Жывёлы

Жывёлы — асноўны аб'ект вывучэння заалогіі.

Жывёлы
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы
Міжнародная навуковая назва
Animalia Linnaeus, 1758
Даччыныя групы
Падцарства Эўметазоі Coelenterata Cnidaria Ctenophora — Грабневікі Bilateria Першаснаротыя Другаснаротыя (уключаюць у тым ліку рыб, птушак і сысуноў) Падцарства Праметазоі Губкі Пласціністыя
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   202423 EOL   1 FW   325038

Нягледзячы на значную разнастайнасць жывёл, для іх характэрны некаторыя агульныя прыкметы.

• Гетэратрофны тып харчавання. Жывёлы выкарыстоўваюць у ежу гатовыя арганічныя рэчывы расліннага і жывёльнага паходжання.
• Рухомасць характэрна для большасці жывёл. Вядомы нерухомыя (губкі) або маларухомыя (каралавыя паліпы, гідры, некаторыя малюскі) жывёлы, аднак усе яны маюць рухомых лічынак, якія забяспечваюць іх рассяленне і распаўсюджванне.
• Клеткі жывёл маюць толькі клетачную мембрану ў адрозненнне ад клетак раслін, у якіх ёсць яшчэ і клетачная сценка з клятчаткі.
• Пастаянства формы цела, у поласці якога размешчаны ўсе ўнутраныя органы.
• Абмежаваны рост жывёл, хуткасць якога зніжаецца з узростам або зусім спыняецца, таму памеры дарослых жывёл аднаго віду адрозніваюцца нязначна. Толькі нямногія (некаторыя ракі, кракадзілы, чарапахі) растуць на працягу ўсяго жыцця.

Класічнымі прыкметамі жывёл лічацца гетэратрофнасць і здольнасць актыўна перасоўвацца. Хаця існуе нямала жывёл, якія вядуць нерухомы спосаб жыцця, а гетэратрофнасць уласцівая таксама грыбам і некаторым раслінам-паразітам.

Да жывёл адносяцца разнастайныя арганізмы: млекакормячыя, паўзуны, земнаводныя, рыбы, птушкі, насякомыя, малюскі, марскія зоркі, чэрві і інш.

Навука пра класіфікацыю жывёл завецца сістэматыка ці таксанамія. Гэтая навука вызначае роднасныя сувязі паміж арганізмамі. Ступень сваяцтва далёка не заўсёды вызначаецца вонкавымі падабенствамі. Справа ў тым, што роднасныя сувязі ў жывёл вызначаюцца іх паходжаннем. Вывучаючы будову шкілета і зубную сістэму жывёл, вызначаюць блізкасць жывёл адна да адной, а палеанталагічныя знаходкі старажытных вымерлых відаў жывёл дапамагаюць усталяваць больш сапраўдныя роднасныя сувязі паміж іх нашчадкамі. Вялікую ролю ў сістэматыцы мае генетыка — навука пра законы спадчыннасці.

Цела жывёл складаецца з клетак. У мнагаклетачных жывёл вылучаюцца групы клетак, якія маюць аднолькавую будову і выконваюць адну і тую ж функцыю. Такія клеткі ўтвараюць тканкі. Існуюць чатыры асноўныя тыпы тканак: эпітэліяльная, мышачная, злучальная і нервовая. Розныя віды тканак уваходзяць у састаў больш складаных утварэнняў — органаў, а апошнія складаюць сістэмы органаў. Напрыклад, шкілет млекакормячых утвораны двума відамі злучальнай тканкі: касцявой і храстковай. Разам з мышачнай тканкай шкілет утварае апорна-рухальную сістэму, якая забяспечвае апору для ўнутраных органаў, выконвае рухальную і ахоўную функцыі.

Актыўную жыццядзейнасць жывёл забяспечвае комплекс сістэм органаў: стрававальнай, дыхальнай, выдзяляльнай і палавой. Перанос пажыўных рэчываў, прадуктаў абмену, газаў (кіслароду і вуглякіслага газу) у арганізме жывёл ажыццяўляе крывяносная сістэма. Нервовая сістэма рэгулюе працэсы жыццядзейнасці і паводзіны жывёл, аб'ядноўваючы работу ўсіх сістэм органаў як частак адзінага арганізма.

Мнагаклетачныя жывёлы, за рэдкім выключэннем, вылучаюцца сіметрычнай будовай. Адрозніваюць два асноўныя тыпы сіметрыі: прамянёвую (радыяльную) і двухбаковую (білатэральную).

• Хітыназоі
• Эўметазоі
• Choanoflagellate

• Біялогія: вучэб. дапам. для 8-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / Л. В. Камлюк, А. С. Шалапёнак; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — 3-е выд., дап. — Мн.: Нар. асвета, 2010. — 222 с.: іл. ISBN 978-985-03-1367-6.
• Жывёльны свет: Тэматычны слоўнік. — Мн.: Беларуская навука, 1999. ISBN 985-08-0185-9