Англія

А́нглія (англ.: England ) — найбуйнейшая краіна Злучанага Каралеўства.

Займае паўднёва-ўсходнюю частку вострава Брытанія.

Злучанае Каралеўства Англія
England
Англія Герб Англіі
Сцяг Англіі Герб Англіі
Англія
Дэвіз: «Dieu et mon droit»
«Бог і маё права»
Гімн: «God Save the King»
Заснавана 927
Афіцыйная мова Англійская (фактычна)
Сталіца Лондан
Найбуйнейшыя гарады Лондан, Бірмінгем, Шэфілд, Лідс, Ліверпул
Форма кіравання Парламентарная манархія
Кароль
Прэм’ер-міністр
Карл III
Рышы Сунак
Дзярж. рэлігія Англіканства
Плошча
• Усяго

133 396 км²
Насельніцтва
• Ацэнка (2015)
• Перапіс (2011)
Шчыльнасць

54.786.300 чал.
53.012.456 чал.
420,5 чал./км²
ВУП (намінал)
  • Разам
  • На душу насельніцтва

$2,68 трлн
$50.566
Этнахаронім Англічане
Валюта Фунт стэрлінгаў
Тэлефонны код +44
Часавыя паясы +0

Назва паходзіць ад англаў (стар.-англ.: Engla land, літаральна «зямля англаў») — германскага народа, якое пасяліўся тут у V — VI ст.

Геаграфія

Англія займае дзве траціны востраву Брытанія. На поўначы мяжуе з Шатландыяй, на захадзе — з Уэльсам.

Ландшафт Англіі складаецца ў асноўным са спадзістых пагоркаў, да поўначы мясцовасць становіцца больш гарыстай. Горная і раўнінная мясцовасць умоўна падзяляюцца па лініі, якая праходзіць паміж вусцем ракі Ціс на паўночным усходзе і вусцем ракі Экс на паўднёвым захадзе. На ўсходзе размяшчаецца нізінная балоцістая мясцовасць, якая ў асноўным была асушаная для сельскагаспадарчага выкарыстання.

Шэсць найбуйнейшых гарадоў Англіі: Лондан, Бірмінгем, Лідс, Шэфілд, Ліверпул і Манчэстэр. Сярод славутасцей Англіі — знакамітыя ўніверсітэты: Кембрыджскі і Оксфардскі.

Гісторыя

Тэрыторыя сучаснай Англіі на момант уварвання Юлія Цэзара ў 55 г. да н. э., як і праз стагоддзе, да часу захопу імператарам Клаўдзіем, была населеная кельцкімі плямёнамі, якія зваліся брытамі. У выніку захопу ўся паўднёвая частка вострава (сучасныя Англія і Уэльс) стала часткай Рымскай Імперыі да яе распаду ў V стагоддзі н. э.

Без дапамогі рымскіх легіёнаў Рымская Брытанія не магла доўга процістаяць варварам-германцам, якія з’явіліся ў V—VI стст., як сведчаць хронікі, па запрашэнні саміх брытаў, якія з іх дапамогай разлічвалі абараніцца ад кельцкіх плямёнаў з поўначы — піктаў і скотаў. Прышэльцы ўяўлялі сабой тры групы — юты, саксы і англы. Асвоіўшы тэрыторыі брытаў, гэтыя германцы сталі адціскаць іх на тэрыторыю Уэльса і Карнуола. З часам на занятымі германскімі прышэльцамі землях сфармаваліся асобныя каралеўствы, якія склалі, у прыватнасці, «Англасаксонскую гептархію» («Сем каралеўстваў»). Час ад часу адзін з сямі англа-саксонскіх каралёў, якога называлі «Брытвальда» (прыблізна азначае «Кіраўнік Брытаніі»), атрымліваў кантроль над большай часткай Англіі. Наогул, цяжка назваць момант, калі Англія была канчаткова аб’яднаная. Па некаторых апісаннях, аб’яднанне наступіла разам з нашэсцем дацкіх вікінгаў, якія захапілі ўсходнюю частку Англіі. Эгберт, кароль Уэссекса (памёр у 839), часта завецца першым каралём усёй Англіі, хоць тытул «Кароль Англіі» з’явіўся толькі праз два пакаленні — у перыяд кіравання Альфрэда Вялікага (871—899).

Англія 
Вільгельм I Заваёўнік

Некаторыя гісторыкі пачынаюць адлік кіраўнікоў з нарманскай заваёвы ў 1066 г., нумарацыя англійскіх манархаў таксама выкарыстоўвае гэтую падзею як нулявую кропку (напрыклад, Эдуард I, каранаваны ў XIII стагоддзі, не быў першым каралём з такім імем — але ён быў першым Эдуардам з 1066 г.). Аднак Вільгельм Заваёўнік не заснаваў і не аб’ядноўваў краіну, а толькі захапіў уласна Англію, насадзіўшы франка-нарманскае кіраванне.

У канцы XIII стагоддзя суседняе княства Уэльс было канчаткова заваяванае Англіяй і стала часткай Англійскага каралеўства. Гісторыя Англіі як незалежнай дзяржавы ідзе праз Сярэднявечча і Адраджэнне да перыяду кіравання Елізаветы I, апошняй каралевы з дынастыі Цюдараў, пасля яе валадарыў Якаў I, які раней быў каралём Шатландыі пад імем Якава VI. Звяз Англіі і Шатландыі быў дапоўнены стагоддзем пазней Актам аб звязе (1707), які канчаткова аб’яднаў Англію і Шатландыю ў Злучанае Каралеўства (United Kingdom).

Палітычная сістэма

Пасля рэформ 1990-х гадоў у Паўночнай Ірландыі, Уэльсе і Шатландыі Англія засталася адзінай часткай Вялікабрытаніі, якая не мае ўласнага парламента і ўрада. Функцыю парламента Англіі выконвае парламент Вялікабрытаніі, функцыі ўрада — кабінет міністраў Вялікабрытаніі. Выканаўчую ўладу, якая адказвае ў тым ліку за тэрыторыю Англіі, узначальвае прэм’ер-міністр Вялікабрытаніі.

Англія 
Тэрэза Мэй

Ёсць рух у падтрымку стварэння самастойнага парламента і ўрада Англіі. Незадаволенасць прыхільнікаў руху выклікае тое, што рашэнні, якія дзейнічаюць у Шатландыі, прымае парламент Шатландыі (і аналагічна з Нацыянальнай асамблеяй Уэльса, Асамблеяй Паўночнай Ірландыі), але рашэнні, якія дзейнічаюць у Англіі, прымае агульнадзяржаўны парламент, дзе галасуюць шатландскія, валійскія і паўночнаірландскія дэпутаты.

Ідэю самастойнага парламента падтрымліваюць многія члены Кансерватыўнай партыі, тым часам Лейбарысцкая партыя лічыць, што стварэнне самастойных органаў кіравання прывядзе да рэзкага змяншэння ролі Шатландыі, Уэльса і Паўночнай Ірландыі, што прывядзе да распаду дзяржавы.

Адміністрацыйнае дзяленне

Гістарычна найбуйнейшай адміністрацыйнай адзінкай у Англіі былі графствы. Гэтыя адзінкі паўсталі з больш старажытных, якія існавалі да аб’яднання Англіі: каралеўстваў (як Сасекс і Эсекс), герцагстваў (як Ёркшыр, Корнуал і Ланкашыр) або проста ўчасткаў зямлі, якімі ўзнагароджвалі дваран (такіх як Беркшыр). Да 1867 года яны былі падзелены на драбнейшыя адзінкі, якія зваліся сотнямі.

Самакіраванне ў межах графства пасля аб’яднання практычна адсутнічала, таму межы графстваў не былі сапраўды вызначаныя і не мелі практычна ніякай ролі. Пасля прамысловай рэвалюцыі ў выніку ўзнікнення буйных індустрыяльных цэнтраў утварыліся метрапольныя графствы, цэнтрамі якіх сталі найбуйнейшыя гарады.

У цяперашні час Англія складаецца з 39 графстваў, 6 метрапольных графстваў і Вялікага Лондана.

Эканоміка

Важную ролю ў англійскай эканоміцы выконвае сельская гаспадарка, прамысловая вытворчасць, індустрыя высокіх тэхналогій і спартыўная індустрыя. У 2010 годзе спорт забяспечыў 1,9 % ВУП Англіі і ўвайшоў у лік 15 найбуйнейшых галін англійскай эканомікі, перасягнуў такія галіны, як паслугі сувязі, юрыдычныя паслугі, бухгалтарскі ўлік, выдавецкая справа, рэклама і камунальныя паслугі. У 2010 годзе са спортам звязана болей за 400 000 працоўных месцаў, то бок каля 2,3 % усёй занятасці ў Англіі. Паводле ацэнак спецыялістаў, карысць здароўю людзей, якія рэгулярна займаюцца спортам, прынесла англійскай эканоміцы каля £ 11,2 млрд. Правядзенне масавых спартыўных спаборніцтваў, такіх як марафоны, павялічвае пазнавальнасць месцаў іх правядзення і дазваляе павялічыць прыбыткі ад турызму пры мінімальных інвестыцыях у інфраструктуру.

Вядомыя асобы

Гл. таксама

Спасылкі

Tags:

Англія ГеаграфіяАнглія ГісторыяАнглія Палітычная сістэмаАнглія Адміністрацыйнае дзяленнеАнглія ЭканомікаАнглія Вядомыя асобыАнглія Гл. таксамаАнглія СпасылкіАнгліяАнглійская моваВостраў ВялікабрытаніяЗлучанае КаралеўстваМіжнародны фанетычны алфавіт

🔥 Trending searches on Wiki Беларуская:

СловазлучэннеЗбіццё дэпутатаў у будынку Вярхоўнага Савета БеларусіВацлаў ЛастоўскіТыгрБярозка (часопіс)Ткацкі станокЕва ВежнавецЕўдакія Якаўлеўна ЛосьІван ЧыгрынаўСтаніслаў Антонавіч БагданкевічНябесны замак ЛапутаСяргей Аляксандравіч КалендаБрэстРыжскі мірны дагавор (1921)МіндоўгВадзім КабанчукПрыгоннае праваВіцебскПан ТадэвушМТБанкВыбары ў мясцовыя Саветы дэпутатаў Беларусі (2024)Запазычаныя словыЗайменнікГалоўная старонка/пясочніцаСлонімскі тэатр АгінскагаІгар Фёдаравіч СтравінскіМікалай Аляксандравіч АляксееўТадэвуш КасцюшкаГалоўнае ўпраўленне па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяйМікола СурначоўФіліпа Тамаза МарынеціКафляАляксей Пятровіч ПынцікаўСвіслач (прыток Бярэзіны)Факір на гадзінуСпакойнага шчасця не зычу нікомуВалянцін Аляксандравіч СяроўУласнасцьМіхась СкрыпкаМікола Якаўлевіч АўрамчыкРаскіданае гняздо (п’еса)Паланэз АгінскагаВясёлка над плёсамVKРагвалодВялікдзеньБелавежская пушчаЛеаніды не вернуцца да ЗямліLidbeerШлях перамогіСпіс Герояў Савецкага Саюза (Беларусь)ЕўропаПагоня (гімн)ApraxiaНіл ГілевічПрэзідэнцкія выбары ў Беларусі (2020)ФК Орша26 лютагаРуская моваІгар Аляксандравіч МарзалюкЧэрвеньскі раёнІдышМадэрнізмПалацава-паркавы комплекс Горватаў (Нароўля)Міхась ЗарэцкіАповесць мінулых часоўУма ТурманБеларускія татарыДзеяслоўДыялекты беларускай мовыБеларускі народны фронт «Адраджэньне»Грэка-турэцкая вайна (1919—1922)Мікалай ДубіцкіВершаваны памер🡆 More