Пётр Іванавіч Кёпен

Выдаваў працы па гісторыі, геаграфіі, этнаграфіі, дэмаграфіі і статыстыцы. Акадэмік Пецярбургскай Акадэміі навук (1839). Дзейсны стацкі саветнік.

Пётр Іванавіч Кёпен
Дата нараджэння	19 лютага (2 сакавіка) 1793
Месца нараджэння	Харкаў, Расійская імперыя
Дата смерці	23 мая (4 чэрвеня) 1864 (71 год)
Месца смерці	Карабах, Ялцінскі павет, Таўрычаская губерня, Расійская імперыя
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Johann Friedrich Köppen[d]
Жонка	Alexandra Fedorovna Adelung[d]
Дзеці	Фёдар Пятровіч Кёпен[d] і Уладзімір Пятровіч Кёпен
Род дзейнасці	географ
Навуковая сфера	геаграфія і геалогія
Месца працы	Міністэрства дзяржаўных маёмасцяў Расійскай імперыі[d]
Альма-матар	Харкаўскі нацыянальны ўніверсітэт імя В. Н. Каразіна Цюбінгенскі ўніверсітэт
Член у	Пецярбургская акадэмія навук
Узнагароды	Канстанцінаўскі медаль
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Нарадзіўся ў сям’і ўрача. Скончыў Харкаўскі універсітэт (1814) са ступенню магістра правазнаўства і пераехаў у Санкт-Пецярбург — да 1822 года служыў у Дэпартаменце пошт, у сваяка, мужа роднай цёткі, М. М. Яноўскага.

У 1825 годзе Цюбінгенскі ўніверсітэт даў П. І. Кёпену ступень доктара філасофіі, у наступным годзе Імператарская Акадэмія Навук абрала яго членам-карэспандэнтам.

У 1829—1834 гадах пражываў у Таўрычаскай губерні, працаваў у Інспекцыі шаўкаводства, займаўся зборам матэрыялаў па геаграфіі і гісторыі Крыму.

З 1837 года працаваў у Імператарскай Акадэміі Навук, куды быў абраны ад’юнктам. З 1843 года — акадэмік па кафедры статыстыкі Акадэміі навук, адначасова служыў у Міністэрстве дзяржаўных маёмасцяў Расійскай імперыі.

У 1845 годзе — адзін з членаў-заснавальнікаў Геаграфічнага таварыства. З 1845 года — кіраўнік аддзялення статыстыкі таварыства. Браў удзел у многіх выданнях таварыства.

З 1852 года П. І. Кёпен за станам здароўя праводзіў большую частку часу (1852—1853, 1858—1859, 1860—1864) у Крыме ў сваім любімым маёнтку Карабагу, паблізу Алушты, дзе і памёр.

Сям’я

Бацька — брандэнбургскі ураджэнец, адзін з 30-ці выкліканых Кацярынай II у 1786 годзе лекараў. Працаваў загадчыкам медыцынскай часткі ў Харкаўскай губерні.

Дзеці — Уладзімір і Фёдар Пятровічы Кёпены.

У 1846 годзе па даручэнні Геаграфічнага таварыства склаў этнаграфічную карту Еўрапейскай Расіі (выдадзена ў 1851), над распрацоўкай якой працаваў цягам многіх гадоў. За гэтую карту Геаграфічнае таварыства прысудзіла П. І. Кёпену Канстанцінаўскі медаль і прэмію ім. Жукоўскага.

Асаблівая заслуга П. І. Кёпена ў выяўленні былых імён гарадоў і населеных пунктаў Крыма. Напрыклад, у спісе імён горада Стары Крым ім было сабрана 22 наймення. Ад сумнеўнай назвы старажытнай Карэі да Леўкопаля. Гэтыя даследаванні былі апублікаваныя ў яго «Крымскім зборніку» у 1837 годзе, які ў сваю чаргу стаў складовай часткай «Этнаграфічнай карты Расіі» выдадзенай у 1851 годзе.

Апроч гэтага П. І. Кёпен выдаваў часопіс «Бібліяграфічныя лісты» на рускай мове.

У беларусістыцы

У рэцэнзіі на «Грунтоўнае апісанне…» Калайдовіча і Строева Пётр Кёпен адмоўна паставіўся да шматкроць ужытага аўтарамі паняцця «беларускі». Пішучы пра мову перакладаў Францішка Скарыны, Кёпен, які ўласна даследаваў у Беларусі гутарковую беларускую мову, сцвярджаў, што адносна літаратурных форм мовы твораў Францішка Скарыны выраз «беларускі пераклад» — няслушны. Напэўна, Кёпен зыходзіў з вызначанага Калайдовічам арэалу пашырэння «беларускай мовы» і гэты абшар у яго ўяўленні не адпавядаў мове, пра якую ішла гаворка. Кёпен прапанаваў для наймення літаратурных форм мовы твораў Францішка Скарыны лінгвонім «літоўска-руская мова», бо маларасіяне называлі літаратурную “рускую мову” ВКЛ (старабеларускую/ стараўкраінскую) як «літоўская мова» і гэты лінгвонім ужыты да яе ў катэхізісе XVII ст. Лаўрэнція Зізанія. На думку С. Запрудскага, паказальна, што праблемы з найменнем гутарковай беларуская мова ўзніклі ў асоб, якія паходзілі з Украіны (Кёпен і Качаноўскі), Польшчы (Лялевель) або польска-беларускага памежжа (Даніловіч).

Працы

• Кёппен П. И. Историческое исследование о Югорской земле, в Российско-Императорском титуле упоминаемой. 1818.
• Кеппен П. И. Список русским памятникам, служащим к составлению истории художеств и отечественной палеографии. — М., 1822. — С. 45-49.
• Кёппен П. И. О виноделии и винной торговле в России. 1832.
• Кёппен П. И. Крымский Сборник. СПб., 1837.
• Кеппен П. И. О рогволодовом камне и двинских надписях. — Ученые записки Императорской Академии Наук по первому и третьему отделениям. — СПб., 1855. — Т. 3. — С. 59-70.
• Кёппен П. И. Города и селения Тульской губернии в 1857 г. Архівавана 13 сакавіка 2013. Издано Императорской Академией наук на основании приходских списков Тульской епархии. СПб., 1858, 1862. С. 234.
• Кёппен П. И. Главные озёра и лиманы Российской империи. 1859
• Кёппен П. И. О народных переписях в России. 1889.

і многія іншыя, у т. л. на нямецкай мове.