Алба-Юлія

Размешчаны ў жудзецы Алба, на рацэ Мурэш, за 270 км на паўночны захад ад Бухарэста. Насельніцтва 58 681 жыхароў (2011).

Горад Алба-Юлія Alba Iulia Герб Сцяг Краіна  Румынія Жудзец Алба Каардынаты HGЯO Прымар Мірча Хава Ранейшыя назвы Карлсбург (XVIII ст. - 1918 г.) Плошча 103,65 км² Вышыня цэнтра 230 м Насельніцтва ▲64 227 чал. (1 снежня 2021) Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код (+40) 02 58 Паштовы індэкс 510118 Аўтамабільны код AB Афіцыйны сайт apulum.ro Алба-Юлія на карце Румыніі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Антычнасць

Алба-Юлія мела палітычную вагу ўжо ў глыбокай старажытнасці. У акрузе былі выяўлены Тэртэрыйскія надпісы, у якіх амерыканскі археолаг Марыя Гімбутас бачыць першую ў гісторыі пісьменнасць. У старажытнасці тут знаходзілася сталіца ваяўнічага племя дакаў, на месцы якой рымляне разбілі ваенны лагер Апулум (Apulum). Гэтае паселішча згадваецца антычным географам Пталамеем, а разваліны яго знаходзяцца ў 10 км ад сучаснага горада. Дзякуючы шматлікім раскопкам, мясцовы краязнаўчы музей мае багатую калекцыяю антычных старажытнасцей.

Сярэднявечча

 

Горад фігуруе ў сярэдневяковых крыніцах пад славянскім імем Балград, ці Бялград у часы славянізацыі Трансільваніі IX—XI стагоддзяў. Назва была перакладзена на латынь як Алба-Юлія і ўпершыню згадваецца ў такой форме ў 1097 годзе. З XI стагоддзя горад уваходзіць у склад Венгерскага каралеўства пад назвай Дзюлафехервар. У XII—XIII стагоддзя ў горадзе пабудаваны каталіцкі сабор, які потым быў перабудаваны пры Янашы Хуньядзі; там жа ён і пахаваны. У 1541—1690 гг. Алба-Юлія служыла сталіцай княства Трансільванія, хоць Міхаю Храбраму ўдалося ў 1599 годзе на кароткі час аб’яднаць пад сваёй уладай усе тры дунайскія княствы і каранавацца ў Алба-Юліі.

Новы час

У XVIII стагоддзі ўвагу на добраўпарадкаванні Алба-Юліі — аднаго з самых паўднёвых гарадоў габсбургскіх уладанняў — звярнулі аўстрыйскія Габсбургі. Пры імператары Карле VI была пабудавана вялікая крэпасць у форме зоркі, на ўзор Вабанавых умацаванняў Францыі, а сам горад атрымаў нямецкае імя Карлсбург. У 1794 г. высілкамі біскупа з роду Бацьяні была адкрыта першая ў Румыніі бібліятэка, жамчужынай якой лічыцца створаны пры Карле Вялікім Залаты кодэкс з Лорша.

1 снежня 1918 года ў Алба-Юліі было абвешчана пра далучэнне Трансільваніі да Румыніі, а праз чатыры гады у мясцовым саборы адбылося вянчанне Фердынанда I на трон аб’яднанай дзяржавы.

• Эрнст Мангел (1800, Алба-Юлія — 13 студзеня 1887, Афіны) — венгерскі музыкант, кампазітар і філэлін кіраўнік першага ваеннага аркестра рэвалюцыйнай Грэцыі і Грэчаскага каралеўства .