Паўночная Амерыка: кантынент

Паўночная Амерыка
	; Паўночная Амерыка
Тэрыторыя	24,250,000 км²
Насельніцтва	565,265,000 (2013) чал.
Шчыльнасць	22,9 чал./км²
Этнахаронім	Паўночнаамерыканец, амерыканец
Уключае	23 дзяржаў
Мовы	англійская, іспанская, французская і шмат іншых
Часавыя паясы	UTC-10 да UTC
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Плошча Паўночнай Амерыкі без астравоў — 20,36 млн км², з астравамі — 24,25 млн км². Да астравоў Паўночнай Амерыкі адносяцца Грэнландыя (2,176 млн км²), Канадскі Арктычны архіпелаг, Вест-Індыя, Алеуцкія астравы і іншыя.

Насельніцтва Паўночнай Амерыкі складае больш 500 млн чалавек, што складае 7 % ад насельніцтва свету. У межах мацерыка часта вылучаюць Паўночнаамерыканскі рэгіён, які аб’ядноўвае ЗША, Канаду, Грэнландыю, Багамы і Бермуды.

Этымалогія

Лічыцца, што Амерыка была названа ў гонар фларэнтыйскага вандроўніка Амерыга Веспучы нямецкімі картографамі Марцінам Вальдземюлерам і Маціясам Рынгманам. Веспучы, які даследаваў Паўднёвую Амерыку паміж 1497 і 1502 гадамі, быў першым еўрапейцам, які выказаў здагадку, што Амерыка — гэта не Ост-Індыя, а новы невядомы кантынент. У 1507 годзе Вальдземюллер склаў карту свету, дзе ён нанёс назва «Амерыка» на Паўднёва-Амерыканскі кантынент у раёне цяперашняй Бразіліі. Ён вытлумачыў назву ў кнізе Cosmographiae Introductio, якая прыкладалася да карты:

Сёння гэтыя часткі свету (Еўропа, Афрыка і Азія) ужо цалкам даследаваны, а чацвёртая частка свету адкрыта Амерыга Веспучы. І паколькі Еўропа і Азія названы імёнамі жанчын, тое я не бачу перашкод да таго, каб назваць гэту новую вобласць Амерыгай, Зямлёй Амерыга, ці Амерыкай, па імі мудрага мужа, які адкрыў яе.

Арыгінальны тэкст (лац.)

Nunc vero et hae partes sunt latius lustratae et alia quarta pars per Americum Vesputium (ut in sequentibus audietur) inventa est, quam non video cur quis iure vetet ab Americo inventore sagacis ingenii viro Amerigem quasi Americi terrain sive Americam dicendam: cum et Europa et Asia a mulieribus sua sortita sunt nomina.

Пазней, калі на картах з’явілася Паўночная Амерыка, гэта назва пашырылася і на яе: у 1538 годзе Герард Меркатар выкарыстаў тапонім «Амерыка» для пазначэння ўсяго заходняга паўшар’я на карце свету.

Некаторыя даследчыкі сцвярджаюць, што ў той час не было прынята зваць адкрываныя землі па імі (з выняткам каралеўскіх асоб), а толькі па прозвішчы, такім чынам тэорыя паходжання назвы ад імя Амерыга Веспучы з’яўляецца спрэчнай.

Альфрэд Хад прапанаваў у 1908 годзе тэорыю, паводле якой кантынент названы ў гонар валійскага купца Рычарда Амерыке^[en] з Брысталя, які, як мяркуюць, фінансаваў экспедыцыю Джона Кабата, які адкрыў у 1497 годзе Ньюфаўндленд. Яшчэ адна гіпотэза абвяшчае, што Амерыка была названа ў гонар іспанскага марака са старажытным вестгоцкім імем Амаірык. Таксама ёсць версіі, што назва «Амерыка» сыходзіць каранямі ў мовы індзейцаў.

Геаграфія

Знаходжанне

Паўночная Амерыка абмываецца з захаду Ціхім акіянам з Берынгавым морам, залівамі Аляска і Каліфарнійскім, з усходу Атлантычным акіянам з морамі Лабрадор, Карыбскім, залівам Святога Лаўрэнція і Мексіканскім, з поўначы — Паўночным Ледавітым акіянам з морамі Бофарта, Бафіна, Грэнландскім і Гудзонавым залівам.

З захаду адлучана ад Еўразіі Берынгавым пралівам. З поўдня адлучана ад Паўднёвай Амерыкі Панамскім перашыйкам.

У склад Паўночнай Амерыкі ўлучаюць таксама шматлікія астравы: Грэнландыя, Канадскі Арктычны архіпелаг, Алеуцкія астравы, востраў Ванкувер, архіпелаг Аляксандра і інш. Плошча Паўночнай Амерыкі разам з астравамі 24,2 млн км², без астравоў 20,4 млн км².

Крайнія пункты Паўночнай Амерыкі:

Паўночны пункт — мыс Мерчысан, ^HGЯO
Паўднёвы пункт — мыс Мар’ята, ^HGЯO
Заходні пункт — мыс Прынца Уэльскага, ^HGЯO
Усходні пункт — мыс Сент-Чарльз, ^HGЯO

Працягласць Паўночнай Амерыкі з поўначы на поўдзень складае 66°, ці ж 7326 км, а працягласць з захаду на ўсход роўная 102°, ці каля 4700 км

Гісторыя адкрыцця Паўночнай Амерыкі

1000 гадоў назад мацерыка дасягаюць старажытныя жыхары Скандынавіі — вікінгі.

У 982 годзе Эрык Руды быў выгнаны з ісландскай асады за здзейсненае ім забойства. Ён пачуў аповеды пра землі, што ляжалі на адлегласці каля 1000 кіламетраў ад Ісландыі. Туды ён і адправіўся разам з невялікім атрадам. Пасля цяжкага плавання яму атрымалася дасягнуць гэтай зямлі. Эрык назваў гэта месца Грэнландыяй («зялёная краіна»). У 986 годзе Эрык сабраў групу вікінгаў, якія асталяваліся на адкрытай ім востраве.

Сын Эрыка Лейф Шчаслівы адправіўся яшчэ далей і дасягнуў паўвострава Лабрадор.

12 кастрычніка 1492 года Амерыку адкрывае Хрыстафор Калумб.

У маі 1497 года Джон і Себасцьян Кабаты адплылі з порта Брысталя на судне «Мэцью». Пад канец чэрвеня яны высадзіліся на востраве, названай Ньюфаўндленд, прыняўшы яго за Азію, і працягвалі плаванне ўздоўж узбярэжжа да ўсходу ад заліва Святога Лаўрэнція. Праплаваўшы ўздоўж берага каля месяца і выявіўшы буйныя запасы рыбы, яны ўзялі зваротны курс.

У красавіку 1534 года адплыўшы з горада Сен-Мало, француз Жак Карцье праз 20 дзён дасягнуў вострава Ньюфаўндленд і, абмінуўшы востраў, праз праліў Бен-Іль увайшоў у заліў Святога Лаўрына. Склаўшы карты мясцовасці, Карцье вярнуўся назад у Францыю. У 1535 годзе тры караблі Карцье зноў падышлі да Ньюфаўндленда. Ён абмінуў з поўначы востраў Антыкосты і ўвайшоў у вусце ракі Святога Лаўрэнція. Наняўшы правадыроў-гуранаў, француз павёў караблі па рацэ і неўзабаве прыбыў да месца, якое індзейцы звалі Стадыкона (зараз там знаходзіцца горад Квебек).

У пачатку кастрычніка французы прыбылі ў селішча іракезаў Ошылага. Карцье ўстаў на гару, якая ўзвышалася над вёскай, якую назваў Мон-Руаяль (Каралеўская гара). З гары былі бачны парогі, якія не дазвалялі суднам падымацца вышэй па рацэ. Карцье вярнуўся ў Стадакон. Французы зазімавалі тут, пабудаваўшы форт.

У 1541 годзе пачалося трэцяе плаванне Карцье. Ён павінен быў заснаваць у даследаваных ім землях асады пад агульнай назвай Новая Францыя. Але задумка не атрымалася. Вандроўнік вярнуўся ў Францыю, трапіў там у няласку і памёр у забыцці ў 1557 годзе.

У 1608 годзе Самуэль дэ Шамплейн на месцы вёскі Стадакона заснаваў горад Квебек, а ў 1611 годзе паблізу селішча Ошылага — Манрэаль.

У сярэдзіне XVIII стагоддзя адбылося адкрыццё заходняга ўзбярэжжа мацерыка ў час Вялікай Паўночнай экспедыцыі. У ліпені 1741 года каманда карабля «Святы Пётр» пад камандаваннем Вітуса Берынга ўбачыла амерыканскае ўзбярэжжа прыкладна на 58° з. ш., а карабель «Святы Павел» пад камандаваннем Аляксея Ільіча Чырыкава падышоў да амерыканскіх берагоў ледзь паўднёвей — блізу 55° з. ш.

Геалогія

Старажытны мацярык Лаўрэнція сфармаваў ядро Паўночнай Амерыкі ў перыяд ад 1,5 да 1 млрд гадоў назад у пратэразойскім эоне. Паміж позным палеазоем і раннім мезазоем Паўночная Амерыка, як і іншыя сучасныя кантыненты, адлучылася ад суперкантынента Пангеі.

Геалогія Канады

Канада з’яўляецца адным з найстарэйшых геалагічных рэгіёнаў свету, больш паловы яе тэрыторыі складзена з дакембрыйскіх парод, якія былі над узроўнем мора з пачатку палеазойскай эры. Мінеральныя рэсурсы Канады вельмі размаітыя і шырокія. Канадскі шчыт, змешчаны на поўначы кантынента, мае запасы руд жалеза, нікелю, цынку, медзі, золата, свінцу, малібдэну і урану. У Арктыцы не так даўно былі таксама адкрыты значныя канцэнтрацыі дыяментаў, што робіць Канаду адным з найбуйнейшых у свеце дастаўнікоў дыяментаў. На працягу ўсяго Канадскага шчыта знаходзіцца мноства шахцёрскіх гарадоў па здабычы карысных выкапняў. Найбуйны і самыя вядомыя з іх — Садберы ў правінцыі Антарыа. Радовішчы Садберы з’яўляюцца выняткам з нармальнага працэсу фармавання мінералаў, бо існуюць важкія довады таго, што Садберыйскі басейн утварыўся на месцы старажытнага метэарытнага кратара. Побач знаходзіцца менш вядомая Магнітная анамалія Тэмагамі, якая мае дзіўнае падабенства з Садберыйскім басейнам, што дазваляе меркаваць пра наяўнасць тут іншага кратара, гэтак жа багатага металічнымі рудамі.

Геалагічныя правінцыі ЗША

З’яднанне з 48 штатаў ЗША, што ляжыць паўднёвей Канады, можа быць падзелена на прыкладна пяць фізіка-геаграфічных правінцый:

Кардыльеры
Канадскі шчыт
Стабільная платформа
Узбярэжная раўніна
Апалацкі пояс складкаўтварэння.

Геалогія Аляскі ставіцца да Кардыльераў, тым часам як буйныя вострава штата Гаваі утвораны неагенавымі вулканамі, размешчанымі над гарачым пунктам.

Геалогія Цэнтральнай Амерыкі

Цэнтральная Амерыка з’яўляецца досыць геалагічна актыўнай з землетрасеннямі і вывяржэннямі вулканаў, якія адбываюцца час ад часу. У 1976 годзе Гватэмала пацярпела ад моцнага землятрусу, у якім загінулі 23 000 чалавек; Манагуа, сталіца Нікарагуа, разбуралася землятрусамі ў 1931 і 1972 гадах, у апошнім выпадку загінула каля 5000 чалавек; тры землетрасенни спустошылі Сальвадор, адно ў 1986 годзе і два ў 2001; у 2009 годзе землетрасенне разбурыла паўночную і цэнтральную вобласці Коста-Рыкі, загінулі сама меней 34 чалавеки, таксама ў Гандурасе, у выніку магутнага землетрасення 2009 года загінулі 7 чалавек.

У рэгіёне нярэдкія вывяржэнні вулканаў. У 1968 годзе прачнуўся вулкан Арэналь у Коста-Рыку, з-за вывяржэння загінули 87 чалавек. Урадлівыя глебы ад выветрывання вулканічных лаў дазваляюць падтрымваць высокую шчыльнасць насельніцтва ва ўрадлівых сельскагаспадарчых горных раёнах.

Цэнтральная Амерыка мае шмат горных хрыбтоў, самымі працяглымі з’яўляюцца Сьера-Мадрэ-дэ-Ч’япас, Кардыльера-Ізабела і Кардыльера-дэ-Таламанка. Паміж хрыбтамі ляжаць урадлівыя даліны, якія падыходзяць для жыцця людзей, і дзе ў наш час жыве большасць насельніцтва Гандураса, Коста-Рыкі і Гватэмалы. Клімат і глебы далін таксама прыдатныя для вытворчасці кава, фасолі і іншых культур.

Берагавыя хрыбты працягнуліся на захадзе Паўночнай Амерыкі. На ўсходзе горная сістэма Апалачы. Гэта вельмі старажытныя, якія разбураюцца горы. Існуюць такія горныя хрыбты як Сьера-Невада, Каскадныя горы, Скалістыя горы.

Рэльеф

Лаўрэнтыйскае ўзвышша адпавядае мацерыковай частцы Канадскага шчыта. Асаблівасці яе рэльефу злучаны з працяглай дэнудацыяй і ледавіковай апрацоўкай. Полага-хвалістая паверхня ўзвышша мае вышыні 1537—6100 метраў.

Цэнтральныя раўніны адпавядаюць часткі пліты Паўночна-Амерыканскай платформы. Вышыня 200—500 м. Рэльеф эразійны і слаба-хвалісты, а ў паўночнай частцы рэльеф ледавіковы з моранымі градамі і зандравымі палямі. У паўднёвай частцы гэтага рэльефу знаходзяцца лесуны пакровы. Да такіх узвышшаў ставіцца ўзвышша Озарк (вышыня каля 760 м) і нізкагор’е Уошыта (да 884 м), уяўлялая сабой складкаватая аснова эпігерцынскай платформы.

Вялікія раўніны з’яўляюцца перадгорным плато Кардыльераў. Вышыня 500—1500 м. З’явіліся ў эпоху ларамійскай складкаватасці, з-за назапашання прадуктаў разбурэння Кардыльераў і наступнага ўзняцця паверхні. Геамарфалагічны будынак досыць складаны, ёсць карэнныя, мораныя, флювіягляцыйныя і лёсавыя чацвярцёвыя пароды.

Берагавыя нізіны адпавядаюць эпігерцынскай платформе на поўдні мацерыка. Вышыня не вышэй 200 м. У тылавых частках мноства эразійных формаў, ва ўзбярэжнай зоне — бары, лагуны, пясчаныя пляжы, косы, плоскія нізкія тэрасы.

Найвышэйшы пункт Паўночнай Амерыкі — гара Дэналі (да 2015 года звалася Мак-Кінлі) — 6194 м, самы нізкі — Даліна Смерці — 86 м ніжэй узроўня мора.

Горы

Клімат

Клімат ад арктычнага на крайняй поўначы да субэкватарыяльнага ў Цэнтральнай Амерыцы і Вест-Індыі, ва ўзбярэжных раёнах акіянічны, ва ўнутраных — кантынентальны. Сярэднія тэмпературы студзеня ўзрастаюць ад −36 °C (на поўначы Канадскага Арктычнага арх.) да 20 °C (на поўдні Фларыды і Мексіканскага сугор’я), ліпеня — ад 4 °C на поўначы Канадскага Арктычнага арх. да 32 °C на паўднёвым захадзе ЗША. Найбольшая колькасць ападкаў выпадае на Ціхаакіянскім узбярэжжы Аляскі і Канады і на паўночным захадзе ЗША (2000—3000 мм у год); паўднёва-усходнія раёны мацерыка атрымваюць 1000—1500 мм, Цэнтральныя раўніны — 400—1200 мм, міжгорныя даліны субтрапічных і трапічных раёнаў Кардыльераў — 100—200 мм. Да поўначы ад 40—44° з. ш. узімку фармуецца ўстойлівае снежнае покрыва. Лета цёплае, з рэдкімі залевамі, засухамі і сухавеямі.

Кліматычныя ўмовы Паўночнай Амерыкі вылучна размаітыя. Гэта «самы паўночны» кантынент Землі, бліжэй усяго прыдатны да полюса, у той жа час, які працягнуўся больш за на 7 тысяч кіламетраў з поўначы на поўдзень. Мацярык знаходзіцца ва ўсіх кліматычных паясах планеты, выключаючы экватарны пояс. З-за такой разнастайнасці тыпаў клімату ў Паўночнай Амерыцы сфармаваліся практычна ўсе прыродныя зоны Зямлі, а жывая прырода мацерыка адрозніваецца вылучнай шматстатнасцю выглядаў раслін і жывёл.

Арктычны клімат характэрны для астравоў Канадскага Арктычнага архіпелага і Грэнландыі. Голыя камяністыя арктычныя пустыні на поўдні пакрыты імхамі і лішайнікамі, на поўначы ўтоены пад тоўстымі покрыўнымі ледавікамі. Зімы вылучна суровыя, тэмпературы ў сярэднім вар’іруюць ад −32 °C да −40 °C і ніжэй ва ўнутраных раёнах Грэнландыі. Ападкаў выпадае вельмі мала менш за 250—100 мм у год. Лета практычна не настае, толькі ў самыя гарачыя месяцы года тэмпература паветра падымаецца вышэй 0 °C.

Субарктычны кліматычны пояс знаходзіцца на поўначы Канады і Аляскі. Тут пададзены прыродныя зоны тундры і лесатундры. Лета вельмі кароткае, снягі растаюць у чэрвені, а цёплае надвор’е трымаецца каля месяца. За палярным колам настае палярная ноч і палярны дзень. З пасоўваннем на поўнач ападкаў выпадае ўсё менш — ад 500 да 100 мм у год. Узімку тэмпературы апускаюцца ад −24 да −40 °C. Зімы суровыя і працяглыя. Максімум ападкаў даводзіцца на лета, калі над рэгіёнам пануе ўмераная паветраная маса. Улетку тэмпература падымаецца ад 0 да +16 °C на поўдні.

Умераны пояс — самы шырокі кліматычны пояс Паўночнай Амерыкі, які займае поўнач Злучаных Штатаў і паўднёвую частку Канады. Умераны пояс таксама падзяляецца на тры сектары. Найболей мяккім з іх з’яўляецца заходні. За кошт цёплай Паўночна-Ціхаакіянскай плыні Тут выпадае вялікая колькасць ападкаў, што пераважна прыходзяцца на зіму. Самая вялікая колькасць снегу, зафіксаваная на мацерыку, выпала за год менавіта тут — у раёне вулкана Рэйнір (ЗША) — за зіму 1971-72 гг. яно склала 31 102 мм. У сярэднім, ападкаў тут выпадае ад 2000 да 3000 мм. Лета досыць халаднаватае з тэмпературамі +8 — +16 °C. Зімы адносна ўмеранага клімату цёплыя ад 0 да −16 °C на поўначы. Цэнтральны сектар значна больш суровы. Тут назіраецца кантынентальны і рэзка-кантынентальны тыпы клімату, у адрозненне ад марскога на захадзе. Колькасць ападкаў, у сярэднім, ад 250 да 500 мм у год. За кошт вялікай колькасці ясных дзён у годзе (з-за падаленасці ад акіяна) тут назіраюцца вельмі вялікія гадавыя амплітуды тэмператур — ад +16 — +24 °C летам да −8 −32 °C зімой. На поўначы мясцуецца прыродная зона тайгі, што досыць рэзка пераходзіць у стэпы. З-за вельмі рэзкага клімату лісцяныя лясы тут займаюць невялікія тэрыторыі. Усходні сектар знаходзіцца пад уплывам мусонаў.

Ападкаў тут выпадае ад 2000 мм на беразе Атлантычнага акіяна да 500—1000 мм усярэдзіне мацерыка. Тут цёплае лета +16 — +24 °C і халаднаватая, але таксама адносна цёплая снежная зіма з тэмпературамі ад 0 да −16 °C. Поўнач сектара занятая барэальнымі (паўночнымі) лясамі ці тайгой, поўдзень — змяшанымі і шырокалісцевымі лясамі.

Субтрапічны кліматычны пояс знаходзіцца на тэрыторыі паўночнай Мексікі і паўднёвай часткі ЗША. На гэтым мацерыку ён займае вельмі вялікі плошча, аднак, па гэтых жа прычынах — з-за вялікай працягласці з захаду на ўсход не ўсе яго раёны спрыяльныя для жыцця. Пояс можна таксама падзяліць на тры сектары. Заходні працягнуўся тонкай палоскай па ціхаакіянскім узбярэжжы — у перадгор’ях Кардыльераў. Тут знаходзяцца прыродныя зоны змяшаных лясоў (на поўначы) і цвердалістых вечназялёных лясоў і хмызнякоў (на поўдні). Тут назіраецца гарачае лета з сярэднімі тэмпературамі ад +16 да +24 °C і халаднаватая зіма +8 — 0 °C. Ападкаў выпадае ад 500 да 2000 мм, іх колькасць расце з поўдня на поўнач. Цэнтральны ці кантынентальны сектар характарызуецца неспрыяльнымі кліматычнымі ўмовамі. Вялікія плошчы сектара заняты Кардыльерамі, на раўнінах фармуюцца пустыні. Тут пануюць сухія кантынентальныя паветраныя масы, ападкаў выпадае мала — ад 100 да 500 мм у год. Тэмпература паветра вагаецца ад +32 — +16 °C летам да +8 −8 °C зімой. Для цэнтральных субтропікаў ЗША і Мексікі надзённай праблемай сёння з’яўляецца разрастанне пустэльняў і ўсушэнне клімату. Пры руху на ўсход пустыні пераходзяць у стэпы і лесастэпы. Усходні сектар знаходзіцца пад уплывам мусонаў. Ападкаў тут выпадае вельмі шмат больш 1000—2000 мм у год, месцамі гэта выклікае забалочванне мясцовасці. Вільготны клімат спрыяе вырастанню зменна вільготных лясоў. Тут назіраецца гарачае лета (+32 °C і вышэй) і цёплая зіма з тэмпературамі ад 0 да +24 °C (у Фларыдзе).

Трапічны клімат характэрны для большай часткі Цэнтральнай Амерыкі. У ім вылучаецца тры сектары па размеркаванні ападкаў на яго тэрыторыі. Заходні сектар (Ціхаакіянскае ўзбярэжжа паўднёвай Мексікі) заняты зменна вільготнымі лясамі. Асадкі вывальваюцца на наветраных схілах Кардыльераў, іх колькасць даходзіць да 2000 мм у год. Цэнтральны сектар заняты саванамі і пустынямі. Знаходзячыся пад уплывам кантынентальных трапічных паветраных мас, ён выпрабоўвае нястачу ў колькасці выпадаемых ападкаў, што таксама затрымваюцца схіламі Кардыльераў. Тэмпературы тут трохі ніжэй з-за вялікай вышыні мясцовасці над роўнем мора. Улетку ад +16 да +32 °C (у залежнасці ад вышыні), узімку — ад +8 да +24 °C адпаведна. Ападкаў вывальваецца ад 500 да 250 мм і менш.

Субэкватарыяльны пояс Паўночнай Амерыкі займае вельмі невялікую плошчу на самым поўдні кантынента на Панамскім перашыйку. Пояс заняты прыроднай зонай зменна вільготных лясоў, а таксама саван і рэдкалессяў на захадзе. Тут захоўваецца ўвесь час гарачае надвор’е як улетку, так і ўзімку, з тэмпературамі вышэй +20 °C, максімум ападкаў даводзіцца на лета. Ападкаў тут вывальваецца 2000-3000 мм у год і больш.

Гідраграфія

У Паўночнай Амерыцы даволі шмат і рэк, і азёр. Самая доўгая рачная сістэма на зямным шары змесцавана менавіта там — Місісіпі з прытокам Місуры, а найвялікая скупнасць прэснай вады знаходзіцца ў раёне Вялікіх амерыканскіх азёр. Тэрыторыя кантынента абрашаецца нераўнамерна, дзякуючы як кліматычным, так і араграфічным, асаблівасцям. Велізарную водную сістэму ўтвараюць Вялікія азёры і рака Святога Лаўрэнція, якая злучае іх з Атлантычным акіянам.

Рэкі Паўночнай Амерыкі прыналежаць да басейнаў Ціхага, Паўночнага Ледавітага і Атлантычнага акіянаў; некаторыя з іх маюць унутраны сцёк. Большасць пускаюцца ў Атлантычны акіян.

Вялікая частка рэк Паўночнай Амерыкі мае вялікае транспартнае і гідраэнергетычнае значэнне.

У розных частках мацерыка знаходзяцца розныя тыпы водных сістэм з неаднолькавымі рачнымі рэжымамі. Яны залежаць ад асаблівасцяў клімату і араграфічных умоў.

Рэкі

Азёры

Дзяржавы і тэрыторыі Паўночнай Амерыкі

Незалежныя дзяржавы

Дзяржава	Плошча (км²)	Насельніцтва (2008)	Шчыльнасць насельніцтва (чел./км²)	Сталіца
Антыгуа і Барбуда	&&&&&&&&&&&&0442.&&&&&0442	&&&&&&&&&&088000.&&&&&088 000	199,1	Сент-Джонс
Багамы	&&&&&&&&&&013943.&&&&&013 943	&&&&&&&&&0342000.&&&&&0342 000	24,5	Насау
Барбадас	&&&&&&&&&&&&0430.&&&&&0430	&&&&&&&&&0256000.&&&&&0256 000	595,3	Брыджтаўн
Беліз	&&&&&&&&&&022966.&&&&&022 966	&&&&&&&&&0307000.&&&&&0307 000	13,4	Бельмапан
Гаіці	&&&&&&&&&&027750.&&&&&027 750	&&&&&&&010033000.&&&&&010 033 000	361,5	Порт-о-Прэнс
Гватэмала	&&&&&&&&&0108889.&&&&&0108 889	&&&&&&&014027000.&&&&&014 027 000	128,8	Гватэмала
Гандурас	&&&&&&&&&0112492.&&&&&0112 492	&&&&&&&&07466000.&&&&&07 466 000	66,4	Тэгусігальпа
Грэнада	&&&&&&&&&&&&0344.&&&&&0344	&&&&&&&&&0104000.&&&&&0104 000	302,3	Сент-Джорджэс
Дамініка	&&&&&&&&&&&&0751.&&&&&0751	&&&&&&&&&&067000.&&&&&067 000	89,2	Разо
Дамініканская Рэспубліка	&&&&&&&&&&048671.&&&&&048 671	&&&&&&&010090000.&&&&&010 090 000	207,3	Санта-Дамінга
Канада	&&&&&&&&09984670.&&&&&09 984 670	&&&&&&&033573000.&&&&&033 573 000	3,4	Атава
Коста-Рыка	&&&&&&&&&&051100.&&&&&051 100	&&&&&&&&04579000.&&&&&04 579 000	89,6	Сан-Хасэ
Куба	&&&&&&&&&0109886.&&&&&0109 886	&&&&&&&011204000.&&&&&011 204 000	102,0	Гавана
Мексіка	&&&&&&&&01964375.&&&&&01 964 375	&&&&&&0112322757.&&&&&0112 322 757	57,1	Мехіка
Нікарагуа	&&&&&&&&&0130373.&&&&&0130 373	&&&&&&&&05743000.&&&&&05 743 000	44,1	Манагуа
Панама	&&&&&&&&&&075417.&&&&&075 417	&&&&&&&&03454000.&&&&&03 454 000	45,8	Панама
Сальвадор	&&&&&&&&&&021041.&&&&&021 041	&&&&&&&&06163000.&&&&&06 163 000	293,0	Сан-Сальвадор
Сент-Люсія	&&&&&&&&&&&&0539.&&&&&0539	&&&&&&&&&0172000.&&&&&0172 000	319,1	Кастры
Сент-Вінсент і Грэнадзіны	&&&&&&&&&&&&0389.&&&&&0389	&&&&&&&&&0109000.&&&&&0109 000	280,2	Кінгстаўн
Сент-Кітс і Невіс	&&&&&&&&&&&&0261.&&&&&0261	&&&&&&&&&&052000.&&&&&052 000	199,2	Бастэр
Злучаныя Штаты Амерыкі	&&&&&&&&09629091.&&&&&09 629 091	&&&&&&0311630000.&&&&&0311 630 000	32,7	Вашынгтон
Трынідад і Табага	&&&&&&&&&&&05130.&&&&&05 130	&&&&&&&&01339000.&&&&&01 339 000	261,0	Порт-оф-Спейн
Ямайка	&&&&&&&&&&010991.&&&&&010 991	&&&&&&&&02719000.&&&&&02 719 000	247,4	Кінгстан