'het ofisieloù rusian e raktrese ar vro aloubiñ hec'h amezeg, eus miz Du betek miz C'hwevrer zoken.

Daoust da c'houarnamant Rusia nac'hañ ar raktresoù-se e komañsas gouarnamant ar Stadoù-Unanet da embann titouroù diwar-benn ur raktres-aloubiñ, fotoioù-loarell a ziskoueze arme ha dafar rusian nepell eus bevenn Ukraina en o zouez. Er raktresoù-se e oa ul listenn lec'hioù da dagañ ha tud da zrouklazhañ. Pa voe kaset an aloubadeg e voe gouezet e oa gwirion an titouroù dastumet gant servijoù sekred an SUA.

Tamalloù ha goulennoù Rusia

E-kerzh ar mizioù a-raok an aloubadeg e savas gouarnamant Rusia klemmoù a-enep Ukraina, o tamall outi da lakaat ar bec'h da greskiñ, da gas rusofobiezh war-raok, da heskinat ar rusegerien ha war un dro e reas meur a c'houlenn groñs gant Ukraina, an AFNA hag Unaniezh Europa e-keñver e surentez. Dre ma seblante dibosupl respont d'ar goulennoù-se, lod anezho o vont pell evel disoudardañ ha dinazifiañ Ukraina, e voe gwelet gant broioù ar C'hornôg ur mod da abegiñ ar brezel. D'an 9 a viz Kerzu 2021 e savas Vladimir Poutin e vouezh a-enep droukziforc'hidigezh a-enep ar rusegerien, "ar bazenn gentañ a-raok ar gouennlazhañ", un tamall adlavaret meur a wezh diwezhatoc'h, resisoc'h e-keñver an Donbas. Kondaonet e voe gant Rusia politikerezh yezh Ukraina. Nac'het e voe an tamalloù-se, gant Ukraina hag ar gumuniezh etrevroadel.

Kaset war-raok e voe ar fals-danevell e vije breinet Ukraina gant an neo-naziegezh, o tegas soñj eus ar c'henlabour a voe pa oa bet aloubet darnoù eus ar vro gant Alamagn en Eil Brezel Bed, hag o reiñ heklev d'ur mod eneyuzevek da welet an traoù o tiskouez a oa ar gristenien reizhkredenn gwir kaezhidi an nazied. Goude ma'z eus eus an tu-dehoù pellañ, ha lod anezho en arme e batailhon Azov e oa splann evit ar arbennigourien e voe lakaet kalz muioc'h a bouez warno gant Poutin eget o fouez gwir er gevredigezh, en arme, hag er gouarnamant. Yuzev e oa prezidant Ukraina d'ar mare-se, Volodymyr Zelensky, ha kollet en doa darn eus e familh er Shoah tra m'en doa stourmet e dad-kozh a-enep an nazied en arme ruz. Kondaonet e oa bet kaozioù Poutin gant Yad Vashem. E prezegennoù all en doa lakaet douetañs Poutin war gwir Ukraina da vezañ ur Stad, oc'h embann e oa bet krouet dre fazi gant an URSS.

Goulennet e voe groñs gant an AFNA chom hep leuskel Ukraina da dostaat ha digreskiñ o niver a soudarded e Reter Europa. Gourdrouzet e voe ur respont brezel ma kendalc'he an AFNA da heuliañ ul "linenn dagus". Met dibosupl e vije bet respont d'ar goulennoù-se dre m'o doa broioù Reter Europa choazet tostaat ouzh ar c'hornôg. Ouzhpenn d'an dra-se, ne oa raktres ebet da ebarzhiñ Ukraina er feur-emglev.

Emmanuel Macron hag Olaf Scholz a strivas da virout ouzh ar brezel e miz C'hwevrer. Macron a gejas gant Poutin, met ne zeuas ket a-benn da gendrec'hiñ anezhañ da chom hep mont pelloc'h gant an aloubadeg. Scholz a sachas evezh Poutin war kastizoù pounner a vije lakaet e plas. Scholz a bedas Zelenskyy da zilezel c'hoant Ukraina da vont e-barzh an AFNA ha goulenn a reas gantañ embann neptuegezh ar vro, met nac'het e voe gant Zelenskyy.

Emgannoù pretantet (17–21 a viz C'hwevrer)

Adalek ar 17 a viz C'hwevrer e voe keloù eus muioc'h a emgannoù e-barzh en Donbas. Ukraina ha Republikoù disrannour an Donbas o doa tamallet an eil hag egile da vezañ kaoz d'an emgannoù-se. D'an 18 a viz C'hwevrer e voe roet gant Republikoù Pobl Donetsk ha Louhansk da evakuiñ an drevourien gant ur video a voe enrollet daou zevezh a-raok an embann, hervez dielfennadennoù. Kreskiñ a reas obererezh kanolioù an disrannourien sikouret gant Rusia en Donbas, a voe gwelet gant Ukraina ha broioù ar c'hornôg evel un doare da glask ur respont digant arme Ukraina a-seurt ma voe abeget un taol-nerzh eus perzh Rusia. An daou Republik a embannas d'an 19 a viz Gwengolo ar mobilizañ hollek.

E-kerzh an devezhioù-se e voe kaset gant gouarnamant Rusia ur c'habalerezh amgelaouiñ evit bezañ soutenet gant ar Rusianed. Skignet e voe gant ar mediaoù-Stad videoioù goveliet a ziskoueze nerzhioù Ukraina o tagañ Rusianed en Donbas. Prouadennoù a voe kavet a ziskoueze e oa bet aozet an tagadennoù, an tarzhadennoù hag an evakuiñ gant Rusia.

Skeuliadur (21–23 a viz C'hwevrer)

D'ar 21añ a viz C'hwevrer, e voe anavezet ez ofisiel Republikoù Pobl Donetsk ha Louhansk evel broioù dizalc'h. D'an noz-se e voe roet urzh da soudarded eus Rusia mont d'an Donbas evit ur c'hefridi "delc'her peoc'h", hervez Vladimir Poutin. Meur a ezel eus Kuzul Surentez an ABU a gondaonas oberoù Rusia en Donbas d'ar 21añ a viz C'hwevrer, hini ebet ne soutenas anezho. D'an 22 a viz C'hwevrer e voe leun a videoioù o tiskouez kirri-brezel rusian o vont e-barzh en Donbas. Aotre e voe roet gant Kuzul ar Gevread da iùplijout nerzh er-maez eus Rusia. Eus tu Ukraina e c'halvas ar Prezidant Zelenskyy ar soudarded miret en-dro tra ma voe embannet ar stad a zifrae e-pad 30 devezh gant ar Parlamant. Evakuet e voe kannati Rusia e Kyiv tra ma voe taget Ukraina gant argadoù niverel war lec'hiennoù Parlamant ha Gouarnamant Ukraina, ouzhpenn da leun a lec'hiennoù bankoù.

D'an 23 a viz C'hwevrer e roas Zelensky ur brezegenn e rusianeg o c'houlenn gant keodedourien Rusia ober o seizh gwellañ da virout ouzh ar brezel da darzhañ. Nac'het en doa tamalloù Rusia diwar-benn naziegezh e gouarnamant Ukraina ha touet en doa ne felle ket dezhañ dagañ an Donbas. Mouezh-aotreet ar C'hremlin, Dmitry Peskov, a embannas d'an deiz-se e oa bet kaset ul lizher gant prezidanted Republikoù Pobl Donetsk ha Louhansk a lavare e oa bet lazhet trevourien gant Ukraina hag a c'houlenne sikour digant Rusia.

Embannadur oberoù milourel (24 a viz C'hwevrer)

D'ar 24 a viz C'hwevrer 2022, ur pennadig a-raok 06:00 (amzer Moskva, 05:00 e Kyiv) e voe embannet gant prezidant Rusia Vladimir Poutin en doa divizet kas un "oberenn vilourel ispisial" e Reter Ukraina, o lakaat ar vro en ur stad a vrezel a-enep Ukraina. Embannet en doa en e brezegenn ne glaske ket okupiñ Ukraina hag e soutene gwir pobl Ukraina d'en em dermeniñ,. Pal an oberenn vilourel ispisial-se, hervezañ, a oa gwareziñ rusianegerien an Donbas a oa bet "mezhekaet ha gouennlazhet e-pad 8 vloaz gant renad Kiev", un asuradenn bet dislavaret meur a wezh. Rusia, hervez Poutine, a glaske difenn gwir pobl reter ar vro d'en em dermeniñ en ur zinazifiañ ha disoudardañ Ukraina ha goulennet en doa groñs d'an Ukrainiz "leuskel o armoù ha distreiñ d'ar gêr".

 

Kerkent ha disklêriet an "oberoù milourel ispisial" gant prezidant Rusia e voe lañset an arsailh war Ukraina a-bezh, a bep tu, er Reter en Donbas, diwar an div republik disrannour, er Su diwar Krimea, en Norzh diwar Belarus, war-zu Kyiv hag er biz, war-zu C'harkiv. Tarzhadennoù a voe klevet kerkent e Kyiv, C'harkiv, Odessa hag en Donbas. Kerkent e voe embannet al lezenn vilourel en Ukraina gant ar prezidant Zelensky ha d'an noz e embannas un urzh a vobilizañ hollek evit an holl baotred etre 18 ha 60 vloaz, a voe difennet outo mont kuit eus Ukraina. Merket e oa dafar arme Rusia gant Z, O ha V (div lizherenn nan-kirillek en o zouez) evit chom hep kaout dafar distrujet gant tennadennoù o c'halamaded soudard. Ur rentañ-kont eus an FSB (Servij Surentez Kevreadel e Rusia) bet diskuliet dre guzh a lavare ne oueze an aozadur tra ebet eus an aloubadeg a-raok ma voe divizet gant Vladimir Poutin.

Mare kentañ : aloubadeg ha c'hwitadenn war Kyiv (C'hwevrer – Ebrel 2022)

 

Talbenn an norzh (Kyiv)

Taget ha tapet e voe kreizenn nukleel Tchornobyl gant arme Rusia kerkent hag ar 24 a viz C'hwevrer. Bombezennet e voe Kyiv da glask seizañ aerborzh Hostomel. Embannet e oa bet gant gouarnamant Ukraina d'ar 25 a viz C'hwevrer 2022 e oa bet lazhet 137 den e-kerzh ar stourmoù en Ukraina a-bezh. Ar Stadoù-Unanet o doa disklêriet ne oa ket pell arme Rusia eus Kyiv, kadarnaet da c'houde gant ministrerezh an difenn a c'houlennas da annezidi karterioù norzh Kyiv bannañ kokteloù Molotov war arme Rusia. Ar prezidant Volodymyr Zelensky en doa embannet e oa strolladoù rusian e Kyiv, a-raok goulenn gant an Europeaniz barrek da vont da Ukraina da stourm a-enep Rusia Ouzhpenn 50 000 den o doa kuitaet Ukraina d'ar 25 a viz C'hwevrer, hervez Filipo Grandi, komisour meur ar Broadoù Unanet evit ar repuidi, ar brasañ anezho e Polonia.

D'an noz e chome harzet nerzhioù rusian e Biz Kyiv, kostez Konotop, goude bezañ gouzañvet kolloù bras, hervez lu-douar Ukraina met taget e oa bet ur greizenn-dredan nepell eus ar gêr. Rentaoù-kont a ziskoueze ne'z ae ket war-raok lu Rusia "ken buan hag ar pezh a c'hortoze" dirak rezistañs arme ha keodedourien Ukraina. A-raok an noz e voe disklêriet gant ar Pentagon ne oa ket gounezet oabl Ukraina gant Rusia, daoust ma krede arbennigourien ar Stadoù-Unanet e c'hoarvezje buan. Kadarnaet e voe ne'z ae ket lu Rusia buan war-raok, n'o doa ket gounezet kreizennoù poblet, ha chom a rae oberiant chadennoù-gourc'hemenn arme Ukraina. Sachañ a rejont evezh a oa ne oa bet kaset nemet 30% eus an nerzhioù bodet tro-dro da Ukraina. Disklêriet e voe gant ar prezidant Zelensky e c'hortoze tagadennoù taer war-zu Kyiv da lakaat ar gêr da gouezhañ, o lavaret ouzhpenn e vije divizet "planedenn Ukraina" an noz-se. Embannet e voe gant Moskva e oa digor da varc'hata gant ma vefe dilezet ar stourm gant nerzhioù Ukraina.

 

Dalc'het he doa Kyiv e-pad noz ar 26 a viz C'hwevrer 2022 hervez ar prezidant Zelensky daoust d'un arsailh rusian taer, met distrujadennoù a oa bet, en ur savadur anneziñ da skouer, taget gant ur misil. Astennet e oa bet ar c'heulfe eus 5 eur goude merenn betek 8 eur vintin e Kyiv dindan urzhioù ar maer, ha graet eus tout an dud kavet er-maez evel ma vije un enebour. Sachet e oa bet evezh ar boblañs ouzh kroazioù gwenn bet livet war savadurioù zo, o c'houlenn diverkañ anezho gant aon ma vije palioù evit bombezenniñ. Disklêriet e oa bet gant Rusia e c'hortoze kaozeal gant gouarnamant Ukraina evit kaout un arsav-brezel, hag harzet e oa bet, hervezi, lañs armeoù Rusia, hep kaout ur respont avat. Embannet o doa neuze e adkrogje arme Rusia he lañs neuze. Kustum eo Rusia da ginnig emglevioù gant termoù dibosupl da asantiñ avat. Tamallet e oa bet gant ministr Aferioù diavaez Ukraina e veze kaset gant Rusia prantadoù digelaouiñ, o lakaat ar biz war brud e kasje Ukraina ur vombezenn "lous" war Rusia, ar pezh a oa bet komprenet evel ur vombezenn nukleel. Degaset en doa soñj ne oa ket seurt armoù gant e vro hag ezel Feur-emglev nann-liesaat an armoù nukleel e oa. Disklêriet e voe gant kannad Frañs e oa tommoc'h ar stourmoù tro-dro da gKyiv. E fin an devezh e voe disklêriet gant ministrerezh rusian an Difenn e vije ledanaet oberioù arme Rusia da Ukraina a-bezh goude ma oa "nac'het gant Ukraina marc'hata." Ar servijoù amerikan o doa disklêriet e soñje dezho he doa c'hwitet Rusia he chañs da gemer kontrol oabl Ukraina kar bizet e oa bet ganti lec'hioù-difenn kozh, ar pezh a ziskouezje e oa fall an titouroù he doa dastumet E-kerzh an devezh e oa bet skignet videoioù eus kirri-brezel rusian stanket war an hent da gKyiv gant diouer a zour-tan. Brud a oa bet e oa kollet soudarded rusian zo abalamour e oa bet dismontet pannelloù-hent hentoù Ukraina ha ne'z ae ket ar GPS en-dro, ar pezh a ziskouezje kudennoù pourveziñ gant an arme rusian. D'an noz e voe disklêriet gant gant izili melestradur ar Stadoù-Unanet e chome oabl Ukraina e-kreiz ur stourm ha ne oa ket kontrollet gant unan eus an div vro, kontrol d'ar pezh a oa bet ijinet. Kelaouet e oa bet annezidi Kyiv e teue un argad-oabl taer gant an ti-kêr ha klevet e voe ar sirenoù.

 

Bev e chome prezidant Zelensky d'ar 27 a viz C'hwevrer daoust d'ar vrud e klaske Rusia e lazhañ asambles gant e familh, ha Kyiv a chome dieub met tenn e oa an traoù Rentaoù-kont eus moral izel soudarded Rusia a oa kendalc'het da vezañ embannet gant aozadurioù ukrainat, oc'h embann e oa bet tapet dousennadoù a brizonidi na gomprenent ket o c'hefridi hag a vanke pourvezioù (dour-tan dreist-holl). Dirak kastizoù broioù ar c'hornôg en doa divizet Vladimir Poutin lakaat e armoù nukleel prest. War-dro teir eur e voe gouezet he doa asantet Ukraina kaozeal gant Rusia er vevenn etre an div vro, war-zu Tchornobyl. En ur dostaat d'an noz e oa bet embannet gant ar Stadoù-Unanet e oa bet tennet 320 misil gant Rusia, lod anezho o doa tarzhet a-raok bezañ lañset hervezo. Un drederenn eus nerzhioù Rusia a oa bet kaset da Ukraina o doa lavaret ouzhpenn. Disklêriet e voe diwezhatoc'h e oa bet distrujet ar c'harr-nij Mriya (hunvre), brasañ aerlestr er bed hag a servije da zegas sikourioù boued ha medisinerezh dre ar bed a-bezh, gant an arme rusian. Diskouezet e voe e fin an devezh ul linenn a bemp kilometr a soudarded, kirri-brezel ha dafar-brezel all rusian o vont war-zu Kyiv gant skeudennoù-loarell.

E-kreiz noz an 28 a viz C'hwevrer 2022 e voe lavaret gant arme Ukraina e oa deuet a-benn da zistrujañ dafar rusian a-drugarez da zronoù bet prenet digant Turkia ar bloaz a-raok. Hervez titouroù dastumet gant an New York Times e oa bet paeet goprsoudarded ar Strollad Wagner da vont da Gyiv da lazhañ ar prezidant Zelensky ha "dibennañ ar gouarnamant." Un emgav a oa bet dalc'het etre kannaded Rusia ha kannaded Ukraina war ar vevenn etre Ukraina ha Belarus, gant goulenn Kyiv e vije paouezet ar stourm kerkent. Eus he zu e chome start Rusia gant he goulenn e vije anavezet he galloud war Krimea, dinazifiet gouarnamant Ukraina hag ez aje ar vro da neptu. Daoust ma ne oa ket aet gwall war-raok e oa a-du an div lodenn d'en em welet an deiz war-lerc'h. Kendelc'her a rae arme Rusia da dennañ misiloù war Kyiv, o sevel aon ne raje ket diferañs etre ar soudarded hag an trevourien, met hervez an arbennigourien eus broioù ar C'hornôg e oa splann n'en doa ket tizhet lu Rusia e balioù. Embannet en doa ministrerezh an Difenn e Rusia e oa bet lazhet soudarded en Ukraina, hep lavaret pegement, ar pezh a ziskouezje e oa diaes kuzhat ar pezh a c'hoarveze. Tostaat a rae ar charreadeg armoù ha kirri-brezel ouzh Kyiv.

Ouzhpenn 70 soudard ukrainan a oa bet lazhet goude ma voe bet kanoliet bazenn vilourel Oc'htyrka, hervez Dmytro Zhyvytskyi, gouarnour oblast Sumy d'ar 1añ a viz Meurzh. Gouarnamant Ukraina a oa rediet embann titloù amprest brezel evit paeañ soudarded an nerzhioù lu. Un nerzh lu 64 kilometrad hirder kirri-brezel rusian a oa o vont etrezek kêr Kyiv. En ur gemennadenn video e voe embannet gant ar Prezidant Zelensky e oa "difenn Kyiv" ar "briorelezh", dre ma oa "kalon ar vro ha sez ar Stad." D'an drevourien e oa bet goulennet gant arme Rusia pellaat diouzh savadurioù an titouriñ ukrenian e Kyiv. Taget e oa bet skin bras Kyiv, da lakaat chadennoù skinwel Ukraina da devel An dagadenn a oa e memes lec'h ha neved Lazhadeg Babi Yar e koun ar Shoah dre bistolennoù, ha brud a oa bet e oa bet taget pe distrujet ar monumant, ar pezh a voe kondaonet gant ar greizenn Yad Vashem. Respontet en doa ar C'hremlin o pediñ kannaded Yad Vashem da "zont da Ukraina pa vezo echu an aloubadeg da welet karnelioù" ar rusegerien, o reiñ anv eus teorienn Rusia e vije Ukraina o ouennlazhañ ar rusegerien Dislavaret e voe ar vrud war-lerc'h : ne oa bet distrujet netra en neved. Skeudennoù bet tapet diwar ar skinwel publik Belarus a ziskoueze ar prezidant Alyaksandr Loukachenka o tiskouez kartenn aloubidigezh Ukraina, gant titouroù strategel.

D'an 2 a viz Meurzh e pedas arme Ukraina mammoù soudarded rusian, bet prizoniet, da zont da gerc'hat anezho betek Kyiv. E-kerzh an devezh o doa embannet kannaded Rusia e oant prest da gaozeal gant kannaded Ukraina en-dro. Tarzhadegoù a gleved e Kyiv c'hoazh d'an 3 a viz Meurzh tra ma c'hortozed e fin ar mintinvezh e vije adkroget ar c'haozeadennoù etre gouarnamant Ukraina ha gouarnamant Rusia war ar vevenn etre Ukraina ha Belarus, nepell eus Polonia. Akord e oa an daou evit sevel trespasioù-skoazell da gas trevourien e surentez peotramant degas sikourioù dezho. Ur skipailh eus ar chadenn breizhveuriat Sky News he doa embannet d'ar 5 a viz Meurzh ur video a ziskoueze e oa bet taget gant soudarded eus arme Rusia e biz Kyiv. Splannoc'h e oa deuet palioù ar brezel da vezañ gant evezhiadenn Vladimir Poutin en doa gourdrouzet Ukraina da goll he statud a vro zizalc'h ma kendalc'he da rezistiñ. Koulskoude e oa raktreset un trede devezh a varc'hata etre Ukraina ha Rusia a-benn an deiz war-lerc'h tra ma kendalc'he arme Rusia da glask tostaat ouzh Kyiv ha ma kreded e klaskje tagañ Odessa a-benn nebeut. Poaniañ a rae arme Rusia war kêr Kyiv d'ar 6 a viz Meurzh pa oa bet peuzzistrujet aerborzh trevour Vinnytsia, 200 km e Su Kyiv, gant misiloù rusian, hervez prezidantelezh Ukraina, kadarnaet gant ministrerezh an Difenn Rusia. Goude un nozvezh bombezadeg taer e voe embannet d'ar 7 a viz Meurzh 2022 un arsav-emgann gant arme Rusia da leuskel an drevourien da vont kuit, met da Rusia ha Belarus hepken, ar pezh a voe nac'het gant Ukraina.

Sioulaet e voe ar brezel e-pad un nebeud devezhioù adalek an 10 a viz Meurzh, tra ma klaske arme Rusia d'en em adaozañ. Stourmoù bras a voe en Irpin e lec'h ma klaske soudarded Rusia tostaat ouzh Kyiv, met harzet e voe gant arme Ukraina. Embannet e voe d'an 11 a viz Meurzh e oa bet lazhet tri jeneral rusat a renk uhel e-kerzh ar pemzektez kentañ er brezel. Evit ar wech kentañ e oa bet bet lazhet un den war douaroù Rusia gant Ukrainiz e fin miz Meurzh. Lazhet ez eus bet un aluzener gant tennoù roketennoù BM-30 Smerch.

Talbenn ar biz (C'harkiv)

 

Tamallet e voe da lu Rusia bezañ bombezennet ur skol-vamm en Oc'htyra, ne pell eus C'harkiv. Deuet e oa arme Rusia a-benn da vont e-barzh C'harkiv e-pad noz ar 27 a viz C'hwevrer 2022, hervezo, met amsklaer e chome hag-eñ o doa tapet ar gêr pe ket. An Amerikaned a lavare o doa miret an Ukrainiz ouzh arme Rusia da zont e-barzh hag e oa taer ar stourmoù. Kendelc'her a rae arme Rusia da dennañ misiloù war C'harkiv, o sevel aon ne raje ket diferañs etre ar soudarded hag an trevourien,

Distrujet e voe e C'harkiv ur savadur-gouarnamant, o lazhañ 6 den, ur bugel en o zouez, d'ar 1añ a viz Meurzh. Kêr Konotop e biz ar vro a oa bet gourc'hemennet dezhi d'an 2 a viz Meurzh en em zaskoriñ da arme Rusia, ha gourdrouzet e vije peuzzistrujet ganto ma ne rae ket. Taget ha distrujet e voe meur a skol e-barzh e C'harkiv hag e Zhytomyr hervez rentañ-kont prezidantelezh Ukraina d'ar 4 a viz Meurzh, ha tamallet e oa da arme Rusia klask distrujañ lec'hioù istorel en Ukraina. Maer C'harkiv en doa embannet e oa bet taget iliz an Asompsion e-lec'h m'o doa klasket bod annezidi ar gêr. Poaniañ a rae arme Rusia war kêr C'harkiv d'ar 6 a viz Meurzh.

Talbenn ar reter (Donbas, Marioupol)

 

D'ar 1añ a viz Meurzh e c'hortoze penn Republik Pobl Donetsk Denis Pouchilin e vije kelc'hiet Marioupol penn da benn "a-benn nebeut". Embannet e voe bet d'ar 5 a viz Meurzh 2022 e oa ehanet ar stourmoù kostez Marioupol e Su ar vro gant arme Rusia evit leuskel an drevourien da vont kuit, met maer ar gêr en doa freuzet ar skarzherezh abalamour ma kendalc'he arme Rusia da vombezenniñ. Klask a raed kas an drevourien kuit a-raok arsailh bras Rusia d'ar 6 a viz Meurzh 2022, o c'hortoz un arsav-stourmoù ha daoust m'he doa kendalc'het arme Rusia da vombezenniñ an deiz a-raok. Da ziv eur e voe gouezet e oa bet ehanet skarzhadeg Marioupol ha tamallet arme Rusia da gendelc'her da vombezenniñ gant arme Ukraina, tra ma tamalle Poutin e oa dre faot "broadelourien ukrainat".

E-kerzh sizhun an 10 a viz Meurzh e voe bombezennet dizehan kêrioù Marioupol, C'harkiv pe Mykolaïv, hep dibab tamm ebet etre palioù brezel ha trevourien. Distrujet e voe ospital-ganedigezhioù Marioupol, o rediañ maouezed dougerez da dec'het dindan ar bombezennoù.

Talbenn ar su (C'herson)

Soudarded rusian a oa bet kaset war-zu Odessa. Annezidi Zaporijjia o doa klasket tec'het d'ar 26 a viz C'hwevrer, dre an trenioù dreist-holl dirak lañs arme Rusia. Kentañ-ministr Gres a embannas e oa bet lazhet dek trevour gresian e Mariupol. Maer C'herson en doa lavaret d'ar mintin ar 1añ a viz Meurzh 2022 e oa kelc'hiet ar gêr ha staliet chekpointoù gant arme Rusia, o c'houlenn d'an annezidi chom sioul.

Embann a reas arme Rusia he doa tapet kêr C'herson e su ar vro d'an 2 a viz Meurzh 2022, goude c'hwec'h devezh a emgannoù. Stanket e vije charreadeg Rusia war-zu Kyiv gant distrujadennoù ar pontoù, arsailhoù arme Ukraina ha kudennoù pourveziñ dour-tan ha boued. Gwelet e voe implijidi kreizenn-nukleel Enerhodar o stankañ an hent da viret ouzh arme Rusia da dostaat.

Kadarnaet e voe koll C'herson goude un emgann taer, tro 300 000 annezad, d'an 3 a viz Meurzh 2022, gant ar maer en doa embannet e klaske arme Rusia lakaat e plas ur velestradurezh brezel er gêr. Hervez testoù e oa bet preizhet stalioù kêr. Ul lec'h strategel evit mont pelloc'h e Su ar vro eo C'herson.

Gouezet e voe e-pad noz ar 4 a viz Meurzh 2022 e oa bet taget kreizenn nukleel Zaporijjia ha plantet tan en ur savadur-melestriñ. Lazhet e voe an tan gant ar bomperien, met nebeut goude e voe disklêriet he doa kemeret Rusia kontrol eus ar greizenn. Kadarnaet e oa bet gant Ajañs etrevroadel an energiezh atomek he doa disklêriet e oa prest da vont da Ukraina da varc'hata un diskoulm evit surentez ar c'hreizennoù nukleel. Gant ar prezidant Zelensky e oa bet kondaonet an arsailh, o lavaret e oa "sponterezh en ul live biskoazh gwelet betek-henn."

Manifestadegoù a voe bet e C'herson hag e Melitopol a-enep an alouberien d'ar 5 a viz Meurzh. Poaniañ a rae arme Rusia war kêr Mykolaiv d'ar 6 a viz Meurzh tra ma c'hortozed un arsailh war Odessa c'hoazh. Er sizhunvezhioù da heul e gendelc'he an Ukrainiz da vanifestiñ e kêrioù aloubet gant Rusia, a glaskas spontañ an dud ha berziñ ar bodadegoù tud. Skrapet e voe maer Melitopol d'an 12 a viz Meurzh abalamour m'en doa nac'het kenlabourat gant an alouberien.

E-kerzh sizhun an 10 a viz Meurzh e voe bombezennet dizehan kêrioù Marioupol, C'harkiv pe Mykolaïv, hep dibab tamm ebet etre palioù brezel ha trevourien. Meur a ospital a voe touchet e Mykolaïv.

Sikourioù estren da Ukraina

 

Ar strollad Anonymous en doa embannet o doa kemeret kontrol chadennoù-Stad Rusia d'an noz, o skignañ drezo ar "wirionez" hervezo, daoust ma'z eus bet brud e oa bet skignet kanaouennoù ukrainek kentoc'h.. Embannet en doa ar strollad en doa gallet tapout krog e darempredoù-skingomz arme Rusia. Pouez a oa bet kendalc'het da lakaat war Rusia gant broioù ar c'hornôg en ur zivizet miret ouzh bankoù rusian zo da implijet ar sistem eskemm arc'hant SWIFT hag ouzh bank-kreiz Rusia implijet e c'hlad miret en Europa. Ur pennadig a-raok hanternoz e oa bet embannet gant Elon Musk en doa lakaet e plas e loarenneg Starlink da reiñ internet d'ar vro.

Efedoù kastizoù Unvaniezh Europa, heuliet gant ar Stadoù-Unanet ha Japan a oa komañset da broduiñ efedoù e Rusia war-dro an 28 a viz C'hwevrer. Gwelet e oa bet Rusianed o tennañ arc'hant eus ar bankoù, ha kollet en doa ar roubl 40% eus e dalvoudegezh dirak an dollar. Goude un taol-pellgomz, en doa embannet prezidant Frañs Emmanuel Macron d'an 3 a viz Meurzh e klaske Rusia aloubiñ Ukraina en he fezh. Kadarnaet e voe e fin an endervezh gant ur brezegenn-skinwel gant Vladimir Poutin e-lec'h ma embannas e talc'he arme Rusia gant he falioù, e oa o vont da zinazifiañ ar vro hag amsaviñ e oa bet kolloù eus perzh Rusia. Tamallet en doa arme Ukraina da guzhet a-dreñv trevourien. Gant an AFNA e oa bet nac'het d'ar 4 a viz Meurzh krouiñ un takad ezlakadur-nij en oabl Ukraina gant aon e kasje d'ur brezel hollek.

Embannet e vo gant ar gazetenn The Kyiv Independant d'ar 6 a viz Meurzh e oa deuet 20 000 den a-youl vat da stourm asambles gant arme Ukraina.

Eil mare : kiladenn Rusia e Kyiv hag aloubadegoù en Donbas (Ebrel-Eost 2022)

 

Ar mare-se eus ar brezel a oa komañset pa oa bet tennet hec'h armeoù e norzh Kyiv gant Rusia, ur jestr "a-volontez vat" hervez o jeneraled hag evit adaozañ an arme da glask peuraloubiñ an Donbas. Goustad e oa aet war-raok avat, war-bouez en un nebeud sizhunvezhioù e miz Even pa oa bet kollet kêrioù Sievierodonetks ha Lysychansk. E fin ar prantad-se e oa chomet stanket Rusia tra ma komañse arme Ukraina d'ober he mad eus an armoù roet gant broioù ar c'hornôg evit tagañ dafar Rusia (armoù, diazlec'hioù...), e su ar vro dreist-holl.

Talbenn ar mervent (Dnipro – Zaporijjia – Marioupol)

Kendelc'her a rae arme Rusia da dagañ Dnipro ha Zaporijjia gant misiloù pa gomañsas eil mare an aloubadeg. D'an 10 a viz Ebrel e voe distrujet aerborzh etrevroadel Dnipro ganto. D'an 2 a viz Mae e voe evakuet ur c'hant bennak a dud chomet bev eus seziz Marioupol, gant asant arme Rusia, betek kêrig Bezimenne nepell Donetsk, hag alese e voent kaset da Zaporijjia. D'an 28 a viz Even e voe loc'het un arsailh misiloù war kêr Kremenchouk, e gwalarn Zaporijjia, o tarzhañ war ur gourmarc'had en ur lazhañ 18 den. Kondaonet e voe an dagadenn gant leun a bennoù bras er bed, Emmanuel Macron, en o zouez, a gaozeas eus "torfed brezel".

D'ar 7 a viz Gouere e voe lakaet war wel penaos, goude m'he doa aloubet kreizenn nukleel Zaporijjia en Enerhodar e miz Meurzh, he doa lakaet Rusia kanolierezh pounner ha loc'herezoù misiloù fiñvus er greizenn etre mogerioù ar reaktoroù nukleel, evit o gwareziñ diouzh argadoù ukrainat, met gant riskloù e vije tizhet ar greizenn ha tarzhet danvez skinoberiant. D'an 19 a viz Eost e asantas Rusia ur weladenn eus an AEEA kaset gant ensellerien diwar an tiriadoù chomet e dalc'h arme Ukraina, goude ur bellgomzadenn etre Emmanuel Macron, prezidant Frañs ha Vladimir Poutin. Un arsav-brezel berr ha lec'hel a oa ezhomm da lakaat e plas a-raok mont pelloc'h gant ar raktres-se.

Talbenn ar su (Mykolaiv – C'herson - Odessa)

Kendelc'her a reas Rusia da dagañ Mykolaiv hag Odessa gant misiloù ha bombezennoù. Embannet e voe d'an 22 a viz Ebrel 2022 gant ar brigadier-jeneral Rustam Minnekayev eus arme Rusia e klaske e vro astenn an talbenn war-zu Mykolaiv hag Odessa a-benn tizhet Transnistria, ur rannvro eus Moldavia aloubet gant arme Rusia abaoe un tregont vloaz bennak. Respontet e voe gant Ministrerezh an Difenn Ukraina e oa a-enep embannadennoù bet graet gant Rusia e-lec'h ma lavare ne oa ket o klask gounit tiriadoù gant ar brezel. Ma teuje Rusia a-benn e raje eus Ukraina ur vro troc'het diouzh ar Mor Du. D'ar 24 a viz Ebrel e voe kaset misiloù all da Odessa da zistrujañ diazlec'hioù milourel, o lazhañ daou zousennad trevourien.

D'ar 26 a viz Ebrel e voe embannet gant mammennoù ukrainat e oa bet distrujet daou dour skinwel e Treuznistria, a veze implijet da skignañ programmoù rusianek er rannvro disrannour-se. E fin miz Ebrel e voe taget aerborzh Odessa gant Rusia ur wezh all, o tistrujañ pistennoù. E-pad sizhunvezh an 10 a viz Mae e komañsas soudarded Ukraina d'ober peadra da skarzhañ arme Rusia kuit eus Enezenn an Naered, er Mor Du, 200 km pell diouzh Odessa. D'an 30 a viz Gouere, goude mizioù a dagadennoù eus perzh Ukraina, e embannas Rusia he doa tennet he soudarded kuit eus an enezenn, oc'h embann he doa tizhet he falioù. D'an 23 a viz Gouere, goude ma oa bet asantet gant an daou du d'un emglev kaset gant Turkia da leuskel Ukraina da ezporzhiañ greun, e voe tizhet porzh-koñverz Odessa gant ur misil rusian, un dagadenn kondaonet gant ar gumuniezh-bed. D'ar 31añ a viz Gouere e voe ur wagenn all a visiloù rusian o tagañ Mykolaiv, o lazhañ e-mesk tud all an den a afer ispisializet e koñverz ar greun Oleksiy Vadaturskyi.

Tagadennoù e Krimea

Adalek miz Gouere 2022 e komañsas Ukraina da dagañ Krimea, bet aloubet ha staget ouzh Rusia e 2014. D'ar 31añ a viz Gouere e voe nullet gouelioù Morlu Rusia pa voe gloazet meur a zen abalamour d'un dagadenn gant un dron e Karterioù hollek Rusia e Sevastopol. D'an 9 a viz Eost e voe tarzhadennoù bras e diazlec'h-aer Saky, e kornôg Krimea. Skeudennoù-loarell a ziskouezas eizh aerlestr-brezel distrujet d'an nebeutañ. Ne ouezer ket petra eo kaoz an tarzhadennoù-se : gallout a raje bezañ misiloù kaset a-bell, moc'hata pe ur gwallzarvoud. Penn-komandant arme Ukraina, Valerii Zaluzhni a embannas d'ar 7 a viz Gwengolo e oa bet disoc'h un argad ukrainat gant misiloù. Edo an diazlec'h e-kichen kêr Novofedorivka, ur gêr-vakañsiñ brudet e Rusia ha leun a douristed. En devezhioù goude an tarzhadennoù e savas linennadoù a dud kostez pont Kerch evit mont kuit war-zu Rusia. Ur sizhunvezh da c'houde e tarzhas ur berniad armoù nepell eus Djankoi a-raok ma pegas an tan eno, e biz Krimea, un dagadenn a voe graet "moc'hata" eus outo eus perzh ar Rusianed. Ul linenn-houarn hag ur greizenn-dredan a voe foeltret ivez. Hervez Sergey Aksyonov, e penn melestradur rusian ar rannvro, e voe bet evakuet 2000 den eus an takad. D'an 18 a viz Eost e voe kaoz eus tarzhadennoù all e Diazlec'h-Aer Belbek, e norzh Sevastopol.

Trede mare : enep-argad Ukraina (Eost-Du 2022)

 

D'ar mare-se e voe lañset gant Kyiv un enep-argad, kelaouet abaoe pell, war-zu C'herson hag unan all kostez C'harkiv en norzh. Hini C'harkiv a lakaas armeoù Rusia da gilaat buan, o koll dafar ha tud a vil-vern. Adpaket e voe kêrioù kostez Izioum d'ar mare-se.

Dirak lañs arme Ukraina e biz hag e sur ar vro e tremenas lezennoù e Rusia evit aesaat kas soudarded a nac'hje stourm d'an toull-bac'h a-raok ma voe graet d'ar 21añ a viz Gwengolo ur brezegenn gant Vladimir Poutin a embannas ur savadeg darnel da gas 300 000 soudard ouzhpenn war an talbenn, evel ma voe resisaet gant Sergei Choigou en ur brezegenn skignet da c'houde. Embann a reas e implijo Rusia "holl c'halloudoù posupl" evit "en em zifenn". Kalzig a Rusianed yaouank a choazas mont kuit eus o bro d'ar mare-se, tra ma voe aozet manifestadegoù a-enep, dreist pa voe embannet an dekred a ziskoueze e oa kentoc'h ur milion a soudarded a c'hortoz ar galloud rusian e-lec'h an 300 000 embannet gant Poutin. Kuzulier prezidant Ukraina Mic'hailo Podolyak a embannas e c'hortozed an diviz-se hag e oa klasket kuzhat c'hwitadennoù Rusia.

Rusia o stagañ tiriadoù aloubet

Dirak lañs arme Ukraina e biz hag e sur ar vro e voe embannet d'an 20 a viz Gwengolo gant pennoù Republikoù Pobl Donetsk ha Louhansk e oant prest da aozañ referendomoù evit stagañ o bro ouzh Rusia, un embann a voe heuliet gant pennoù ar melestradur staliet gant Rusia e C'herson hag e rannvro Zaporijijia. Mont a reas ar referendomoù war-raok gant urnoù kaset a di da di, gwarezet gant soudarded, gant tud o tisplegañ penaos votiñ. Rusia a embannas e oa bet an tu-kreñv gant ar "ya", gant sifroù ken uhel ha 98% eus ar mouezhioù.

D'an 30 a viz Gwengolo e embannas Vladimir Poutin stagadur ar peder rannvro-se, Donetsk, Louhansk, Zaporijjia ha C'herson, en ur brezegenn distaget e Moskva. Kondaonet e voe ar stagadur-se gant Ukraina, Unvaniezh Europa hag ar Stadoù-Unanet. D'an 3 a viz Here e voe kadarnaet gant kambr izel Rusia, an Douma, stagadenn ar peder rannvro ukrainat e-lec'h ma oa bet aozet referendomoù nagennet ouzh ar vro. Respont a reas Ukraina o c'houlenn bezañ ebarzhet en AFNA buanoc'h.

Talbenn ar su (C'herson)

D'an 29 a viz Eost e voe embannet gant ar prezidant Zelenskiy e oa komañset un enep-argad e su ar vro e rannvro C'herson. Diouzhtu-kaer e voe embannet gant arme Ukraina e oa bet torret linennoù difenn 109vet rejimant Republik Pobl Donetsk ha paratrouperien Rusia. En devezhioù da heul e voe embannet gant Ukraina e oa bet distrujet diazlec'hioù rusian er rannvro ha dieubet kêrigoù. D'ar 1añ a viz Gwengolo e voe embannet gant arme Ukraina e oa bet adtapet kêrigoù Stanislav ha Snihurivka, ar pezh a voe kadarnaet gant tud eus ar vro. D'ar 4 a viz Gwengolo e embannas ar prezidant Zelensky e oa bet dieubet div gêrig dianav en oblast C'herson (hag unan en oblast Donetsk). Embannet e voe gant gouarnamant Ukraina ur skeudenn eus o nerzhioù o sevel ar banniel e-barzh e Vysokopillia.

D'an 13 a viz Gwengolo e oa nerzhioù Rusia en em dennet eus Kyselivka, 15 km pell eus C'herson. D'an deiz-se ivez e voe embannet ur video gant penn rannvro C'herson lakaet e plas gant ar Rusianed o lavaret ne oa ket deuet soudarded Ukraina a-benn da antreal ar gêr. Maer Melitopol a embannnas e oa nerzhioù Rusia o vont kuit eus e gêr da zistreiñ da Grimea. Embannet e voe gant Ukraina e oa bet adpaket Oleksandrivka d'an deiz-se c'hoazh, hep ma voe kadarnaet. Kyselivka a voe adpaket ivez, hervez tud eus ar vro, met ne voe ket bet embannet ez ofisiel na gant arme Ukraina, na gant mammennoù diavaez, war-bouez tud a-youl vat.

D'ar 4 a viz Here ez eas buanoc'h an traoù. D'ar mintin e teuas rentaoù-kont a ziskoueze ez ae arme Ukraina war-raok hardizh e norzh an talbenn, kostez an Dnipro. War-gil ez eas arme Rusia eus ouzhpenn 30km, o tieubiñ kêriadennoù Davydiv Brid, Doutchany, Petropavlivka, Novomykolaivka ha Bohouslavka war o hent. Taget e voe ur wezh ouzhpenn pont Antonov e C'herson gant misiloù HIMARS.

Tagadennoù e Krimea

D'an 8 a viz Here e voe taget pont Kerch, a liamm Krimea ouzh Rusia, gant un oto trapet (hervez aotrouniezhioù Krimea). 3 den a vije bet marvet gant an darzhadenn, he doa distrujet unan eus hentoù ar pont, ouzhpenn un tren-eoul-tan en doa devet war al lodenn hent-houarn.

Talbenn ar biz (C'harkiv – Izioum – Lyman)

 

D'ar 6 a viz Gwengolo e voe loc'het un enep-argad souezh tro-dro da C'harkiv, o tagañ Balakliia da gentañ. D'ar 7 a viz Gwengolo e oa aet arme Ukraina war-raok eus un 20 km bennak, ur berzh displeget gant dielfenourien rusian evel disoc'h fiñvadeg soudarded war-zu C'herson er su, e-lec'h ma embanne Ukraina e oa o vont da enepargadiñ abaoe deroù an hañv. D'an 8 a viz Gwengolo e oa bet aloubet Balakliia hag aet an Ukrainiz war-raok eus 15 km war-zu Koupiansk, ur skoulm hent-houarn a-bouez ruz evit arme Rusia e biz Ukraina. Klask a rae arme Ukraina troc'hañ an nerzhioù rusian staliet e-barzh en Izioum eus o linennoù-pourveziñ.

D'an 9 a viz Gwengolo e voe embannet gant melestradur-aloubiñ Rusia en oblast C'harkiv e vije evakuet an drevourien en Izioum, Koupiansk ha Velykyi Bourkouk tra ma oa bet kaset soudarded ha dafar nevez dre an hent ha dre helikopter. D'an 10 a viz Gwengolo e voe fotoioù eus soudarded Ukraina o sevel banniel o bro e-kreiz kêr Koupiansk adarre tra ma voe aloubet Izioum e-kerzh an devezh. Embannet e voe gant Reuters e oa bet diskaret an talbenn kostez Rusia he doa tennet he soudarded eus Izioum gant aon e vijent stanket enno. Kollet e vefe bet leun a zafar gant arme Rusia, distrujet gant Ukraina peotramant leusket war o lerc'h gant ar soudarded. Embannet e voe e fin an endervezh gant Ministrerezh an Difenn Rusia e oa bet tennet o soudarded eus tiriad Izioum evit kreñvaat an tagadennoù da "zieubiñ" peurrest an Donbas.

D'ar 15 a viz Gwengolo e voe embannet gant prezidant Zelenskiy e oa bet diskoachet en Izioum ur foz boutin gant 440 korf-marv, tud bet lazhet gant an alouberien rusian e-kerzh ar c'hwec'h miz aloubiñ.

E fin miz Gwengolo he doa kendalc'het arme Ukraina da vont war-raok en tu all d'ar stêr Oskil betek tagañ kêr Lyman. Kostez Koupiansk e voe kavet d'ar 1añ a viz Here korfoù marv 24 trevour, 13 bugel en o zouez, lazhet gant pistolennoù e-barzh otoioù, pa oa aet arme Rusia kuit. D'ar memes devezh e voe kelc'hiet kêr Lyman gant arme Ukraina tra ma voe embannet diwezhatoc'h e-pad an deiz o doa soudarded Rusia en em dennet diouzh Lyman. Betek 5000 soudard a vije bet stanket enno. D'an 2 a viz Here e voa adtapet ar gêr gant arme Ukraina, goude ma oa tec'het ar soudarded rusian kuit.

Talbenn ar mervent (Dnipro-Zaporijjia)

D'an 3 a viz Gwengolo e voe gweladennet kreizenn nukleel Zaporijjia en Enerdohar gant Ajañs Etrevroadel Energiezh Atomek a-benn embann ur renta-kont d'ar 6 a viz Gwengolo. Diellet e voe ennañ distrujadennoù ha gourdrouzoù war surentez ar greizenn abalamour d'ar bombezennoù kaset warni hag abalamour ma vez soudarded an alouberien enni. D'an 11 a viz Gwengolo, da 3e14 mintin, e voe digennasket an tour atomik diwezhañ er greizenn diouzh ar rouedad, o lakaat ar greizenn da chom a-sav penn da benn. Embann a reas Energatom e oa o prientiñ ar yenaat a-benn e lakaat en ur stad yen.

D'ar 1añ a viz Here e voe skrapet Ihor Mourachov, e penn kreizenn nukleel Zaporijjia, gant tud masklet, soudarded rusian hervez Ukraina. Dieubet e voe daou zevezh war-lerc'h.

Pevare mare : argad goañv Rusia (Du 2022-Mae 2023)

E-pad ar mizioù, tra ma oa dalc'het arme Ukraina o prientiñ he soudarded d'ober gant an dafar roet gant broioù ar c'hornôg, he doa gellet arme Rusia mont war-raok eus un nebeut kilometroù en oblast Donestsk en ur gemer Soledar e miz Genver ha Bac'hmout e miz Mae, goude seizh miz a emgann.

Pempvet mare : enep-argad meur Ukraina (Even-Du 2023)

D'ar 16 a viz Ebrel 2023, The New York Times en doa embannet dielloù ar Pentagon a oa bet diskuilhet hag a roe ar sifroù eus 189 500 betek 223 000 koll evit ar rusianed, ha 124 500 betek 131 000 koll evit ukrainiz. Hervez kraina eo 190 000 kolloù Kevredad Rusia tamm-pe-damm memes mare. En desped da-se eo ret kemer e kont eo tost da deir gwech ouzhpenn poblañs Rusia.

Abaoe miz C'hwevrer 2023 e vez kaoz eus un enep-argadenn gant Rusia pe un enep-argadenn gant Ukraina. Abaoe n'eus ket bet unan hollek gant tu ebet engouestlet. Goulennet e oa bet armoù a vil-vern gant Ukraina ha roet dezhi a-vras met gortozet e vez c'hoazh an enep-argadenn e miz Mae .

D'an 8 a viz Even 2023 eo kroget an argadenn ukrainat e reter ha su ar vro. Memes ma vez nac'het gant Ukraina eo kroget hag ar prezidant a embann ez eus bet gounidoù tiriadoù bihan gant Ukraina.

E miz Du 2023 e oa echu gant an argadenn a oa bet un taol kleze en dour koustus a-fed dafar met dreist-holl a-fed kolloù soudard. Meur a unvez arbennik a oa bet riñset ha diaes meurbet eo evit Ukraina adsevel anezho. E-tal ar rusianed a glask argadiñ en norzh dreist-holl evit toullañ an talbenn ukrainat. Emgann Avdiivka a zo an hini brasañ ha koustusañ e fin ar bloavezh.

C'hwec'hvet mare: kammdro ar brezel

Muioc'h-mui e vez tu da glevet servijoù spiañ norzh Europa o tisklêriañ emañ arme Rusia o adkavout an nerzh a oa bet kollet ganti abaoe 2022. E miz C'hwevrer 2024 emañ Rusia oc'h adkemer an tu gounid er brezel. Ouzhpenn-se eo breskoc'h lu Ukraina dre ma'z eo bet torret Valerii Zaluzhnyi diwar e garg e penn an holl armeoù, ha lakaet Oleksandr Syrskyi en e blas, ar pezh en deus lakaet soudarded Ukraina hag harperien ar vro da vezañ enkrezet.

 

D'an 13 a viz C'hwevrer ez eo bet tennet ar 110vet brigadenn mekanikaet diouzh kêr Avdiivka, e lec'h ma oa chomet abaoe miz Meurzh 2022, dre ma ne oa ket mui galloudus a-walc'h evit derc'hel kêr. Kilet eo nerzhioù lu Ukraina diouzh kêr Avdiivka d'ar gwener 16 a viz C'hwevrer 2024 en desped d'an unvezioù harp a oa bet kaset eno. Hervez pennoù lu Ukraina ar pal a oa chom hep koll re a soudarded evit nebeut a dra. Goude-se he deus profitet Rusia eus ar fed-se evit kemer Avdiivka ha kenderc'hel gant hec'h argadenn. Hervez Ukraina ez eus bet kollet gant Rusia 17 000 soudard lazhet ha 30000 den gloazet ha 400 karbed hobregonet en Emgann Avdiivka. Hervez ur bloger milourel rusian, Andrey Morozov (emlazhet nebeut devezhioù goude bezañ embannet ar sifroù), ez eus bet kollet 300 karr hobregonet ha 16 000 soudard.

Daoust ma oant en em zifennet en un doare start ha birvidik, eo bet rediet nerzhioù lu Ukraina da gilañ. War pep lodenn "domm" eus an talbenn emañ ar rusianed o vont goustadik war-raok memes el lodennoù bet savet difennoù enno abaoe 2014 D'an 29 a viz C'hwevrer, Nijlu Ukraina a embanne e oa bet distrujet 11 karr-nij brezel rusian e-doug 11 devezh: eizh Su-34, daou Sukhoi Su-35 hag ur Beriev A-50 (ur c'harr-nij radar spiañ).

Ar prezidant Zelenski a embann d'an 30 a viz Meurzh e vo ret gant nerzhioù lu Ukraina kilañ ma ne resevont ket skoazell Amerika. Hervezañ eo dre ma vank munisionoù d'al lu ukrainat. Hervez DTEK, brasañ embregerezh energiezh Ukraina, ez eus bet kollet 80% eus he nerzh produiñ tredan goude div sizhunvezh bombezadegoù gant nerzhioù aer Rusia.

Trevourien Ukraina a glaskas herzel ouzh aloubadeg Rusia, o lakaat o anv en Difenn Tiriadel (100 000 e miz Meurzh 2022), war an tomm o fardañ kokteloù Molotov, o reiñ boued peotramant o sevel mogerioù hag harzoù ha kas repuidi da lec'hioù all. Goude ur galv gant ajañs Ukraina evit an hentoù, Ukravtodor, e voe dismantret pe kemmet ar pannelloù-hent dre ar vro evit koll soudarded Rusia, peotramant e voe savet mogerioù ha klouedoù, ha stanket an hentoù-bras.

En takadoù aloubet gant Rusia e voe diskouezet dre ar rouedadoù sokial, kerkent hag an devezhioù kentañ, manifestadegoù a-enep soudarded Rusia, bet mont d'ar c'hunujennoù pa ne oa ket kann. Adalek penn-kentañ miz Ebrel e voe aozet strolladoù guerilla, en norzh hag e reter ar vro dreist-holl, ha tamm ha tamm er su. Gouarnamant Ukraina a embannas e c'hoant da harpañ seurt strolladoù, ouzhpenn d'ar mod klasel da gas ar brezel.

Tud az eas betek stankañ an hent d'ar soudarded rusian hag o c'hirri, o rediañ anezho da vont war-gil a-wezhioù. Respontoù a-bep seurt a oa bet eus perzh ar soudarded rusian e-keñver ur boblañs diarmoù peurliesañ, lod o klask chom hep respont dezho, lod all o tennañ en nec'h peotramant ouzh ar mor a dud end-eeun evit lod all c'hoazh. Leun a vanifestourien a oa bet kaset d'an toull-bac'h tra ma voe embannet gant kazetennoù Ukraina e oa aet kalzig a dud diwar-wel, e oa bet kemeret ostajoù, lazhadegoù maez lezenn ha feulster reizhel kaset gant arme Rusia. Evit sikour arme Ukraina o doa implijet an drevourien arloadoù evel Telegram pe Diia, un arload a servije d'ar gouarnamant da bellgargañ identelezhioù ha dielloù yec'hed, evit diskoacha~lec'hioù ar soudarded rusian. Respontet e voe en ur zistrujañ ar pellgomzerioù, an urzhiataerioù, en ur glask a di da di, ar rouedad-telefoniñ. Lazhet e voe un den zoken pa oa bet kavet skeudennoù tankoù rusian en e delefon.

• Gwelet ivez: ''Torfedoù brezel Aloubadeg Ukraina gant Rusia e 2022''

Diaes eo kaout sifroù resis a-fed prizonidi brezel. E penn kentañ an aloubadeg e oa bet embannet d'ar 24 a viz C'hwevrer gant Oksana Markarova, kannadez Ukraina en SUA, e oa bet ur gevrenn eus ar 74vet Brigadenn Gwarded karbbedet eus Oblast Kemerovo a voe bet o kodianañ dre ma ne oant ket bet kelaouet e oant da stourm ouzh Ukrainiz. Betek-henn n'eus ket prouenn ebet eus ar gemenadenn-se. Rusia a embann bezañ bet graet 572 prizoniad soudard ukrainiz d'an 2 a viz Meurzh 2022. Ukraina a embann kaout 562 soudard rusian prizoniet d'an 20 a viz Meurzh.

Hervez un pennad kazetenniñ gant The Independent embannet d'an 9 a viz Even, un dezrevell spiañ a istime e oa muioc'h evit 5600 soudard ukrainan prizoniet, e tu Rusia e oa 550, padal e oant 900 e miz Ebrel. Eskemmoù prizonidi a oa bet setu perak e oa diskennet an niver. Eus un tu all Ukrayinska Pravda a embanne e oa 1000 soudard rusian prizoniet d'an 20 a viz Even.

Ar c'hentañ eskemm bras prizonidi brezel a oa bet d'ar 24 a viz Meurzh, pa oa bet eskemmet dek soudard rusian evit dek ukrainanrs, gant 11 rusian ha 19 martolod trevour ukrainian. D'ar 1añ a viz Ebrel, 86 soudard ukrainian a oa bet eskemmet a-enep un niver dizanv a soudarded eus Rusia.

Hervez an ABU e vez kablus an daou du da jahinañ prizonidi brezel ha lazhadegoù ivez . An ABU a zo emsavet d'ar gwener d'ar 24 a viz Meurzh 2023 gant ar fed lazhañ­ prizonidi brezel gant an daou du .

21 kamp-silañ a zo renet gant Rusia. Ar re-se a zo tro-dro Oblast Donetsk renet int gant Rusia ha nerzhioù harperien Rusia. Implijet int evit "trevourien, prizonidi brezel, ha tud all". Ar c'hampoù-se a zo dammguzh hag a servij evel: lec'hioù marilhañ; kampoù-tolpañ evit ar re a c'hortoz bezañ marilhet, kreizennoù goulennata; ha "lec'hioù kastizañ" (toulloù-bac'h). Toull-bac'h Olenivka eo an hini brudetañ anezho. An douar tro-dro d'ar prizon a zo bet torret, ar pezh a laka enklaskerien da soñjal e vez ur bered. Prizoniet a vefe marvet neuze, ul lod anezho dre bezañ jahinet.

 

En Ukraina

  Ukraina

• Ministr an Aferioù Diavaez Dmytro Kouleba en doa tweetet d'ar 24 a viz C'hwevrer 2022 e argade Rusia kêrioù habask. "Ur brezel tagus eo. Ukraina en em zifenno ha trec'h a vezo ganti. Ar bed a c'hell hag a rank herzel da bPoutin." en doa skrivet ouzhpenn. Meur a gemennadenn en doa graet ar prezidant Volodymyr Zelensky abaoe penn-kentañ an aloubadeg, o c'houlenn gant pobl Ukraina chom hep pennfolliñ hag o tisplegañ peseurt strivoù a rae evit diskoulmañ an traoù. Kustum e voe da skrivañ kemennoù twitter diwar-benn e eskemmoù gant pennoù-Stad all pe nevezenti all.
• D'an 28 a viz C'hwevrer 2022 e voe goulennet gant ar prezidant Zelensky ez aje Ukraina da emezeliñ da Unvaniezh Europa gant un hent dizale, e memes koulz ha ma komañse emgavioù gant Rusia e-lec'h ma c'houlennas ganto ez aje kuit o arme eus e vro ha paouezet ar brezel.
• D'ar 5 a viz Meurzh 2022 ha d'ar 6 a viz Meurzh 2022 e voe aozet manifestadegoù e kêrioù aloubet gant Rusia, evel C'herson, da ziskouez ne oa ket a-du o annezidi gant an aloubadeg.

E Rusia

  Rusia

• Manifestadegoù a oa bet e Rusia evit lavaret "ket" d'ar brezel, e Moskva, e Sant-Petersbourg peotramant e Nijniy Novgorod. Difennet e oant bet gant ar galloud ha harzet ez oa bet ouzhpenn 1700 den Kendalc'het o doa rusianed zo da vanifestiñ en devezhioù da heul, gant doareoù disheñvel a-wezhioù, evel leuskel bleunioù war monumant Kyiv e-barzh e Moskva, dindan al lugan #нетвойне. Hogozik 6500 a vije bet harzet d'ar 1añ a viz Meurzh 2022 e 103 c'hêr er vro a-bezh. Evezhiek e oa ar polis da chom hep leuskel an dud d'en em vodoù, hag harzet e veze an dud o vanifestiñ oc'h unan zoken, daoust d'an dra-se bezañ aotreet e Rusia. Tagoù a oa bet gwelet e meur a lec'h o c'houlenn fin ar brezel. Leun a sinadegoù a oa bet leuniet ivez, pe lizherennoù digor, sinet gant miliadoù a dud a-wezhioù. Berzet e voe radioioù ha mediaioù dizalc'h e Rusia, evel ar BBC hag ar rouedad sokial Facebook tra ma voe votet ul lezenn evit kondaoniñ nep a lavarje traoù faos pe negativel diwar-benn ar brezel da 15 vloaz a doull-bac'h. D'ar 6 a viz Meurzh 2022 e voe aozet manifestadegoù all e Rusia a-bezh a-enep ar brezel, daoust d'an arabadoù. Gwelet e voe un den gant banniel Ukraina e Siberia da skouer. Ur vanifestadeg vras a oa bet e Moskva. War-dro 3000 den a vije bet harzet gant ar polis e 49 c'hêr.
• Efedoù kastizoù broioù ar C'hornôg a voe bet santet e Rusia, gant kudennoù ar roubl en doa kollet 30% eus e dalvoudegezh e-tal an dollar ha gwelet e oa bet rusianed o tennañ arc'hant eus ar bankoù. Savet e voe interestoù Bank vroadel Rusia betek 20% ha kemeret muzulioù evit delc'her arc'hant er vro. Digresket e voe notenn Rusia d'an 3 a viz Meurzh 2022 gant an ajañsoù notenniñ dle, betek B3 evit Moody's ha B, gant ur raktres negativel, evit Fitch, gant aon e vankje Rusia war he dle. An embregerezh svedat Ikea he doa embannet e vije serret he stalioù war tiriad Rusia d'ar 5 a viz Meurzh 2022, heuliet gant meur a embregerezh eus ar c'hornôg evel Nike, AirBNB, Apple, Disney, Netflix hag all.
• O reiñ evezhiadennoù e-keñver an darvoudoù diwezhañ, en doa lavaret Ministr an aferioù diavaez Sergeï Lavrov e vije un Trede Brezel Bed ur brezel nukleel ha distrujañ a raje pep tra. Tamallet en doa d'ar Gornogidi klask ar brezel nukleel avat, hervez e chome gwenn Rusia.

En Unvaniezh Europa

  Unaniezh Europa

 

• Kondaonet e oa bet taer aloubadeg Rusia gant Unaniezh Europa, dre vouezh prezidantez Komisioñ Europa Ursula von der Leyen.
• Kastizoù a oa bet divizet gant Unvaniezh Europa. Skornet e voe madoù Vladimir Poutin ha renerien rusian all d'ar 25 a viz C'hwevrer 2022. An deiz war-lerc'h e oa bet divizet lemel bankoù rusian zo eus ar rouedad eskemm-arc'hant SWIFT ha skornet glad Bank-kreiz Rusia.
• D'ar 27 a viz C'hwevrer 2022 e voe embannet e kasje Unvaniezh Europa evit 500 milion a euroioù a armoù ha dafar-brezel da gas da Ukraina, aerlistri-brezel en o zouez, ar wezh kentañ abaoe krouidigezh an Unaniezh. D'ar memes deiz e oa bet lavaret e c'hellje ar repuidi ukrainat chom betek 3 bloaz en Unvaniezh hep goulenn ar statud-bod.
• D'ar 1añ a viz Meurzh 2022 e voe bodet Parlamant Europa da gaozeal diwar-benn darvoudoù Ukraina. Pedet e voe ar prezidant Zelensky da gaozeal dre bell-skinwel, goude m'en doa goulennet an aotre da gomañs ar peadra da emezeliñ en Unaniezh Europa, ar pezh a voe asantet gant kannaded Europa. Divizet e voe reiñ 500 milion a euroioù a sikour evit an dud.
• Forbannet e voe gant Unaniezh Europa ar mediaoù rusian Russia Today ha Sputnik, tamallet dezho skignañ propaganda ar vro. Kadarnaet e voe anv seizh bank rusian bet diluget eus ar sistem SWIFT.

  Alamagn

• Kondaonet e oa bet gant kañzeler Alamagn Olaf Scholz un torradenn splann eus ar gwir etrevroadel.
• Ouzhpenn 250 000 a dud a oa bet o vanifestiñ d'ar 27 a viz C'hwevrer 2022 evit diskouez ne oant ket a-du gant ar brezel.
• Embannet e voe d'ar 26 a viz C'hwevrer 2022 e oa bet kaset gant gouarnamant Belgia dour-tan hag armoù da Ukraina.

  Breizh

• Rannvro Breizh he doa divizet reiñ ur skoazell a 100 000€ da Ukraina da aozañ degemer ar repuidi, en ur lakaat THRoù ar vro da vezañ digoust evito. Evezhiañ a ra al lodennoù ekonomiezh Breizh e vije skoet gant ar c'hastizoù bet divizet. Kondaoniñ a ra oberioù Rusia, o tegas soñj e oa bet votet gant pobl Ukraina he dizalc'hidigezh gant 92% a vouezhioù.
• Manifestadegoù a oa bet aozet e meur a lec'h e Breizh d'ar Sadorn 26 a viz C'hwevrer 2022, Roazhon (1000 den), Brest (ouzhpenn 1000 den), e-lec'h ma oa bet savet banniel Ukraina gant ar maer François Cuillandre peotramant en Oriant evit souten poblañs Ukraina ha sevel a-enep ar brezel kaset gant Rusia Disklêriet en doa an depute Paul Molac e oa kengred gant pobl Ukraina, o tegas soñj eus Taiwan ivez ha eus "fazioù 1936 ha 1938" War twitter e oa bet skignet gant meur a vrezhoneger ha brezhonegerez video kanaouenn Denez Prigent Gwerz Kiev da rentañ enor d'Ukrainidi.

  Estonia

• Brasañ manifestadeg istor nevez Estonia a oa bet dalc'het d'ar 26 a viz Genver 2022 evit harpañ Ukraina.

  Gres

• D'ar 26 a viz C'hwevrer 2022 e voe goulennet groñs gant Kentañ-ministr Gres e vije paouezet bombezenniñ gant Rusia, goude marv dek trevour gresian e Mariupol.

  Frañs

• D'ar 25 a viz C'hwevrer 2022 e voe kaset ur gemennadenn gant prezidant Emmanuel Macron d'ar Vodadeg Vroadel ha d'ar Sened da gondaoniñ oberioù Rusia en Ukraina, o tamall da Rusia bezañ trubarded he fromesa ha lakaat urzh Europa en arvar. Disklêriet en deus e vefe kaset 330 milion a eurioù da Ukraina asambles gant dafar d'en em zifenn. Embannet e voe e penn-kentañ a noz e vije kreñvaet nerzhioù Frañs en AFNA, dreist-holl gant aerlistri brezel e broioù balt. Bruno Le Maire, ministr an ekonomiezh, en doa disklêriet d'ar memes deiz e chomje start broioù Europa "gant o bolontez lakaat ekonomiezh hag oligarked Rusia da blegañ" ha "Fellet a ra deomp lakaat en distro ha sec'hiñ Rusia gant an arc'hant."
• Gabriel Attal, mouezh-aotreet ar gouarnamant, en doa lavaret d'ar 27 a viz C'hwevrer 2022 ne gasje ket Frañs soudarded da Ukraina tra ma embanne ministre an treuzdougen Jean-Baptiste Djebbari e vije serret oabl ar vro ouzh aerlistri Rusia. Goulennet e oa bet gant ar C'hallaoued o veajiñ e Rusia pe e Belarus mont kuit eus ar broioù-se dizale.
• Jean-Yves Le Drian, ministr an aferioù diavaez, en doa disklêriet d'an 3 a viz Meurzh 2022 e c'hortoze ar "gwashañ", dreist-holl ma komañse arme Rusia da lakaat seziz war kêrioù Ukraina. Goulennet e voe gant ar frañsizien o chom e Rusia hep ma vije ret mont kuit an abretañ ar gwellañ.
• Kinniget e oa bet gant ar c'hentañ ministr Jean Castex un emvod d'an holl re war ar renk evit mont da brezidant da vezañ titouret diwar-benn an enkadenn. An holl tud war ar renk e dilennadegoù prezidant 2022 o doa kondaonet oberoù Rusia en Ukraina, met ne oant ket holl a-du war an displegadenn hag ar respont da reiñ. Hervez Jean-Luc Mélenchon, war ar renk evit La France Insoumise, ne oa ket a vrezel da vezañ , ranket en deus bet kemmañ e gomzoù dirak ar fedoù Éric Zemmour, war ar renk evit Reconquête!, tost ouzh Rusia hervez ar vrud, en doa lavaret a-raok an aloubadeg ne'z aje ket Poutine d'ober brezel en Ukraina. Goude an aloubadeg en doa goulennet gant ar prezidant Macron mont da vMoskva da varc'hata un arsav-brezel, evel m'en doa graet Nicolas Sarkozy e 2008 e-pad brezel Jorjia. Marine Le Pen, war ar renk evit Rassemblement National, he doa amprestet arc'hant digant bankoù e Rusia da gaout peadra d'ober he frantad-kabaliñ e 2017, he doa kondaonet an arsailh ivez. Savet e oa a-enep ar c'hastizoù a-enep Rusia da c'houde avat, o lavaret e vije paeet ar priz gant ar C'hallaoued dreist-holl.
• En ur brezegenn da emvod meur ar Broadoù Unanet e embannas Emmanuel Macron e oad dirak "ur choaz simpl, ar brezel pe ar peoc'h" hag abalamour da Rusia e oad distroet da amzer "an impalaeriezhoù ha d'an trevadennoù", o tigeriñ an hent da vroioù all d'ober brezel evit tapet muioc'h a dachennoù. Kondaoniñ a reas en a-raok ar referendomoù aozet gant arme Rusia e rannvroioù aloubet d'o stagañ ouzh Rusia.

  Italia

• Hervez Kentañ Ministr Italia Mario Draghi e oa tagadenn Rusia unan "diabeg ha ne c'heller ket abegiñ", ha kelaouet en doa e labourje gant an Aozadur Feur-emglev Norzh-Atlantel hag Unvaniezh Europa d'ober ur respont kerkent.
• Seizet e voe madoù (bigi ha kirri-nij) oligarked rusat gant gouarnamant Italia.

  Lituania

• Gant prezidant Lituania Gitanas Nausėda e voe disklêriet d'ar 1añ a viz Meurzh 2022 ne c'helle "bro ebet en Europa" "en em santout e surentez gant Poutine".
• Evit sevel e vouezh a-enep aloubadeg Ukraina gant Rusia en doa divizet maer Vilnius cheñch anv straed kannadi Rusia da "Ukrainos Didvyrių" (Harozed ukrainat).

  Polonia

• Kaset e voe pourvezioù-brezel da Ukraina gant Polonia d'ar 25 a viz C'hwevrer 2022.
• Tabut a oa savet gant ar mod da zegemer ar repuidi e Polonia avat. Tra ma veze degemeret tud Ukraina digudenn, ne oa ket memes mod gant tud a-orin eus Afrika, studierien pe divroidi. Hervez kont e voe rediet tud zo leuskel o flas d'an Ukrainiz gant polis Polonia.

Er Stadoù-Unanet

  Stadoù-Unanet

• Ar prezidant Joe Biden en doa flatret "aloubadeg diabeg" Rusia en Ukraina, o lakaat Rusia da bezañ kiriek hec'h-unan eus ar "marv hag an distruj" deuet diwar hec'h oberoù. Skrivet en doa ouzhpenn e c'houlennje ar bed "kontoù" digant Rusia.
• Kastizoù a oa bet divizet gant gouarnamant ar Stadoù-Unanet a-enep Vladimir Poutin. Gant Joe Biden e oa bet divizet kas 350 milion a zollaroù da sikour Ukraina d'ar 26 a viz C'hwevrer 2022.
• D'ar 27 a viz C'hwevrer 2022 e voe goulennet gant an Amerikaned a oa e Rusia mont kuit dizale eus ar vro. D'ar 6 a viz Meurzh 2022 e klaske ar Stadoù-Unanet kendrec'hiñ Polonia da reiñ e aerlistri MIG da Ukraina en eskemm da aerlistri F-16 amerikan.
• Burutellet e oa bet divizoù Biden gant un darn eus ar strollad republikan, dreist-holl ar prezidant-bet Donald Trump, o lavaret edo ar wirionez gant Poutin hag e oa aet re bell an AFNA en Europa ar Reter.

Er Rouantelezh-Unanet

  Rouantelezh-Unanet

• Gant ar Ministr pennañ Boris Johnson e voe kondaonet d'ar 24 a viz C'hwevrer 2022 "an darvoudoù spontus en Ukraina". En devezhioù war-lerc'h e voe asantet da gastizoù a-enep rusianed zo ha berzet e voe oabl Breizh-Veur ouzh kirri-nij Rusia.

  Bro-Skos

• Dre vouezh he c'hentañ-ministr he doa degemeret mat ar vro divizoù Unvaniezh Europa bet graet d'ar 27 a viz C'hwevrer 2022, o c'houlenn e vije ken taer gouarnamant ar Rouantelezh-Unanet.

E Sina

  Sina

• Ne voe ket kondaonet frank oberioù Rusia gant Sina. Telefonet e voe da brezidant Rusia gant Xi Jinping da lavaret dezhañ e soutene Sina ar vro da renkañ he c'hudenn gant Ukraina dre varc'hata. Met ne gaoz nemet eus "trubuilh" e Reter Ukraina, pas eus aloubadeg na eus brezel. Degaset soñjet en doa graet e oa tomm Sina ouzh bevennoù he surentez ar broioù.
• En ABU d'an 28 a viz C'hwevrer 2022 e voe lavaret gant kannad Sina ne oa ket interest ar bed distreiñ e-barzh mod-spered ar Brezel Yen. D'ar 1añ a viz Meurzh 2022 e voe lavaret gant penn darempredoù-diavaez "en doa kuñv don e-keñver ar stourmoù" en ur bellgomzadenn da benn darempredoù-diavaez Ukraina.
• Hervez servijoù titouriñ SUA e anaveze Sina intent Rusia da aloubiñ Ukraina, ha goulennet he doa gortoz fin ar C'hoarioù olimpek evit en ober.

Broioù all

  Brazil

• Nac'het en doa prezidant Brazil Jair Bolsonaro kondaoniñ oberioù Rusia en Ukraina, o lavaret e chomje neptu e vro.

  Israel

• Kondaonet e voe an aloubadeg gant Israel. E respont e oa bet koñvoket kannad Israel gant bez-ministr an Aferioù Diavaez da c'houlenn "abalamour da betra e harpit nazied ?".
• Gant ar c'hKremlin e oa bet embannet d'ar 27 a viz C'hwevrer 2022 en doa kinniget kentañ ministr Israel Naftali Bennett bezañ hanterour etre an div vro da gavet ar peoc'h met nac'het e oa bet gant Poutin. D'ar 5 a viz Meurzh 2022 en doa beajet Naftali Bennett betek Moskva e sekred – hag e-pad shabbat – da gaozeal gant Vladimir Poutin diwar-benn Ukraina, ur veaj gouezet hag harpet gant an SUA, Frañs hag Alamagn.
• Gouezet e voe d'an 28 a viz C'hwevrer 2022 e oa bet lazhet ur c'heodedour israelat en Ukraina, dre fazi arme ar vro he doa tennet war un heuliad kirri a grede e oa re bagadoù tchetchen kaset gant Rusia eno, ha tapet prizoniad e oa unan all. A-benn ar fin en dije aliet Volodymyr Zelensky d'en em rentañ ha degemer goulennoù Rusia.

  Japan

• Hervez ar c'hentañ ministr Fumio Kishida e oa "hejet diazezoù urzh ar bed" gant an diviz-mañ.

  Jorjia

• Ouzhpenn 30 000 den a oa bet o vanifestiñ a-enep ar brezel e Tbilisi, kêrbenn ar vro, d'ar 25 a viz C'hwevrer 2022.

  Kazakstan

• Miliadoù a dud a oa bet o vanifestiñ en Almaty d'ar 6 a viz Meurzh 2022 evit klemm a-enep ar brezel.

  Palestina

• Trevidi israelat a vanifestas a-enep da oberioù Rusia en Ukraina

  Turkia

• D'ar 26 a viz C'hwevrer 2022 e voe lavaret gant prezidant Ukraina Zelensky he doa divizet prezidant Turkia Erdoğan stankañ listri-brezel Rusia da dremen er Mor Du Nac'het e oa bet gant tud gouarnamant Turkia da c'houde avat An deiz war-lerc'h avat he doa disklêriet Turkia e oa ar pezh a rae Rusia en Ukraina ur "brezel" hervez "emglev Montreux". Serret e voe an tremen er mor Du evit al listri ne oant ket perzh eus lestraz Mor Du ha lavaret e oa "ne zleje ket al lestraz-se tremen kennebeut. A-benn ar fin e voe difennet an tremen er Mor Du d'an holl listri-brezel, ne vern a beseurt bro e teuont.
• Kinniget he doa ar vro degemer ar marc'hata etre Ukraina ha Rusia.

  Suis

• Manifestadegoù a oa bet dalc'het d'ar 26 a viz C'hwevrer 2022 a-enep ar brezel.

  Vatikan

• D'ar 27 a viz C'hwevrer 2022 e oa bet galvet gant ar pab Frañsez d'un devezh pediñ evit Ukraina ha fin ar brezel da zelc'her d'an 2 a viz Meurzh 2022, Merc'her al Ludu.

Aozadurioù etrevroadel all

  Broadoù Unanet

• Aspedet en doa ar Sekretour Hollek Antonio Guterres da baouez "kerkent" ar stourm etre Rusia hag Ukraina; o lavaret ouzhpenn : "Prezidant Poutin, en anv an denelezh, galvit ho soudarded en dro d'ar gêr !". Galvet e oa bet un emvod eus Kuzul Surentez an ABU d'ar Gwener 25 a viz C'hwevrer 2022 noz da votiñ un embann o kondaoniñ aloubadeg Rusia en Ukraina. Unnek bro o doa votet a-du, tri a oa chomet hep votiñ. He veto a oa bet lakaet gant Rusia, evel gortozet.
• D'an 2 a viz Meurzh 2022 e voe votet gant bodadeg hollek an ABU un destenn o kondaoniñ tagadenn Rusia war Ukraina. 141 bro o doa mouezhiet a-du, 39 bro n'o doa ket mouezhiet ha 5 bro o doa mouezhiet a-enep.

  AFNA

• Sekretour Hollek an AFNA, Jens Stoltenberg, en doa kondaonet an "arsailh dispouron ha dibrovoket" Rusia a-enep Ukraina, o lavaret e klasko an AFNA gwareziñ e vroioù kevredet.

E bed ar sportoù

• Gortozet e oa bet gant Rusia e vije echuet gant ar C'hoarioù Olimpek goañv e Sina a-raok mont d'an argad.
• Divizet e oa bet gant UEFA dilec'hiañ gourfenn Kevre ar Gampioned, raktreset e Sant-Petersbourg, da Bariz d'ar 25 a viz C'hwevrer 2022 D'ar 27 a viz C'hwevrer 2022 e oa bet divizet gant ar FIFA c'hoari krogadoù Rusia er-maez eus ar vro, hep seniñ he c'han broadel, ha gant livioù neptu. Ne oa ket pell a-walc'h evit kevreadoù Polonia, Suis hag ar Republik Tchek o doa divizet chom hep c'hoari ar c'hrogadoù titliñ a-benn Kib mell-droad ar bed 2022 a-enep Rusia. A-benn ar fin e voe difennet d'an holl skipailhoù (kluboù ha skipailh broadel) da gemer perzh e krogadoù ofisiel, Kib ar Bed en o zouez.
• E Formulenn 1 e oa bet divizet gant ar skipailh amerikan Haas F1 Team tennañ livioù e sponsor Uralkali eus e otoioù. Labour e vlenier Nikita Mazepin a vefe en arvar. A-benn ar fin e voe roet un termen d'an daou gevrat d'ar 5 a viz Meurzh 2022. Sebastian Vettel ha Max Verstappen o doa disklêriet e nac'hfent redek e Rusia ma vefe brezel c'hoazh da vare Priz Bras Rusia 2022, raktreset e miz Gwengolo D'ar 25 a viz C'hwevrer 2022 e voe disklêriet ne'z aje ket ar gevezadeg F1 da Rusia ma kendalc'hje ar brezel. A-benn ar fin e voe nullet ar c'hevrat etre ar Formulenn 1 ha Priz Bras Rusia d'an 3 a viz Meurzh 2022.

• KREKER Tudi, Ur Breizhad war hent ar brezel en Ukraina, Dispak, 4 a viz Meurzh 2022.
• GWENN Gege, “Noz vat bugaligoù” pe kentoc’h “Marv laouen tudoù”, Ya !, 16 a viz Du 2022.
• GOV (AR) Y. Y., Anna Mouradova e dañjer, Ya !, 10 a viz Mae 2023.
• DENIAU Manon, Liammañ an dud dre ar sevenadurioù hengounel, Ya !, 26 a viz Gouere 2023.
• TOUZE Maxime, Ur Breizhad o reiñ sikourioù dengarour en Ukraina, e-barzh Le Peuple Breton/Pobl Vreizh, miz Gwengolo 2023, niv. 716, pp. 22-23.

• KONANEG Arzhur hag AR BORGN Bleuenn, Ur Brestad o sikour en Ukraina, An taol lagad, France 3 Bretagne, 9 a viz Here 2023, kelaouadenn 3 vunud.

Notennoù

Daveoù

 

Muioc'h a restroù diwar-benn

Aloubadeg Ukraina gant Rusia e 2022

a vo kavet e Wiki Commons.

• Brezel etre Ukraina ha Rusia
• Ukraina
• Rusia
• (fr) Darvoudoù brezel Ukraina war-eeun gant France Info
• (en) Darvoudoù brezel Ukraina war-eeun gant CNN
• Kartenn war-eeun eus ar brezel at https://liveuamap.com/en