Лізавета Ii: каралева брытанская

Прыналежала да дынастыі Віндзораў. Узышла на пасад 6 лютага 1952 году, каранаваная 2 чэрвеня 1953 году.

Лізавета ІІ
Каралева Вялікабрытаніі
6 лютага 1952 — 8 верасьня 2022
Прэм’ер-міністар:	Гордан Браўн
Папярэднік:	Георг VI
Наступнік:	Чарльз, прынц Уэльзкі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася:	21 красавіка 1926(1926-04-21)[…] Мэйфэр[d], Ўэстмінстэр, Вялікі Лёндан, Ангельшчына, Вялікабрытанія
Памерла:	8 верасьня 2022(2022-09-08) (96 гадоў) Бальморал[d], Абэрдыншыр[d], Шатляндыя, Вялікабрытанія
Сужэнец:	Філіп Маўнтбатэн
Дзеці:	Чарльз, прынц Уэльзкі Ганна, прынцэса Вялікабрытаніі Эндру, герцаг Ёрцкі Эдуард, граф Уэсэкскі
Бацька:	Георг VI
Маці:	Елізавета Боўз-Лаян[d]
Узнагароды:	ланцуг ордэна Белага льва[d] (1996) асоба году паводле часопіса Time[d] (1952) мэдаль Альбэрта[d] (1958) ганаровы доктар Каралеўскага коледжу музыкі[d] (1973)
Лізавета ІІ у Вікісховішчы

Старэйшая дачка герцага Ёрцкага Георга, будучага караля Вялікабрытаніі Георга VI (1895—1952) і лэдзі Лізаветы Боўз-Лаён (1900—2002). Ейныя дзядулі і бабулі: Георг V (1865—1936), кароль Вялікабрытаніі і каралева Марыя (1867—1953), прынцэса Тэцкая, — па бацьку, Клод Джордж Боўз-Лаён (1855—1944), граф Стратмар і Сэсілія Ніна Боўз-Лаён (1883—1961), — па маці.

Пасьля адрачэньня дзядзькі Эдўарда VIII і ўступа бацькі на пасад у сьнежні 1936 году 10-гадовая Лізавета стала спадкаемцай і пераехала з бацькамі з Кэнсынгтана ў Бэкінггэмскі палац.

Будучая каралева расла ў атмасфэры каханьня і дбаньня. Яна атрымала добрую хатнюю адукацыю, у асноўным гуманітарнай скіраванасьці. У дзяцінстве была вельмі дапытлівая, асаблівую цікавасьць у яе выклікалі коні. Гэтаму захапленьню яна была адданая шматлікія дзесяцігодзьдзі. Падчас Другой Сусьветнай вайны прынцэса Лізавета працавала шафёрам вайсковага таксі, бо каралеўская сям’я была абавязаная працаваць на абарону краіны.

У 13 гадоў Лізавета пазнаёмілася з прынцам Філіпам, кадэтам Дортмуцкай вайскова-марской вучэльні, сынам прынца Андрэя Грэцкага, прапрапраўнукам каралевы Вікторыі. У 1947 годзе, стаўшы ейным мужам, Філіп атрымаў тытул герцага Эдынбурскага. 6 лютага 1952 году па сьмерці бацькі Лізавета, якая знаходзілася ў той час з мужам на адпачынку ў Кеніі, была абвешчаная каралевай. У наступным, 1953, годзе адбылося ейнае каранаваньне, упершыню трансьляванае па тэлебачаньні.

Лізавета выконвала толькі прадстаўніцкія функцыі, практычна не аказваючы ніякага ўплыву на палітыку краіны. У першыя гады ейнага валадараньня яна яшчэ гуляла нейкую ролю ў прызначэньні прэм’ер-міністра, калі ў кіравальнай партыі не было відавочнага лідэра. Каралева падтрымлівала карэктныя зносіны са ўсімі прэм’ерамі, у тым ліку з прадстаўнікамі лэйбарысцкай партыі — Гаральдам Ўілсанам, Тоні Блэрам. Некаторыя ўтоеныя ад вачэй грамадзкасьці трэньня паміж прэм’ерам і каралевай паўсталі ў пэрыяд прэм’ерства Маргарэт Тэтчэр. Лізавету некалькі бянтэжыў «каралеўскі стыль» кіраваньня новага прэм’ера. У прыватнасьці, паміж імі былі рознагалосьсі ў сувязі з падтрымкай брытанскім урадам рэжыму апартэіда ў ПАР, што, па меркаваньню каралевы, магло нэгатыўна адбіцца на ўплыве Вялікабрытаніі ў афрыканскіх краінах — чальцах Садружнасьці. Пры гэтым яна заўсёды заставалася верная традыцыі ангельскіх каралёў найноўшага часу — знаходзіцца над палітычнымі сутычкамі.

Аўтарытэту Віндзорскага каралеўскага дому ў большай ступені пагражалі сямейныя скандалы і шлюбаразводныя працэсы прынцэсы Ганны, прынца Чарльза і прынца Эндру. Стрыманае стаўленьне Лізаветы да трагічнай згубы прынцэсы Дыяны у жніўні 1997 году выклікала неўхваленьне з боку простых брытанцаў. Тым ня менш, Лізавеце атрымоўвалася падтрымліваць высокі прэстыж ангельскай манархіі ў вачох брытанцаў.

У каралевы Лізаветы II і ейнага мужа Філіпа было 4 дзяцей — прынц Чарльз (нар. у 1948), прынцэса Энн (нар. у 1950), прынц Эндру (нар. у 1960) і прынц Эдўард (нар. у 1964).

• Афіцыйная старонка  (анг.)