Уладзімір Пянткевіч (26 снежня 1865, в.
Аджыкань каля Кросна, Польшча — 23 сакавіка 1933) — першы протаігумен усходняй місіі і суперыёр законнага дому айцоў-езуітаў у Альбярціне.
Уладзімір Пянткевіч | |
---|---|
Род дзейнасці | святар, настаўнік, пісьменнік |
Дата нараджэння | 26 снежня 1865 |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 23 сакавіка 1933 (67 гадоў) |
Месца смерці | |
Грамадзянства | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Старэйшы сын Максіміліяна — адміністратара маёнткамі і Ганны (з Крышталовічаў). Пянткевічы мелі яшчэ двух сыноў — Аляксандра і Браніслава.
Пасля заканчэння трохкласнай школы ў Кросне, Уладзімір вучыўся ў гімназіі ў горадзе Ясла (1-2 класы) і горадзе Жэшаў (3-4 класы). У 1880 годзе ён уступіў у ордэн езуітаў у вёсцы Стара Весь каля горада Бжозаў, дзе прайшоў двухгадовы навіцыят і вывучаў гуманітарныя навукі, а таксама рыторыку пад кіраўніцтвам немца Алойза Петэрса. А потым вывучаў філасофію ў горадзе Хыраў і ў Цярнопалі. Са снежня 1888 года да чэрвеня 1890 года вывучаў лацінскую мову ў Хыраве і дапамагаў ксяндзу Мар’яну Мараўскаму рэдагаваць штомесячнік «Усеагульны агляд», а таксама прыватным чынам закончыў першы курс багаслоўя. У 1891—1894 гадах Уладзімір Пянткевіч працягваў навуку на багаслоўскім факультэце, падчас якой 26 мая 1892 года быў рукапаложаны ў святары. Пэўны час выкладаў багаслоўе ў семінарыі езуітаў у Кракаве, а пасля закончыў курсы езуіцкай духоўнасці (трэцюю прабацыю — самая высокая ступень езуіцкага пасвячэння) у Цярнопалі. У 1896—1898 гадах святар быў членам рэдкалегіі штомесячніка «Усеагульны агляд», дзе адказваў за грамадскі аддзел. А друкавацца пачаў з 1890 года, публікаваў у штомесячніку «Усеагульны агляд» артыкулы, справаздачы і рэцэнзіі, а таксама пераклады паэтычнай творчасці Мацея Казіміра Сарбеўскага, спрабаваў нават пісаць рэлігійныя песні.
З 1897 года на старонках штомесячніка «Усеагульны агляд» Уладзімір Пянткевіч тлумачыў грамадскія пытанні, выказваўся за наладжванне апекі над дзяўчатамі, якія працуюць або шукаюць працу, над рабочымі і эміграцыяй. З этычнага боку ён абгрунтоўваў дапушчальнасць арганізавання забастовак прафсаюзамі і рабочымі ў абарону ад эксплуатацыі і несправядлівасці (артыкул «Страйк перад этыкай» у месячніку «Усеагульны агляд» за 1898 год і іншыя).
У 1889 годзе святар Пянткевіч вярнуўся на кафедру дагматычнага багаслоўя ў семінарыі ордэна езуітаў у Кракаве. У гэты час ён становіцца суперыёрам дома езуітаў у Львове і прысвячае сябе прапаведніцтву і арганізаванню саслоўных гавенняў для моладзі, інтэлігенцыі, памешчыкаў і клірыкаў.
Пасля зыходу з пасады ў чэрвені 1904 года Уладзімір Пянткевіч выехаў у Рым, дзе ў 1904—1906 гадах працаваў сакратаром нямецкай асістэнцыі езуітаў, да якой тады належала галіцыйская правінцыя. Пасля вяртання на радзіму Пянткевіч быў рэктарам калегіі ў Кракаве, затым дарадчыкам правінцыяла, а пасля намеснікам правінцыяла і правінцыялам галіцыйскіх езуітаў. Ён рэарганізаваў езуіцкае школьніцтва ў адпаведнасці з патрабаваннямі, пераняў апякунства над новаадкрытай місіяй польскіх езуітаў у Паўночнай Радэзіі, наглядаў за сацыяльнымі адносінамі і развіццём народных рухаў у Галіцыі.
Пад уплывам Уладзіміра Ледухоўскага, асістэнта пры генерале ордэна, Уладзімір Пянткевіч падтрымліваў ідэю будаўніцтва касцёла Сэрца Езуса ў Кракаве (вул. Каперніка, 26) паводле праекта Францішка Манчынскага.
Падчас Першай сусветнай вайны з паловы 1914 года да паловы 1915 года працаваў у душпастырстве на Верхняй Сілезіі і Пазнаншчыне, выступаў з патрыятычнымі пропаведзямі. Потым узначальваў езуітаў у Станіслававе (цяпер Івана-Франкоўск) ды кіраваў у якасці намесніка правінцыяла езуіцкімі дамамі на Букавіне і ва ўсходняй частцы Галіцыі, якую занялі расіяне.
Пасля вайны вярнуўся ў Кракаў, дзе выступаў з пропаведзямі і супрацоўнічаў з езуіцкім перыядычнымі выданнямі «Усеагульны агляд», «Sodalis Marianus», «Glosy Katolickie». Пад канец 1923 года прымаў удзел у кангрэгацыі езуітаў у Рыме, падчас якой па адмысловай ініцыятыве папы Пія ХІ ва ўлонні ордэна была створана ўсходняя галіна грэка-славянскага абраду (гэтак званая ўсходняя місія) і ў 1924 годзе была адкрыта першая місійная станцыя ў Альбярціне каля Слоніма. Уладзімір Пянткевіч далучыўся да гэтай місіі, а 15 ліпеня 1925 года ён быў прызначаны суперыёрам ды протаігуменам. І на гэтай пасадзе заставаўся да канца жыцця.
Уладзімір Пянткевіч вывучаў старажытнацаркоўнаславянскую і беларускую мовы, усходнюю літургію, арганізоўваць місію, прыцягваць да справы добраахвотнікаў розных нацыянальнасцяў: італьянцаў, французаў, венграў, немцаў. У 1926 годзе ён адкрыў уласны навіцыят у Альбярціне. Шляхам выступленняў і публікацый у айчынным і замежным друку знаёміў шырокія слаі грамадства з узнікненнем і развіццём уніяцкай акцыі.
З недаверам пэўны час глядзелі на дзейнасць езуітаў у Альбярціне беларускія каталіцкія святары з Беларускай хрысціянскай дэмакратыі. Вядомы сваім змаганнем супраць усяго беларускага Віленскі архібіскуп Рамуальд Ялюбжыкоўскі выдаў спецыяльны пастырскі ліст. А ў рэлігійным штомесячніку «Jutrzenka Bialostocka» рэдактар ксёндз-канонік Адам Абрамовіч у кастрычніку 1931 года змясціў артыкул пад загалоўкам «З якой мэтай?», у якім крытыкаваў айцоў езуітаў у Альбярціне. Гэты самы артыкул пад змененым загалоўкам «Русіфікацыя Слонімшчыны» 6 кастрычніка 1931 года перадрукавала «Gazeta Warszawska», а таксама віленскае «Slowo», а таксама ягоны правінцыйны варыянт «Kurier Nowogródzki». 2 снежня 1931 года «Gazeta Warszawska» апублікавала вялікі артыкул памешчыка з вёскі Бердавічы (цяпер Бярдовічы) Слонімскага павета Ул. Есьмана, які называўся «Русіфікацыя польскай Беларусі», дзе большую частку матэрыялу займала абвінавачванне ў русіфікацыі спраў ордэна езуітаў грэчаска-славянскага абраду. Гэты матэрыял перадрукавалі таксама іншыя выданні.
Уладзімір Пянткевіч абвяргаў закіды праціўнікаў. На ўсіх уніяцкіх канферэнцыях у Пінску ён выступаў у абарону правоў беларусаў на сваю мову. А ў 1932 годзе ў Кракаве Уладзімір Пянткевіч выдае палемічную брашуру «Праўда аб Альбярціне» — як адказ пану Есьману з Бердавіч і ксяндзу-каноніку Адаму Абрамовічу з Беластока. У сваім выданні аўтар растлумачыў мэты місіі ў Альбярціне. Уладзімір Пянткевіч пісаў (тэкст даецца ў перакладзе на беларускую мову): «…Слонімшчына і Наваградчына — гэта не Калуга ці Вязьма, і не разумець, што ўніяцкая акцыя на крэсах Польшчы — галоўным і першачарговым чынам, а ў пераважнай большасці выпадкаў, нават выключна, — мусіць весціся на беларускай і ўкраінскай мовах…» Далей святар Пянткевіч тлумачыў: «Манашкі, якім мы даручылі прытулак у нашай Альбярцінскай парафіі, дзяцей (усходніх, а не польскіх) на беларускай мове навучаюць і выхоўваюць, арганізуючы з імі батлейкі, рытмічныя танцы гномікаў і іншага роду пастаноўкі і гульні. Я сам нядаўна біскупа-візітатара ад імя двух абрадаў прамовай на польскай і беларускай мовах вітаў, а на ўрачыстай літургіі, здзейсненай уладыкам у Альбярціне, пасля адной ягонай прамовы на рускай мове прагучалі аж дзве беларускія споведзі. Таксама ў другой парафіі ў Сынкавічах наш пробашч, блізкі сусед п. Есьмана, навучанне рэлігіі ў некаторых школах пастаянна вядзе на беларускай мове, а і з падрастаючай пазашкольнай моладдзю ладзіць пастаянна беларускія самадзейныя пастаноўкі і гутаркі… Мы палічылі неабходным стварыць таксама беларускі ўніяцкі штомесячнік пад загалоўкам „Да Злучэньня“, ад студзеня гэтага года выдаем яго ў Альбярціне… і г.д.».
Уладзімір Пянткевіч памёр ад сардэчнага прыступу 23 сакавіка 1933 года. Яму было 88 гадоў.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Уладзімір Пянткевіч, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.