Куба: астраўная краіна ў Паўночнай Амерыцы

З 1959 года Кубу нярэдка называюць «Востравам Свабоды»

Рэспубліка Куба
República de Cuba

Сцяг Кубы Герб Кубы
Дэвіз: «Patria o Muerte»
Гімн: «La Bayamesa»
Дата незалежнасці	20 мая 1902 (ад ЗША)
Афіцыйная мова	Іспанская
Сталіца	Гавана
Найбуйнейшыя гарады	Гавана, Сант’яга-дэ-Куба
Форма кіравання	Сацыялістычная рэспубліка
Старшыня Дзяржаўнага Савета	Мігель Дыяс-Канэль
Плошча • Усяго	105-я ў свеце 109.884 км²
Насельніцтва • Ацэнка (2017) • Перапіс (2015) • Шчыльнасць	11.147.407 чал. 11.239.224 чал. 102,3 чал./км²  (106-я)
ВУП (ППЗ)   • Разам (2016)   • На душу насельніцтва	$132,9 млрд  (80-ы) $11,900  (131-ы)
ВУП (намінал)   • Разам (2010)   • На душу насельніцтва	$57,49 млрд  (68-ы) $5.100  (90-ы)
ІРЧП (2015)	0,775 (88-ы)
Этнахаронім	Кубінцы
Валюта	Кубінскае песа ($, CUP) Кубінскі канвертоўны песа ($, CUC)
Інтэрнэт-дамен	.cu
Код ISO (Alpha-2)	CU
Код ISO (Alpha-3)	CUB
Код МАК	CUB
Тэлефонны код	+53
Часавыя паясы	-5

Тэрыторыя краіны — 110,86 тыс. км². Сталіца — Гавана (2,2 млн чал.). Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне — 14 правінцый і 169 муніцыпій, адна з якіх — Хувентуд — цэнтральнага падначалення. Насельніцтва — 11,15 млн чал. (2017); гарадское — 77 %; 64 % — белыя, 26 % — мулаты, 9 % — негры. Афіцыйная мова — іспанская. Рэлігія — каталіцызм, пратэстанцтва, афра-кубінскія культы.

Адна з нешматлікіх краін свету, дзе дагэтуль пануюць марксіцка-ленінская ідэалогія, планавая эканоміка, а кіруючая роля камуністычнай партыі прапісана ў канстытуцыі.

У сусветнай гаспадарцы Куба вылучаецца экспартам тытуню, цукру, нікелю і кобальту; кваліфікаванай працоўнай сілы (пераважна ўрачоў)

Куба — член ААН, Руху недалучэння (у 2006—2009 Куба — старшыня Руху недалучэння), Асацыяцыі карыбскіх дзяржаў, Лацінаамерыканскай эканамічнай сістэмы, Лацінаамерыканскай асацыяцыі інтэграцыі, з’яўляецца назіральнікам у Карыбскай супольнасці, удзельнічае ў Ібераамерыканскім форуме.

Назва «Куба», верагодней за ўсё, паходзіць з мёртвых моваў індзейцаў таіна. Дакладны сэнс назвы невядомы, ёсць пункт гледжання, што яна можа быць вытворнай ад слоў cubao, «месца, дзе ўрадлівая зямля багатая», альбо coabana, «цудоўнае месца». Таксама ёсць гіпотэза, што Хрыстафор Калумб назваў востраў у гонар паселішча Куба ў раёне Бежа ў Партугаліі.

Займае востраў Куба, найбуйнейшы ў складзе Вялікіх Антыльскіх астравоў, і буйны востраў Хувентуд (2200 кв.км) на поўдзень, а таксама каля 1600 дробных выспаў і каралавых рыфаў, што прымыкаюць да іх. На паўночным захадзе абмываецца Атлантычным акіянам, на паўночным усходзе — Мексіканскім залівам, а на поўдні — Карыбскім морам. Ад Гаіці аддзеленая Наветраным пралівам шырынёю 77 км, ад Ямайкі — пралівам Калон (140 км); ад Паўночнай Амерыкі — двума пралівамі: Фларыдскім (180 км) на поўначы і Юкатанскім (210 км) на паўднёвым захадзе. Самая вялікая дзяржава Вест-Індыі. Востраў, які працягнуўся з захаду на ўсход на 1250 км, нярэдка параўноўваюць з яшчаркаю, галава якой павернута да Атлантыкі, а хвост знаходзіцца ля ўвахода ў Мексіканскі заліў.

Рэльеф Кубы пераважна раўнінны. Горы і ўзвышшы займаюць каля траціны тэрыторыі. Рэльеф паўднёва-ўсходняй часткі вострава Куба, сфармаваны ўзаемадзеяннем Карыбскай і Паўночна-Амерыканскай літасферных пліт, мае гарысты характар ​​— горы Сіера-Маэстра працягласцю 250 км з вышэйшай кропкай краіны пікам Туркіна (1974 м.). З поўдня горы Сіера-Маэстра «падкрэслены» глыбакаводным жолабам Кайман. На Кубе паўсюдна развіты карст. Размешчаныя на захадзе вострава маляўнічыя невысокія горы Гуанігуаніка мудрагеліста расчлененыя. Тут маецца мноства карстовых пячор, буйнейшая з іх, Санта-Томас, мае разгалінаваную сетку падземных галерэй агульнай працягласцю 25 км. У даліне Віньялес, сустракаюцца так званыя «маготас» — формы трапічнага карсту, якія ўяўляюць сабой узвышшы з амаль вертыкальнымі схіламі і плоскімі вяршынямі. Берагі, як правіла, нізкія, часам забалочаныя, але ёсць і доўгія пясчаныя пляжы.

 

На ўсходзе значныя паклады нікеля, па запасах якога Куба займае трэцяе месца ў свеце (пасля Новай Каледоніі і Аўстраліі, 2007). Маюцца вялікія запасы кобальту (чацвёртае месца ў свеце ). Таксама востраў Куба валодае запасамі медзі, марганцу, кааліну, на востраве Хувентуд ёсць храміты). На шэльфе маюцца запасы нафты (сціплыя, 124 млн барэляў на 2017) і прыроднага газу (значныя, 70 млрд м³ на 2017).

Клімат — трапічны пасатны, якая фарміруецца ў тым ліку і цячэннем Гальфстрым, што зараджаецца на поўнач ад Кубы. Сярэднегадавая тэмпература складае +25,5 °C. Тэмпературы самога цёплага і халоднага месяца адрозніваюцца ўсяго на 5 °C. Летні гадавы максімум ападкаў (май — верасень). Сярэдняя колькасць ападкаў складае 1400 мм. На наветраных схілах гор — да 3400 мм. Асаблівасцю клімату Кубы з’яўляецца тыповая высокая вільготнасць на працягу ўсяго года. У ліпені-лістападзе нярэдкімі гасцямі становяцца ўраганы (у нашым стагоддзі найбольшыя страты прынесла Ірма, верасень 2017).

Рэкі на Кубе кароткія, нешматводныя. Найбуйнейшая рака — Каута на ўсходзе даўжынёй 370 км. Азёры пераважна лагунага тыпу, саланаватыя.

Звыш 50 % прадстаўнікоў флоры Кубы з’яўляюцца эндэмікамі. Раўніны займаюць саваны з хвоямі і каралеўскай пальмай, якая адлютравана на гербе краіны. Лясы, што пакрываюць каля 14 % тэрыторыі, захаваліся толькі ў горных і забалочаных (мангравыя лясы) раёнах. На наветраных схілах гор — трапічныя лясы (махагоні, дальбергія, кампешавае дрэва). Зрэшты, у апошнія гады, дзякуючы лесанасаджэнням, лясістасць узрасла. Жывёльны свет Кубы адносна бедны, млекакормячыя предстаўлены амаль вынішчанымі кубінскім щыліназубам і грызунамі хуціі, ёсць 23 віды кажаноў, мноства птушак (драздовыя, салаўі, калібры, ара). Сустракаюцца тэрміты і жаба-бык. У гарах Сіера-Маэстра знаходзіцца нацыянальны парк Аляксандра Гумбальта, занесены, як і даліна Віньялес, у спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА

У даеўрапейскі час Вялікія Антыльскія астравы засялялі плямёны індзейцаў таіна. Першым з еўрапейцаў, што апынуліся тут, быў Калумб, які высадзіўся на ўсходзе архіпелага ў кастрычніку 1492 года. Насельніцтва Кубы ў XV стагоддзі складала каля 1 800 000 чалавек. Каланізацыя праходзіла ва ўмовах барацьбы з карэнным насельніцтвам вострава — індзейцамі таіна, якія складалі 75 % насельніцтва. Калумб дакладваў аб мільённым забітым індзейцы. У 1511 годзе Дыега Веласкес дэ Куэльяр падпарадкаваў карэннае насельніцтва астравоў, пабудаваў форт Баракоа і стаў першым іспанскім губернатарам Кубы. Да 1514 года было заснавана сем паселішчаў. У 1515 годзе Куэльяр перанёс штаб-кватэру ў Сант’яга-дэ-Куба, які стаў першай сталіцай Кубы. У складзе Іспанскай кароны Куба лічылася цукерняй з-за неабсяжных плантацый цукровага трыснягу, на якіх працавалі негры-рабы.

 

У 1823 годзе было задушана першае антыіспанскае паўстанне. У 1868 годзе пачалася Дзесяцігадовая вайна за незалежнасць Кубы; паўстанцы мелі падтрымку з боку ЗША. Вайна вялася толькі ва ўсходніх правінцыях, Камагуэй і Ар’ентэ. У 1878 годзе было падпісана мірнае пагадненне, якое адмяніла найбольш непрыемныя для жыхароў вострава заканадаўчыя акты. У 1895 годзе на Кубе высадзіўся атрад кубінскіх патрыётаў пад кіраўніцтвам Хасэ Марці. Гэта падзея стала адпраўной кропкай новай вайны з іспанцамі, падчас якой кубінцы дамагліся кантролю амаль над усёй тэрыторыяй вострава, выключаючы буйныя гарады. Іспанія прызнае незалежнасць Кубы ў 1898 годзе пасля паразы ў вайне з ЗША. Куба становіцца залежнай ад ЗША. У канстытуцыі было агаворана права ЗША ўвесці войскі на тэрыторыю краіны. Гэты пункт быў адменены ў 1934 годзе.

У 1933 годзе ў выніку перавароту, арганізаванага рэвалюцыянерамі на чале з сяржантам Фульхенсіа Батыста-і-Сальдзівар, быў зрынуты дыктатар Херарда Мачада-і-Маралес і ўсталяваны дэмакратычны рэжым. 10 сакавіка 1952 года Фульхенсіа Батыста ажыццявіў дзяржаўны пераварот і ўсталяваў асабістую дыктатуру. 26 ліпеня 1953 года група новых рэвалюцыянераў на чале з Фідэлем Кастра паспрабавала захапіць казармы Манкада. Спроба аказалася няўдалай, і ўдзельнікі штурму патрапілі ў турмы, але штурм стаў адпраўной кропкай Кубінскай рэвалюцыі. Гэтыя падзеі пацягнулі за сабою палітычныя рэпрэсіі. У 1955 годзе рэвалюцыянеры былі амніставаныя. 2 снежня 1956 года група рэвалюцыянераў на чале з Фідэлем Кастра высадзілася з яхты «Гранма» на ўсходзе вострава і пачала партызанскія ваенныя дзеянні супраць урада Батысты. 1 студзеня 1959 года дыктатар Батыста ўцёк з Кубы. У той момант паўстанцкія сілы занялі горад Санта-Клара ў цэнтры вострава і кантралявалі вялікія ўчасткі мясцовасці на ўсходзе, хоць сталіцы непасрэдная небяспека не пагражала і ў распараджэнні Батысты заставаліся значныя вайсковыя сілы. 8 студзеня калона паўстанцаў трыумфальна ўступіла ў Гавану.

 

У выніку перамогі рэвалюцыі ўладу на Кубе атрымаў урад «левай» арыентацыі на чале з Фідэлем Кастра, які затым схіліўся на шлях будаўніцтва сацыялізму. Кіруючай і адзінай дазволенай партыяй краіны стала Камуністычная партыя Кубы. Урад Фідэля Кастра правёў аграрную рэформу, нацыяналізацыю прамысловых актываў, разгарнуў шырокія сацыяльныя пераўтварэнні. Гэта выклікала незадаволенасць часткі насельніцтва і адбылася масавая эміграцыя, галоўным чынам у ЗША, дзе стварылася буйная дыяспара апанентаў Кастра і яго палітыкі. Эміграцыі таксама спрыяў прыняты ў 1966 годзе Кангрэсам ЗША «Кубінскі Акт», які гарантуе пастаяннае жыхарства любому кубінцаў, які прыбыў у ЗША легальна ці нелегальна.

Адразу ж з рэвалюцыяй 1959 года пачаліся палітычныя рэпрэсіі, у першую чаргу скіраваныя супраць дзеячаў зрынутага рэжыму дыктатара Батысты і агентаў ЦРУ. У красавіку 1961 года кубінскія эмігранты пры актыўнай падтрымцы ЗША высадзілі ўзброены дэсант на паўднёвым узбярэжжы вострава з мэтай у перспектыве арганізаваць масавае выступленне супраць палітыкі новага ўрада, аднак інтэрвенцыя была хутка спынена, а чаканы сацыяльны выбух так і не адбыўся. Пасля эмігранцкія арганізацыі неаднаразова арганізоўвалі тэрарыстычныя акты і маламаштабныя дэсанты на Кубу, але без асаблівых вынікаў. У 1962 годзе Куба была цэнтральным месцам падзей Карыбскага крызісу, што лезь не прывялі свет да ядзернай вайны. З пачатку 1960-х гадоў па пачатак 1990-х Куба была саюзнікам СССР, які аказваў ёй значную фінансавую, эканамічную і палітычную падтрымку; дзейна падтрымлівала марксісцкіх паўстанцаў і марксісцкія ўрады Лацінскай Амерыкі (Пуэрта-Рыка, Гватэмалы, Сальвадора, Нікарагуа, Панамы, Балівіі, Перу, Бразіліі, Аргенціны, Чылі), Афрыкі (Эфіопія, Ангола) і Азіі, а таксама праводзіла палітыку аказання дапамогі гуманітарнага профілю розным краінам свету. У канцы 1980-х за мяжой у рамках ваенных і гуманітарных місій знаходзілася больш за 70 тыс. кубінцаў. Кастра адмоўна паставіўся да палітыкі Перабудовы ў СССР і нават забараніў распаўсюд на Кубе шэрагу савецкіх выданняў («Маскоўскія навіны», «Новы час» і інш.) і ў той жа час падтрымаў галоўнага апанента Гарбачова — Ельцына. Паводле ўспамінаў Ельцына, Кастра выказваў яму сімпатыю і ў гады апалы, і пазней, пасля яго прыходу да ўлады, нягледзячы на відавочны антысацыялістычны характар рэформаў у Расіі. Пасля распаду СССР эканамічнае становішча Кубы істотна пагоршылася (у 1990—1993 гады ВУП зменшыўся на 33 %), і аналітыкі прадказвалі хуткае падзенне ўрада Кастра, аднак да 1994 году сітуацыя ў асноўным стабілізавалася.

19 лютага 2008 года праз газету «Гранма» Фідэль Кастра абвясціў пра сыход у адстаўку з пасады прэзідэнта Дзяржсавета і галоўнакамандуючага кубінскімі войскамі. «Маім дарагім суграмадзянам, якія аказалі мне каласальны гонар абраць мяне членам Парламента, у якім будуць прыняты важнейшыя для лёсу рэвалюцыі рашэнні, я паведамляю, што не намерваюся і не дам сваёй згоды на тое, каб заняць пасаду старшыні Дзяржсавета і Галоўнакамандуючага», — гаворыцца ў звароце. 5 лістапада 2016 года ў 22:29 па кубінскім часе пасля працяглай хваробы Фідэль Кастра сканаў.

Прэзідэнтам Дзяржсавета стаў Рауль Кастра, які паабяцаў сысці на пенсію ў 2018 годзе. 24 лютага 2019 года грамадзяне Кубы на рэферэндуме прагаласавалі за зацвярджэнне новай канстытуцыі.

Дзеючая Канстытуцыя была ўхваленая ўсенародным рэферэндумам 15 лютага 1976 года. У чэрвені 2002 года ў тэкст Канстытуцыі быў унесены шэраг паправак, якія замацавалі сацыялістычны выбар развіцця краіны і кіруючую ролю Кампартыі.

Вышэйшы орган дзяржаўнай улады — Нацыянальная Асамблея, якая складаецца з 609 дэпутатаў, абіраных на 5 гадоў. З ліку яе дэпутатаў фармуецца Дзяржаўны Савет (31 дэп.) — пастаянна дзеючы орган, які прадстаўляе Асамблею ў перапынку паміж сесіямі (праводзяцца два разы на год). Дзяржаўны Савет падсправаздачны Нацыянальнай Асамблеі. Нацыянальная Асамблея прызначае членаў Савета Міністраў — вышэйшага выканаўчага і адміністрацыйнага органа.

Стратэгічнай мэтай Гаваны застаецца нейтралізацыя лініі Вашынгтона на міжнародную ізаляцыю Кубы, пераадоленне эканамічнага эмбарга з боку ЗША і інтэграцыя ў сусветную гаспадарку праз развіццё супрацоўніцтва «па ўсіх азімутах»

Дыпламатычныя адносіны ўрады Кубы і Беларусі ўсталявалі 16 красавіка 1992 года. У 2000 годзе на Кубу прыязджаў Аляксандр Лукашэнка.

Дыпламатычныя адносіны паміж Рэспублікай Беларусь і Кубай былі ўсталяваны ў красавіку 1992 года. Спачатку на Кубе было адкрыта гандлёвае прадстаўніцтва Рэспублікі Беларусь, якое ў маі 1997 года было пераўтворана на пасольства. Адкрытае ў лістападзе 1998 года пасольства стала першым дыпламатычным прадстаўніцтвам Рэспублікі Беларусь у Лацінскай Амерыцы.

Прэзідэнт Беларусі наведваў Кубу тройчы: у 2000, 2006 і 2012 гадах.

Куба падзяляецца на 14 правінцый, якія ў сваю чаргу падзяляюцца на 169 муніцыпальных раёнаў, і адзін спецыяльны муніцыпальны раён.

1. правінцыя Пінар-дэль-Рыё
2. правіцыя Артэміса
3. правіцыя Гавана
4. горад Гавана
5. правіцыя Матансас
6. правіцыя С’енфуэгас
7. правінцыя Вілья-Клара
8. правінцыя Санкты-Спірытус
9. правінцыя Сьега-дэ-Авіла
10. правінцыя Камагуэй
11. правінцыя Лас-Тунас
12. правінцыя Гранма
13. правінцыя Ольгін (адм. цэнтр — Ольгін)
14. правінцыя Сант’яга-дэ-Куба
15. правінцыя Гуантанама
16. спецыяльны муніцыпальны раён Ісла-дэ-ла-Хувентуд

Самая вялікая па колькасці насельніцтва краіна Вест-Індыі. Адзіная лацінаамерыканская краіна з адмоўнай дынамікай насельніцтва. На Кубе самы нізкі паказчык нараджальнасці сярод усіх дзяржаў Заходняга паўшар’я. Натуральны прырост — 0,2 %, міграцыйны — — 0,5 %. Сярэдняя працягласць жыцця — 76 гадоў. Тэндэнцыя да зніжэння нараджальнасці і старэння насельніцтва азначылася тут яшчэ ў 1970-х. Сёння (у 2017 г.) сярэднестатыстычнаму кубінцу 41,5 гады, а асобы маладзей за 15 гадоў складаюць толькі 16,8 % насельніцтва. Тэндэнцыя да старэння насельніцтва бачная таксама на прыкладзе кіраўніцтва краіны: сярэдні ўзрост членаў кубінскага Палітбюро — больш за 70 гадоў.

 

Абсалютнуя большасць насельніцтва Кубы складаюць белыя нашчадкі іспанскіх каланістаў, а таксама перасяленцаў з Францыі, Італіі, Германіі (64 %). За 350 гадоў каланізацыі іспанцамі было ўвезена больш за 1 мільён рабоў з заходняй Афрыкі (народы ёруба, конга), іх нашчадкі складаюць 35 % насельніцтва (9 % — негры, 26 % — мулаты). У перыяд з 1853 па 1874 год з Азіі былі ўвезены больш за 125 000 кітайцаў. Да гэтага часу ў Гаване захаваўся «чайна-таўн». Расавыя прапорцыі на працягу апошняга стагоддзя істотна змяніліся. Доля белых, якая ў 1953 дасягала 84 %, скарацілася ў выніку эміграцыі, выкліканай Кубінскай рэвалюцыяй. Больш за тое, лічыцца, што кубінская статыстыка завышае працэнт белага насельніцтва і на самай справе на Кубе пераважаюць негры і мулаты (51 % ці нават 68 %). Дзяржаўная мова — іспанская, яна ж з’яўляецца асноўным гутарковай мовай. Пасля перамогі рэвалюцыі больш за 30 гадоў на Кубе насаджаўся атэізм, аднак у 1980-х гадах рэлігійнасць грамадства стала расці, а ў 1992 з канстытуцыі Кубы было прынята вызначэнне краіны як атэістычнай. Сёння 60 % насельніцтва складаюць хрысціяне (большасць — каталікі, 5 % — пратэстанты). Каля 17 % (у асноўным, афракубінцы) прытрымліваюцца народных вераванняў. Вельмі папулярны культ сантарыя, зрэшты, сантарысты наведваюць і каталіцкія храмы, лёгка спалучаючы дзве веры.

Найбольш заселеныя і асвоеныя ўзгорыстыя раўніны вострава, найменшая шчыльнасць у гарах захаду і ўсходу. Урбанізацыя — 77 % (2017). У сталічнай агламерацыі Сант’яга пражывае 2,14 мільёны чалавек (2015). Іншымі важнымі гарадамі з’яўляюцца Сант’яга-дэ-Куба (555 тыс.), Камагуэй (347 тыс.).

Кубінскае дзяржава сцвярджае, што прытрымліваецца сацыялістычных прынцыпаў у арганізацыі планавай эканомікі. Большая частка сродкаў вытворчасці належыць дзяржаве, і большасць працоўнай сілы занята на дзяржаўных прадпрыемствах. Аднак расце доля прыватнага сектара (у 1981—2006 яна вырасла з 8 да 22 %). У апошнія гады назіраецца тэндэнцыя да павелічэння занятасці ў прыватным сектары. У канцы мая 2016 года быў цалкам легалізаваны прыватны малы і сярэдні бізнес.

 

Да перамогі Кубінскай рэвалюцыі Куба была адной з найбольш паспяховых эканомік Лацінскай Амерыкі, хаця асноўная маса простых кубінцаў жыла ў поўнай галечы. Сацыялістычны шлях з далейшым крушэннем савецкага лагеру прывёў Востраў Свабоды на край эканамічнай прорвы. У краіне працягвае часткова дзейнічаць размеркавальна-карткавая сістэма па забеспячэнні насельніцтва прадметамі першай неабходнасці. Эканамічная сітуацыя пастаянна ўскладненая праз эмбарга з боку ЗША. Тым не менш, у пачатку нашага стагоддзя азначыліся прыкметы некаторага паляпшэння эканамічнай сітуацыі на востраве. Стан эканомікі Кубы звязаны з дынамікай сусветных цэнаў на асноўныя тавары кубінскага экспарту і прыбыткаў ад турызму. Дадатную дынаміка эканоміка дэманстравала ў 2015, калі рост ВУП склаў 4,4 % (2014 — 1 %). У 2016 годзе ў эканоміцы Кубы назіралася рэцэсія (падзенне ВУП на 0,9 %). Застаюцца вострымі праблемы беспрацоўя (афіцыйнае — 2,6 %, схаванае — каля 10 % эканамічна актыўнага насельніцтва). У 2008 годзе ўрад Рауля Кастра распачаў аграрную рэформу (да таго моманту чатыры пятых харчавання куплялася за мяжой). Кубу актыўна падтрымлівае Венесуэла, пастаўляючы Востраву Свабоды каля 15 000 тон нафты ў дзень. Узамен кубінскія спецыялісты (у асноўным лекары) працуюць у Венесуэле. Рэцэсія 2016 года і наступнае падзенне эканомікі выклікана ў першую чаргу перабоямі паставак нафты з Венесуэлы.

Развітая здабыўная прамысловасць. Здабыча нікеля пачалася ў 1943 годзе і істотна павялічылася ў перыяд пасля рэвалюцыі 1959 года, калі пры садзейнічанні СССР было мадэрнізавана шахтавае абсталяванне і пабудаваны горна-абагачальны камбінат. Сёння ў нікелевую прамысловасць вялікія грошы інвестуе Кітай — яшчэ адзін ідэалагічны сябра Кубы. Таксама Куба займае трэцяе месца па здабычы кобальту. З 1984 года на шэльфе вядзецца здабыча нафты. З галін апрацоўчай прамысловасці развіты каляровая металургія, харчовая, фармацэўтычная. Вырошчваюцца цукровы трыснёг (гісторыя гэтай культуры сягае ў каланіяльны час), тытунь, кава, цытрусы, бульба, фасоля, рыс. У саванах гадуецца буйная рагатая жывёла. Экспартуецца цукар, цыгары, нікель, медыкаменты (у суме больш за 60 % экспарту). Асноўныя гандлёвыя партнёры — Венесуэла, Канада, Кітай, Іспанія, Нідэрланды.

Нацыянальныя святы: 1 студзеня — Дзень вызвалення (1959); 1 мая — Міжнародны дзень працоўных; 26 ліпеня — Дзень нацыянальнага паўстання (1953); 10 кастрычніка — Дзень пачатку барацьбы за незалежнасць Кубы ад Іспаніі (1868); 25 снежня — Каляды (святкаванне адноўлена з 1997).

Пасля перамогі кубінскай рэвалюцыі, урадам Ф. Кастра было прынята рашэнне аб нацыяналізацыі радыёвяшчання, тэлефоннай і радыёсувязі. У далейшым, развіццё тэлекамунікацый апынулася абцяжарана ў сувязі з гандлёва-эканамічнай блакадай, усталяванай ЗША. Тым не менш, у 1960—1980 гады мела месца развіццё сістэм сувязі з боку СССР і сацыялістычных дзяржаў. У перыяд пасля 1991 года сітуацыя ўскладнілася, але ўжо ў 1992 годзе Куба падключылася да камп’ютарнай сеткі Usenet. У 2003 годзе на востраве працавала 2 інтэрнэт-правайдэра. Нацыянальны дамен .cu. У чэрвені 2009 года Венесуэла вылучыла 70 млн долараў на пракладку па дне Карыбскага мора паміж Венесуэлай і пунктам Сібаней у Сант’яга-дэ-Куба оптавалакновага кабеля ALBA-1. У лютым 2011 года пракладка кабеля агульнай працягласцю каля 1,6 тыс. км была завершана. Кабель, эксплуатацыя якога прадугледжана на працягу 25 гадоў, мае выхад 640 гігабіт — у 3 тысячы разоў больш, чым існуючая на Кубе спадарожнікавая інтэрнэт-сувязь. 3 чэрвеня 2013 года ў краіне адкрыліся 118 інтэрнэт-кафэ. На Кубе маецца адзіны аператар мабільнай сувязі — дзяржаўная кампанія ETECSA пад гандлёвай маркай Cubacel. Першапачаткова, мабільныя тэлефоны маглі мець толькі замежнікі, работнікі замежных фірмаў або кубінцы, якія займаюць ключавыя пасады ў дзяржаўным апараце. Пры гэтым, простыя кубінцы, якія жадаюць абзавесціся мабільным тэлефонам, абыходзілі забарону, афармляючы тэлефоны на імя замежных грамадзян. 14 красавіка 2008 года кубінскім грамадзянам было дазволена свабоднае набыццё мабільных тэлефонаў, што стала прычынай масавага распаўсюджвання мабільнай сувязі. На Кубе дзейнічае стандарт GSM 900, а ў некаторых раёнах Гаваны і курортным Варадэра — GSM 850.

Куба мае чатыры агульнанацыянальныя тэлеканалы — «Кубавісьён», «Тэле — Ребельдэ», «Эдукатыва», «Эдукатыва II», а таксама кабельным каналам «Кубавісьён інтэрнасіёналь». Маюцца 6 агульнанацыянальных, 56 правінцыйных і муніцыпальных радыёстанцый, вядзецца радыёвяшчанне на краіны Лацінскай Амерыкі. Выходзяць 3 цэнтральныя газеты — штодзённыя «Гранма» (орган Кампартыі) і «Хувентуд рэбельдэ» (газета Саюза маладых камуністаў) і штотыднёвая «Трабахадорэс» (орган Прафцэнтра працоўных), маецца шэраг іншых штотыднёвікаў.

• Лагуна-дэ-Леча — найбуйнейшае прыроднае прэснаводнае возера Кубы, воды якога становяцца падобнымі на малако, калі струмені з мора ўздымаюць крэйдавыя адкладанні з дна.
• «wet-foot, dry-foot» палітыка — палітыка «мокрая нага-сухая нага» — інтэрпрэтацыя закона аб іміграцыі ЗША, згодна з якой любы кубінец, што робіць крок на зямлю ЗША, не экстрадуецца, а праз год атрымлівае амерыканскае грамадзянства. Была адменена 12 студзеня 2016 года па завяршэнні тэрміну Барака Абамы, што прывяло да скарачэння міграцыі з Кубы ў ЗША.

• Нацыянальны балет Кубы
• Фульхенсіа Батыста