Ала́ндскія астравы (шведск.: Åland, фінск.: Ahvenanmaa) — архіпелаг, які складаецца з 6700 астравоў, паўаўтаномная шведскамоўная вобласць Фінляндыі, якая знаходзіцца паміж Швецыяй і мацерыковай Фінляндыяй, з насельніцтвам 29 000 чалавек.
У складзе Фінляндыі астравы маюць шырокую аўтаномію. Знаходзяцца ў Балтыйскім моры каля Батнічнага заліва. Асаблівы статус астравоў гарантуецца міжнароднай супольнасцю паводле Аландскай канвенцыі 1921 г. Тэрыторыя астравоў з’яўляецца дэмілітарызаванай зонай, тут забаронены нават пралёт самалётаў ваенна-паветраных сіл.
| |||||
Дэвіз: «Астравы міру» | |||||
Гімн: «Ålänningens sång» | |||||
Заснавана | 7 мая 1920 | ||||
Афіцыйная мова | Шведская | ||||
Сталіца | Марыехамн | ||||
Найбуйнейшыя гарады | Марыехамн | ||||
Форма кіравання | Аўтаномная парламенцкая рэспубліка | ||||
Губернатар Лантрад | Петэр Ліндбек Каміла Гунэл | ||||
Плошча • Усяго | 1579.79 км² | ||||
Насельніцтва • Ацэнка (2011) • Шчыльнасць | 28355 чал. 18,14 чал./км² | ||||
ВУП (ППЗ) • Разам (2007) • На душу насельніцтва | $1,563 млрд $55.829 | ||||
ІРЧП (2007) | 0,967 (вельмі высокі) (-ы) | ||||
Этнахаронім | Аландцы | ||||
Валюта | Еўра (€) (EUR) | ||||
Авіякампанія | Air Åland | ||||
Інтэрнэт-дамены | .ax, .eu | ||||
Код ISO (Alpha-2) | AX | ||||
Код ISO (Alpha-3) | ALA | ||||
Тэлефонны код | +358 | ||||
Часавыя паясы | +2 | ||||
Тэрыторыя — 1579,79 км². Насельніцтва (2011 г.) — 28 355 чал. Адзіны горад і сталіца — Марыехамн.
Аландскі архіпелаг месціцца на поўдні Батнічнага заліва паміж Фінляндыяй і Швецыяй. Налічвае каля 20 тысяч астравоў. Толькі 6700 з іх маюць назву. Заселеныя каля 100 астравоў. Астатнія астравы ўяўляюць сабою дробныя камяністыя шхеры. Найбуйнейшы востраў Аланд займае плошчу 685 км².
Геалагічная аснова складаецца з пратэразойскіх гранітаў. Каля 20 тысяч гадоў таму ледавік зруйнаваў горную гранітную граду на месцы астравоў і рассеяў валуны па тэрыторыі на поўдзень. У ледавіковую эпоху частка паверхні была запоўнена асадкавымі пародамі.
Тэрыторыя астравоў прадстаўлена пераважна камяністымі раўнінамі і скальнымі ўзвышшамі. Пласт глебы вельмі тонкі. У многіх месцах бачны карставыя агаленні.
Клімат субкантынентальны ўмераны. Сярэднегадавая тэмпература складае 5,4 °C. Узімку сярэдняя дзённая тэмпература каля −0,3 °C, але ўначы падае да −5,3 °C. Улетку сярэдняя тэмпература +10,7 °C — +19,3 °C. Сярэднегадавая колькасць ападкаў — 558 мм.
Для прыроды Аландскіх астравоў характэрна спалучэнне лясных масіваў з шырокімі лугамі. Пераважаюць шырокалісцевыя лясы з такімі дрэвамі, як дуб, ясень, бяроза, клён, асіна. У лугавых зонах дамінуюць кветкавыя расліны, у тым ліку некалькі відаў архідэй. Улетку на астравах шмат птушак. Для аховы дзікай прыроды арганізавана 40 запаведнікаў.
У XVIII стагоддзі праз Аландскія астравы праходзіў важны шлях з Санкт-Пецярбургу ў Стакгольм. 18 сакавіка 1809 года, падчас Фінскай вайны расійскія войскі акупавалі астравы і далучылі іх, разам з Фінляндыяй, да Расійскай імперыі.
У 1856 годзе Парыжскі мірны дагавор надаў астравам асаблівы статус дэмілітарызаванай зоны, які захоўваецца да нашых дзён. Аландская канвенцыя 1921 гарантавала іх нейтралітэт.
Згодна з Актам аб самакіраванні Аландскіх астравоў ад 28 снежня 1951, з’яўляюцца парламенцкай рэспублікай у рамках аўтаноміі ў складзе Фінляндыі. Астравы маюць уласны парламент (Лагтынг), які складаецца з 30 дэпутатаў, абраных праз агульныя тайныя выбары. Яму падпарадкоўваецца ўрад (Ландскапсрэгерынг), які ў сваю чаргу складаецца з міністраў адукацыі, культуры, фінансаў, сацыяльных спраў і навакольнага асяроддзя, адміністрацыі і ўзаемадзеяння з Еўрапейскім Саюзам, прамысловасці і гандлю, і сувязі, які ўзначальваецца Лантрадам (прэм’ер-міністрам).
Насельніцтва займаецца ў асноўным рыбнай лоўляй, жывёлагадоўляй і сельскай гаспадаркай.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Аландскія астравы, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.