Злучаныя Штаты Амерыкі — федэратыўная рэспубліка, якая складаецца з 50 штатаў, федэральнай акругі (дзе размяшчаецца горад Вашынгтон і нацыянальны ўрад краіны), пяці асноўных тэрыторый і іншых уладанняў.
48 сумежных штатаў і акруга Калумбія знаходзяцца ў цэнтральнай частцы Паўночнай Амерыкі паміж Канадай і Мексікай. Штат Аляска знаходзіцца ў паўночна-заходняй частцы Паўночнай Амерыкі (таксама мяжуе з Канадай), а палажэнне Гавайскіх астравоў уяўляе сабой архіпелаг у Ціхім акіяне. Тэрыторыі, кантралюемыя Злучанымі Штатамі займаюць месцы ў Ціхім акіяне і Карыбскім моры.
Штаты з’яўляюцца асноўнымі адміністрацыйнымі адзінкамі дзяржавы, а таксама валодаюць пэўнымі паўнамоцтвамі і правамі, якія замацаваны ў Канстытуцыі ЗША, такіх як рэгуляванне ўнутрыдзяржаўнага гандлю, ход выбараў , стварэнне мясцовых органаў улады , а таксама пытанні аб ратыфікацыі паправак да канстытуцыі . Кожны штат мае сваю ўласную канстытуцыю , заснаваную на рэспубліканскіх прынцыпах , і ўрад, які складаецца з трох галін: выканаўчай , заканадаўчай і судовай . Усе штаты і іх жыхары прадстаўлены ў федэральным Кангрэсе, двухпалатнаму заканадаўчаму органу, які складаецца з Сената і Палаты Прадстаўнікоў. Кожны штат прадстаўлены двума сенатарамі, а прадстаўнікі размяркоўваюцца паміж штатамі прапарцыйна паводле апошняга канстытуцыйна замацаванага дзесяцігадовага перапісу. Акрамя таго, кожны штат уплывае на колькасць выбаршчыкаў, якія галасуюць у Калегіі выбаршчыкаў, органе, які абірае прэзідэнта ЗША: гэтая колькасць эквівалентна колькасць прадстаўнікоў і сенатараў Кангрэса ад штата. Артыкул IV , раздзел 3, пункт 1 канстытуцыі гарантуе Кангрэсу права прымаць новыя штаты ў Саюз. З моманту стварэння Злучаных Штатаў у 1776 годзе колькасць штатаў павялічылася з першапачатковых 13 да 50. Кожны новы штат атрымлівае роўныя з існуючымі штатамі правы.
У адпаведнасці з артыкулам I , раздзелам 8 канстытуцыі, Кангрэс ажыццяўляе «выключную юрысдыкцыю» над федэральнай акругай, якая не з’яўляецца часткай якога-небудзь штата. Да прыняцця Закона аб мясцовым самакіраванні акругі Калумбія ў 1973 годзе, які надаў пэўныя паўнамоцтвы абраным мэру і савету , акруга не мела выбарнага мясцовага самакіравання. Тым не менш, Кангрэс захоўвае за сабой права пераглядаць і адмяняць законы, прынятыя саветам, і ўмешвацца ў мясцовыя справы. Паколькі акруга не з’яўляецца штатам, яна не мае прадстаўніцтва ў Сенаце. Тым не менш, з 1971 года яго жыхары былі прадстаўлены ў Палаце прадстаўнікоў дэлегатам без права голасу. Акрамя таго, пачынаючы з 1961 года, пасля ратыфікацыі 23-й папраўкі, акруга набыла права абіраць трох выбаршчыкаў для галасавання ў калегіі.
У дадатак да 50 штатаў і федэральнай акругі Злучаныя Штаты валодаюць яшчэ 14 тэрыторыямі. Пяць з іх (Амерыканскае Самоа, Амерыканскія Віргінскія астравы, Гуам, Паўночныя Марыянскія астравы і Пуэрта-Рыка) маюць пастаяннае неваенізаванаяе насельніцтва, а астатнія дзевяць (Знешнія малыя астравы ЗША ) з’яўляюцца ненаселенымі. За выключэннем вострава Наваса, Пуэрта-Рыка і Амерыканскіх Віргінскіх астравоў, якія знаходзяцца ў Карыбскім моры, усе тэрыторыі знаходзяцца ў Ціхім акіяне. Атол Пальміра лічыцца ўключанай тэрыторыяй, гэта значыць, што ён у поўнай меры выкарыстоўвае канстытуцыю; іншыя тэрыторыя з’яўляюцца няўключанымі , і там не прымяняецца паўнавартасная канстытуцыя. Дзесяць тэрыторый (Знешнія малыя астравы ЗША і Амерыканскае Самоа) лічацца неарганізаванымі , бо не маюць Арганічнага закона, прынятага Кангрэсам; астатнія чатыры тэрыторыі з’яўляюцца арганізаванымі. У дадатак да наяўнасці тэрытарыяльных заканадаўчых органаў і губернатараў кожная з пяці населеных тэрыторый мае абмежаваную аўтаномію, але жыхары не маюць права галасаваць на федэральных выбарах.
Каліфорнія з’яўляецца самым густанаселеным штатам з 39,144,818 жыхарамі (паводле ацэнак 2015 года), а Ваёмінг найменш густанаселеным з 586,107 жыхарамі. Акруга Калумбія мае 672,228 жыхароў (паводле ацэнак 2015 года), што больш чым насельніцтва двух найменш густанаселеных штатаў (Ваёмінга і Вермонта). Самым вялікім штатам па плошчы з’яўляецца Аляска, якая ахоплівае 1,723,337км², а самым маленькім — Род-Айленд з плошчай у 4,002км². Першым штатам, які ратыфікаваў дзеючую канстытуцыю стаў Дэлавэр, які зрабіў гэта 7 снежня 1787 года, а найноўшым штатам з’яўляюцца Гавайскія астравы, прынятыя ў Саюз 21 жніўня 1959 года. Самай вялікай тэрыторыяй, як паводле насельніцтва так і паводле памеру, з’яўляецца Пуэрта-Рыка з насельніцтвам у 3,725,789 (паводле перапісу 2010 года ) і агульнай плошчай у 13,792км².
Штат | Абр. | Сталіца | Найбуйнейшы горад | Стаў штатам | Насельніцтва (ацэнка 2015) | Агульная плошча ў км² (міл²) | Плошча сушы ў км² (міл²) | Плошча вады ў км² (міл²) | Выбарчыя акругі |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Агая | OH | Калумбус | 1 сакавіка 1803 | 11,613,423 | 116,099 (44,826) | 105,830 (40,861) | 10,269 (3,965) | 16 | |
Аёва | IA | Дэ-Мойн | 28 снежня 1846 | 3,123,899 | 145,746 (56,273) | 144,669 (55,857) | 1,077 (416) | 4 | |
Айдаха | ID | Бойсэ | 3 ліпеня 1890 | 1,654,930 | 216,443 (83,569) | 214,044 (82,643) | 2,398 (926) | 2 | |
Аклахома | OK | Аклахома-Сіці | 16 лістапада 1907 | 3,911,338 | 181,038 (69,899) | 177,660 (68,595) | 3,377 (1,304) | 5 | |
Алабама | AL | Мантгомеры | Бірмінгем | 14 снежня 1819 | 4,858,979 | 135,767 (52,420) | 131,170 (50,645) | 4,597 (1,775) | 7 |
Аляска | AK | Джуна | Анкарыдж | 3 студзеня 1959 | 738,432 | 1,723,337 (665,384) | 1,477,950 (570,641) | 245,383 (94,743) | 1 |
Арканзас | AR | Літл-Рок | 15 чэрвеня 1836 | 2,978,204 | 137,733 (53,179) | 134,770 (52,035) | 2,960 (1,143) | 4 | |
Арызона | AZ | Фінікс | 14 лютага 1912 | 6,828,065 | 295,233 (113,990) | 294,207 (113,594) | 1,026 (396) | 9 | |
Арэгон | OR | Сейлем | Портленд | 14 лютага 1859 | 4,028,977 | 254,800 (98,379) | 248,608 (95,988) | 6,193 (2,391) | 5 |
Ваёмінг | WY | Шаен | 10 ліпеня 1890 | 586,107 | 253,335 (97,813) | 251,470 (97,093) | 1,865 (720) | 1 | |
Вашынгтон | WA | Алімпія | Сіэтл | 11 лістапада 1889 | 7,170,351 | 184,661 (71,298) | 172,120 (66,456) | 12,541 (4,842) | 10 |
Вермонт | VT | Мантпіліер | Берлінгтан | 4 сакавіка 1791 | 626,042 | 24,905 (9,616) | 23,872 (9,217) | 1,036 (400) | 1 |
Вірджынія | VA | Рычманд | Вірджынія-Біч | 25 чэрвеня 1788 | 8,382,993 | 110,787 (42,775) | 102,279 (39,490) | 8,508 (3,285) | 11 |
Вісконсін | WI | Мадысан | Мілуокі | 29 мая 1848 | 5,771,337 | 169,634 (65,496) | 140,269 (54,158) | 29,368 (11,339) | 8 |
Гаваі | HI | Ганалулу | 21 жніўня 1959 | 1,431,603 | 28,314 (10,932) | 16,635 (6,423) | 11,678 (4,509) | 2 | |
Джорджыя | GA | Атланта | 2 студзеня 1788 | 10,214,860 | 153,910 (59,425) | 148,958 (57,513) | 4,950 (1,912) | 14 | |
Дэлавэр | DE | Довер | Уілмінгтан | 7 снежня 1787 | 945,934 | 6,446 (2,489) | 5,048 (1,949) | 1,399 (540) | 1 |
Заходняя Віргінія | WV | Чарлстан | 20 чэрвеня 1863 | 1,844,128 | 62,755 (24,230) | 62,258 (24,038) | 497 (192) | 3 | |
Ілінойс | IL | Спрынгфілд | Чыкага | 3 снежня 1818 | 12,859,995 | 149,997 (57,914) | 143,794 (55,519) | 6,203 (2,395) | 18 |
Індыяна | IN | Індыянапаліс | 11 снежня 1816 | 6,619,680 | 94,327 (36,420) | 92,789 (35,826) | 1,536 (593) | 9 | |
Каларада | CO | Дэнвер | 1 жніўня 1876 | 5,456,574 | 269,602 (104,094) | 268,432 (103,642) | 1,171 (452) | 7 | |
Каліфорнія | CA | Сакрамента | Лос-Анджэлес | 9 верасня 1850 | 39,144,818 | 423,968 (163,695) | 403,466 (155,779) | 20,502 (7,916) | 53 |
Канектыкут | CT | Хартфард | Брыджпарт | 9 студзеня 1788 | 3,590,886 | 14,356 (5,543) | 12,541 (4,842) | 1,816 (701) | 5 |
Канзас | KS | Топіка | Уічыта | 29 студзеня 1861 | 2,911,641 | 213,099 (82,278) | 211,755 (81,759) | 1,347 (520) | 4 |
Кентукі | KY | Франкфарт | Луісвіл | 1 чэрвеня 1792 | 4,425,092 | 104,656 (40,408) | 102,268 (39,486) | 2,385 (921) | 6 |
Луізіяна | LA | Батан-Руж | Новы Арлеан | 30 красавіка 1812 | 4,670,724 | 135,658 (52,378) | 111,898 (43,204) | 23,761 (9,174) | 6 |
Мантана | MT | Хелена | Білінгс | 8 лістапада 1889 | 1,032,949 | 380,832 (147,040) | 376,962 (145,546) | 3,869 (1,494) | 1 |
Масачусетс | MA | Бостан | 6 лютага 1788 | 6,794,422 | 27,335 (10,554) | 20,202 (7,800) | 7,133 (2,754) | 9 | |
Мінесота | MN | Сент-Пол | Мінеапаліс | 11 мая 1858 | 5,489,594 | 225,163 (86,936) | 206,233 (79,627) | 18,930 (7,309) | 8 |
Місісіпі | MS | Джэксан | 10 снежня 1817 | 2,992,333 | 125,438 (48,432) | 121,530 (46,923) | 3,908 (1,509) | 4 | |
Місуры | MO | Джэферсан-Сіці | Канзас-Сіці | 10 жніўня 1821 | 6,083,672 | 180,540 (69,707) | 178,041 (68,742) | 2,499 (965) | 8 |
Мічыган | MI | Лансінг | Дэтройт | 26 студзеня 1837 | 9,922,576 | 250,488 (96,714) | 146,435 (56,539) | 104,053 (40,175) | 14 |
Мэн | ME | Агаста | Портленд | 15 сакавіка 1820 | 1,329,328 | 91,634 (35,380) | 79,883 (30,843) | 11,751 (4,537) | 2 |
Мэрыленд | MD | Анапаліс | Балтымар | 28 красавіка 1788 | 6,006,401 | 32,131 (12,406) | 25,141 (9,707) | 6,990 (2,699) | 8 |
Небраска | NE | Лінкальн | Омаха | 1 сакавіка 1867 | 1,896,190 | 200,330 (77,348) | 198,973 (76,824) | 1,357 (524) | 3 |
Невада | NV | Карсан-Сіці | Лас-Вегас | 31 кастрычніка 1864 | 2,890,845 | 286,380 (110,572) | 284,331 (109,781) | 2,049 (791) | 4 |
Нью-Гэмпшыр | NH | Канкорд | Манчэстэр | 21 чэрвеня 1788 | 1,330,608 | 24,214 (9,349) | 23,188 (8,953) | 1,028 (397) | 2 |
Нью-Джэрсі | NJ | Трэнтан | Ньюарк | 18 снежня 1787 | 8,958,013 | 22,592 (8,723) | 19,047 (7,354) | 3,543 (1,368) | 12 |
Нью-Ёрк | NY | Олбані | Нью-Ёрк | 26 ліпеня 1788 | 19,795,791 | 141,297 (54,555) | 122,056 (47,126) | 19,241 (7,429) | 27 |
Нью-Мексіка | NM | Санта-Фэ | Албукерке | 6 студзеня 1912 | 2,085,109 | 314,917 (121,590) | 314,160 (121,298) | 756 (292) | 3 |
Паўднёвая Дакота | SD | Пір | Су-Фолс | 2 лістапада 1889 | 858,469 | 199,730 (77,116) | 196,350 (75,811) | 3,380 (1,305) | 1 |
Паўднёвая Караліна | SC | Калумбія | 23 мая 1788 | 4,896,146 | 82,931 (32,020) | 77,858 (30,061) | 5,076 (1,960) | 7 | |
Паўночная Дакота | ND | Бісмарк | Фарга | 2 лістапада 1889 | 756,927 | 183,107 (70,698) | 178,712 (69,001) | 4,398 (1,698) | 1 |
Паўночная Караліна | NC | Ролі | Шарлат | 21 лістапада 1789 | 10,042,802 | 139,391 (53,819) | 125,920 (48,618) | 13,471 (5,201) | 13 |
Пенсільванія | PA | Гарысберг | Філадэльфія | 12 снежня 1787 | 12,802,503 | 119,279 (46,054) | 115,884 (44,743) | 3,398 (1,312) | 18 |
Род-Айленд | RI | Провідэнс | 29 мая 1790 | 1,056,298 | 4,002 (1,545) | 2,678 (1,034) | 1,320 (511) | 2 | |
Тэнесі | TN | Нашвіл | Мемфіс | 1 чэрвеня 1796 | 6,600,299 | 109,152 (42,144) | 106,798 (41,235) | 2,354 (909) | 9 |
Тэхас | TX | Остын | Х’юстан | 29 снежня 1845 | 27,469,114 | 695,660 (268,596) | 676,588 (261,232) | 19,075 (7,365) | 36 |
Фларыда | FL | Талахасі | Джэксанвіл | 3 сакавіка 1845 | 20,271,272 | 170,312 (65,758) | 138,888 (53,625) | 31,424 (12,133) | 27 |
Юта | UT | Солт-Лэйк-Сіці | 4 студзеня 1896 | 2,995,919 | 219,882 (84,897) | 212,819 (82,170) | 7,063 (2,727) | 4 |
Назва | Абр. | Дата стварэння | Насельніцтва (ацэнка 2015) | Агульная плошча ў км² (міл²) | Плошча сушы ў км² (міл²) | Плошча вады ў км² (міл²) | Выбарчыя акругі |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Калумбія | DC | 16 ліпеня 1790 | 672,228 | 176 (68) | 158 (61) | 18 (7) | 1 |
Тэрыторыя | Абр. | Сталіца | Атрымана | Тэрытарыяльны статус | Насельніцтва (2010) | Агульная плошча ў км² (міл²) | Плошча сушы ў км² (міл²) | Плошча вады ў км² (міл²) | Выбарчыя акругі |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Амерыканскае Самоа | AS | Пага-Пага | 1900 | Няўключаная, неарганізаваная | 55,519 | 1,505 (581) | 197 (76) | 1,308 (505) | 1 |
Амерыканскія Віргінскія астравы | VI | Шарлота-Амалія | 1917 | Няўключаная, неарганізаваная | 106,405 | 1,898 (733) | 347 (134) | 1,551 (599) | 1 |
Гуам | GU | Аганья | 1899 | Няўключаная, неарганізаваная | 159,358 | 1,479 (571) | 544 (210) | 935 (361) | 1 |
Паўночныя Марыянскія астравы | MP | Сайпан | 1986 | Няўключаная, неарганізаваная | 53,883 | 5,118 (1,976) | 471 (182) | 4,644 (1,793) | 1 |
Пуэрта-Рыка | PR | Сан-Хуан | 1899 | Няўключаная, неарганізаваная | 3,725,789 | 13,792 (5,325) | 8,868 (3,424) | 4,924 (1,901) | 1 |
Тэрыторыя | Атрымана | Тэрытарыяльны статус | Плошча сушы ў км² (міл²) |
---|---|---|---|
Востраў Бэйкер | 1856 | Няўключаная, неарганізаваная | 2.3 (0.9) |
Востраў Джарвіс | 1856 | Няўключаная, неарганізаваная | 5.7 (2.2) |
Атол Джонстан | 1859 | Няўключаная, неарганізаваная | 2.6 (1) |
Рыф Кінгмэн | 1860 | Няўключаная, неарганізаваная | 0.03 (0.01) |
Атол Мідуэй | 1867 | Няўключаная, неарганізаваная | 7.8 (3) |
Востраў Наваса | 1858 | Няўключаная, неарганізаваная | 7.8 (3) |
Атол Пальміра | 1898 | Уключаная, неарганізаваная | 3.9 (1.5) |
Востраў Уэйк | 1899 | Няўключаная, неарганізаваная | 6.5 (2.5) |
Востраў Хоўленд | 1858 | Няўключаная, неарганізаваная | 1.6 (0.6) |
Тэрыторыя | Атрымана | Тэрытарыяльны статус | Насельніцтва | Плошча ў км² (міл²) | Пад кіраваннем | Таксама прэтэндуюць |
---|---|---|---|---|---|---|
Востраў Баха-Нуэва | 1869 | Няўключаная, неарганізаваная (Спрэчны суверэнітэт) | 0 | 145 (56) | Калумбія | Ямайка Нікарагуа |
Востраў Серанілья | 1880 | Няўключаная, неарганізаваная (Спрэчны суверэнітэт) | 0 | 1,200 (463) | Калумбія | Гандурас Нікарагуа |
Спіс штатаў і тэрыторый ЗША на Вікісховішчы |
Гэты спіс уваходзіць у лік выдатных спісаў беларускамоўнага раздзела Вікіпедыі. |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Спіс штатаў і тэрыторый ЗША, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.