วงศ์หนู (อังกฤษ: Rat, Mice, Mouse; วงศ์: Muridae) เป็นวงศ์ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมวงศ์หนึ่ง ในอันดับสัตว์ฟันแทะ (Rodentia) ใช้ชื่อวงศ์ว่า Muridae
วงศ์หนู ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ไมโอซีนตอนต้น-ปัจจุบัน | |
---|---|
หนูหริ่งบ้าน (Mus musculus) ซึ่งเป็นหนูชนิดหนึ่งที่พบได้ในบ้านเรือนมนุษย์ | |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
อาณาจักร: | Animalia |
ไฟลัม: | Chordata |
ชั้น: | Mammalia |
อันดับ: | Rodentia |
วงศ์ใหญ่: | Muroidea |
วงศ์: | Muridae Illiger, 1811 |
วงศ์ย่อย | |
|
นับเป็นสัตว์ที่มนุษย์รู้จักกันเป็นอย่างดี และนับเป็นวงศ์ของสัตว์ฟันแทะที่มีความหลากหลายและจำนวนสมาชิกมากที่สุดด้วย ด้วยมีจำนวนสมาชิกมากกว่า 700 ชนิด ตั้งแต่อาร์กติกเซอร์เคิลจนถึงปลายสุดของทวีปอเมริกาใต้ โดยยังแบ่งออกเป็นวงศ์ย่อยได้อีก 5 วงศ์ (ดูในตาราง)
หนู เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็กมีขนาดโดยเฉลี่ยตั้งแต่ 4.5-8 เซนติเมตร (รวมทั้งหาง) ในหนูหริ่งจิ๋วแอฟริกา (Mus minutoides) ที่พบในแอฟริกา จนถึง 40 เซนติเมตร ในหนูเมฆหางเรียวยักษ์ใต้ (Phloeomys cumingi) ที่พบในฟิลิปปินส์
หนู มีลักษณะเด่น คือ มีฟันแทะคู่หน้าที่แหลมยาวและแหลมคมทั้งบนและล่าง 2 คู่ มีหางเรียวยาว มีขนปกคลุมลำตัวส่วนมากจะเป็นสีน้ำตาล ด้านท้องสีขาว โดยทั่วไปที่ส่วนหางจะไม่มีขน ฟันของหนูจำเป็นต้องกัดแทะอยู่เสมอ ไม่เช่นนั้นจะงอกยาวออกมาคับหรือทะลุปาก เพราะงอกออกมาเฉลี่ยปีละ 5 นิ้ว ทำให้ไม่สามารถกินอาหาร และทำให้ตายได้ ซึ่งฟันของหนูสามารถเขียนเป็นสูตรได้ว่า
ดังนั้นหนูจึงเป็นสัตว์ที่มักชอบกัดแทะอยู่เสมอ ยังความเดือดร้อนมาสู่มนุษย์อยู่เสมอ ๆ หนูเป็นสัตว์ที่มีระบบเผาพลาญพลังงานหรือแมตาบอลิซึมเร็วมาก หัวใจของหนูวันหนึ่งเต้นได้เร็วมาก ถึงขนาดเมื่อเทียบกับหัวใจของช้างจะเท่ากับหัวใจของช้างเต้นถึง 70 ปี หนูจึงเป็นสัตว์ที่มีตื่นตัว ว่องไวตลอดเวลา หนูจะกินอาหารแทบทุกชั่วโมง โดยวันหนึ่ง หนูสามารถกินอาหารได้มากถึงร้อยละ 40 ของน้ำหนักตัว เทียบเท่ากับมนุษย์กินซีเรียลมากถึงวันละ 80 กล่อง หนูเมื่อไปถึงที่ไหนมักจะถ่ายฉี่ไว้ ซึ่งเป็นการปล่อยฟีโรโมนของหนู รวมถึงการทิ้งมูลไว้ด้วย
หนู เป็นสัตว์ที่ปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี กินอาหารได้หลากหลายประเภท แต่จะชอบอาหารประเภท เมล็ดพืชมากที่สุด ดังนั้นจึงมักพบหนูได้แทบทุกพื้นที่ ไม่ว่าจะเป็นในป่าดิบ, ทะเลทราย, พื้นที่ชุ่มน้ำ, พื้นที่เกษตรกรรม ตลอดจนบ้านเรือนของมนุษย์ หนูในบ้านเรือนของมนุษย์เมื่อเทียบกับหนูในแหล่งธรรมชาติแล้ว มีความเป็นอยู่ที่ปลอดภัยกว่ามาก โดยหนูที่ในพื้นที่ธรรมชาติ เช่น ทุ่งนา หรือพื้นที่เกษตรกรรม จะมีใบหูและดวงตาใหญ่กว่าหนูตามแหล่งธรรมชาติ รวมทั้งมีขนาดหางที่ยาวกว่า และสีขนที่เข้มกว่าด้วย
ในพื้นที่เขตหนาว ก่อนถึงฤดูหนาวหนูจะกักตุนอาหารไว้เพื่อรอถึงเวลา ซึ่งอาจจะถึงติดลบ 10 องศาเซนติเกรด สภาพอากาศในช่วงนี้จะสาหัสมาก แต่หากถ้ายังไม่มีผลใด ๆ ต่อการอาศัยอยู่ของหนูในโพรงดินก็ไม่เป็นไร หนูบางตัวอาจโผล่ขึ้นมาเพื่อหาอาหารเพิ่ม ซึ่งเสี่ยงมากต่อการแข็งตาย
หนูเป็นสัตว์ที่ถือว่าอยู่ในช่วงต้น ๆ ของห่วงโซ่อาหาร ด้วยการเป็นสัตว์ที่มีขนาดเล็ก จึงมักตกเป็นอาหารของสัตว์ขนาดใหญ่กว่าเสมอ ๆ มีสัตว์หลายชนิดที่กินหนูเป็นอาหาร เช่น แมว, งู, นกเค้าแมว, หมาจิ้งจอก แม้กระทั่งผึ้งบางชนิด ที่ไม่ได้กินหนูเป็นอาหาร แต่ก็มีอันตรายต่อหนูที่อาศัยอยู่ในรูด้วย ซึ่งหนูก็ได้ทดแทนด้วยการเป็นสัตว์ที่มีอัตราการเจริญเติบโตและแพร่พันธุ์ได้เร็วมาก หนูตัวผู้จะได้ยินเสียงหนูตัวเมียจากเสียงร้อง "จี๊ด ๆ" ที่มีความถี่สูงมาก โดยในบางชนิด เช่น หนูบ้าน (Rattus norvegicus) หรือหนูท้องขาว (R. rattus) สามารถแพร่พันธุ์ออกลูกเมื่ออายุได้เพียง 3-5 เดือน ตั้งท้องนานราว 21-22 วัน โดยสามารถมีลูกติด ๆ กันได้หลายครอก เฉลี่ยปีนึงอาจจะมีลูกได้มากถึง 8 ครอก ครอกหนึ่งประมาณ 5-6 ตัว ลูกหนูเมื่อแรกเกิด ตาจะยังไม่ลืมและยังไม่มีขนปกคลุมลำตัว อีกทั้งยังเป็นพาหะนำโรคร้ายอีกหลายโรคมาสู่มนุษย์ เช่น โรคฉี่หนู, กาฬโรค, ภูมิแพ้, เยื่อหุ้มสมองอักเสบ, ไขสันหลังอักเสบ เป็นต้น โดยเฉพาะกาฬโรคเคยมีการแพร่ระบาดอย่างรุนแรงมาแล้วในทวีปยุโรปในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17
ในวัฒนธรรม หนูยังมีความผูกพันกับมนุษย์มาเป็นเวลายาวนาน ในหลายวัฒนธรรม หลายเชื้อชาติ หลายความเชื่อ ตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ มีการค้นพบโครงกระดูกหนูอยู่เคียงข้างกับโครงกระดูกมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ชาวจีนในสมัยโบราณเชื่อว่า วันที่ 3 ของวันปีใหม่ เป็นวันที่หนูจะแต่งงานกัน ชาวจีนจะไม่นอนดึกจนเกินไป และจะโปรยเมล็ดข้าวและเกลือลงบนพื้นเพื่อเป็นอาหารของหนูด้วย ชาวฮินดูมีเทพเจ้าองค์หนึ่งที่เป็นเทพระดับสูง คือ พระพิฆเนศ ที่มีส่วนเศียรเป็นช้าง และได้ทรงหนูเป็นพาหนะ ดังนั้นชาวฮินดูจึงถือว่าหนูเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ หรือในนิทานพื้นบ้านของชาวเยอรมันเรื่อง Pied Piper of Hamelin
ในทางโหราศาสตร์ หนูเป็นสัญลักษณ์ของปีนักษัตรปีที่ 1 ที่เรียกว่า "ปีชวด" และเป็นพยัญชนะไทยลำดับที่ 25 คือ "น.หนู" จัดเป็นอักษรเสียงต่ำ ในทางภาษาไทยยังเป็นคำวิเศษณ์หมายถึงสิ่งที่มีขนาดเล็กหรือใช้เรียกเด็กตัวเล็ก ๆ ด้วยความเอ็นดูด้วย
ในวัฒนธรรมร่วมสมัย หนูก็ถูกอ้างอิงถึงหลายประการ เช่น เป็นตัวการ์ตูนที่มีเสียงชื่ออย่างมากของวอลต์ ดีสนีย์ คือ มิกกี้ เมาส์ และยังอ้างอิงถึงในภาพยนตร์การ์ตูนหลายต่อหลายเรื่อง อาทิ The Rescuers ในปี ค.ศ. 1977 เป็นต้น
This article uses material from the Wikipedia ไทย article วงศ์หนู, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.