Мудранка
Мудранка (Páris) — род аднадольных раслін сямейства Melanthiaceae.
| Мудранка | |||||||||||||||||
.jpg) Мудранка чатырохлістая (Paris quadrifolia) | |||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| прамежныя рангі
| |||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||
| Paris L. | |||||||||||||||||
| Віды | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Від мудранка чатырохлістая (Paris quadrifolia) у прыродзе, як правіла, прадстаўлена паліплоіднымі формамі з трыма, чатырма ці пяццю наборамі храмасом. У сувязі з утварэннем незбалансаваных гамет пры меёзе, палавое размнажэнне мае адносна малое значэнне. Гэты від прадстаўляе сабой важны мадэльны аб’ект папуляцыйнай генетыкі.
Прадстаўнікі роду доўгі час захоўвалі сусветны рэкорд па памеры геному сярод раслін — 132,50 пг.
Батанічнае апісанне
Мнагалетнік вышынёй да 40 см з паўзучым карэнішчам.
Лістаразмяшчэнне мутоўчатае. У адрозненне ад большасці аднадольных, жылкаванне ліста ў мудранкі сеткаватае.
Зялёная кветка складаецца з чатырох чашалісцікаў, чатырох пялёсткаў (часам тых і іншых разам бывае 4-6), васьмі тычынак і 4-5-гнездавай завязі, якая ператвараецца ў чорную ягаду. Цвіце ў чэрвені — ліпені.
Формула кветкі: 
Сустракаюцца асобнікі з пяццю лістамі і пяцерным лікам частак кветкі.
Распаўсюджанне і асяроддзе пражывання
Від мудранка чатырохлістая (Paris quadrifolia) расце ў цяністых лясах усёй Цэнтральнай Еўропы і лясах умеранага пояса Азіі да Камчаткі. На Каўказе расце Paris incompleta, у Гімалаях — Paris polyphylla з васьмю — дзесяццю лістамі пад кветкай і 4-5-дольнымі кветкамі.
Гаспадарчае значэнне і прымяненне
Мудранка чатырохлістая — важны мадэльны аб’ект папуляцыйнай генетыкі. Расліна вельмі атрутная, але сушаныя ягады і лісце ўжываюцца ў народнай медыцыне.
Батанічная класіфікацыя
Віды
Па дадзеных The Plant List на 2013 год, у склад роду ўваходзяць 27 відаў:
- Paris axialis H.Li
- Paris bashanensis F.T.Wang & Tang
- Paris caobangensis Y.H.Ji, H.Li & Z.K.Zhou
- Paris cronquistii (Takht.) H.Li
- Paris daliensis H.Li & V.G.Soukup
- Paris delavayi Franch.
- Paris dulongensis H.Li & Kurita
- Paris dunniana H.Lév.
- Paris fargesii Franch.
- Paris forrestii (Takht.) H.Li
- Paris incompleta M.Bieb.
- Paris japonica (Franch. & Sav.) Franch.
- Paris luquanensis H.Li
- Paris mairei H.Lév.
- Paris marmorata Stearn
- Paris polyandra S.F.Wang
- Paris polyphylla Sm.
- Paris quadrifolia L. — Мудранка чатырохлістая, ці Варонне вока, ці П’яніца
- Paris rugosa H.Li & Kurita
- Paris stigmatosa S.D.Zhang
- Paris tetraphylla A.Gray
- Paris thibetica Franch.
- Paris undulata H.Li & V.G.Soukup
- Paris vaniotii H.Lév.
- Paris verticillata M.Bieb.
- Paris vietnamensis (Takht.) H.Li
Сінонімы
- Alopicarpus Neck.
- Cartalinia Szov. ex Kunth
- Daiswa Raf.
- Demidovia Hoffm., nom. illeg.
- Euthyra Salisb.
- Kinugasa Tatew. & Sutô
Зноскі
Літаратура
- Кнорринг, О. Э. Род 294. Вороний глаз — Paris L. // Флора СССР : в 30 т. / гл. ред. В. Л. Комаров. — Л. : Изд-во АН СССР, 1935. — Т. 4 / ред. тома В. Л. Комаров. — С. 469—473. — 760, XXX с. — 5175 экз.
Спасылкі
- Вороний глаз // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. (Праверана 2 кастрычніка 2009)
- Вороний глаз // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (Праверана 2 кастрычніка 2009)
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Мудранка, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.