Кі́еў (укр.
Київ; Uk-Київ2.oga ) — сталіца і найбуйнейшае места Ўкраіны, цэнтар Кіеўскай вобласьці. Насельніцтва Кіева складае каля 2,95 млн жыхароў, што робіць гэтае места адным з найбуйнейшых у Эўропе.
Кіеў | |||||
укр. Київ | |||||
| |||||
Першыя згадкі: | 482 | ||||
Магдэбурскае права: | 1494 | ||||
Краіна: | Украіна | ||||
Кіраўнік мескай дзяржаўнай адміністрацыі: | Віталь Клічко | ||||
Плошча: | 835,58 км² | ||||
Вышыня: | 179 м н. у. м. | ||||
Унутраны падзел: | 10 раёнаў | ||||
Насельніцтва | |||||
колькасьць: | 2 950 819 чал. (2019) | ||||
шчыльнасьць: | 3531,46 чал./км² (2019) | ||||
аглямэрацыя: | ~4 000 000 чал. | ||||
нацыянальны склад: | украінцы — 82,2%, расейцы — 13,1%, жыды — 0,7%, беларусы — 0,6%, палякі — 0,3% (2001) | ||||
Часавы пас: | UTC+2 | ||||
летні час: | UTC+3 | ||||
Тэлефонны код: | +380-44 | ||||
Паштовыя індэксы: | 01000—06999 | ||||
КОАТУУ: | 8000000000 | ||||
Нумарны знак: | 11, АА | ||||
Геаграфічныя каардынаты: | 50°27′0″ пн. ш. 30°31′25″ у. д. / 50.45° пн. ш. 30.52361° у. д. 30°31′25″ у. д. / 50.45° пн. ш. 30.52361° у. д. | ||||
Кіеў | |||||
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы | |||||
Кіеўская меская рада (укр.) |
Кіеў зьяўляецца культурным, палітычным, навуковым, прамысловым ды транспартным цэнтрам Украіны.
Назва места паходзіць ад імя Кыя — старэйшага з трох братоў, які паводле легенды, стаў заснавальнікам Кіева. Адна з тых легендаў дайшла да нас у летапісе ХІІ стагодзьдзя «Аповесьць мінулых часоў»: «Быша три братья — единому имя Кий, а другому Щек, а третьему Хорив и сестра их Лыбедь. Седяше Кий на горе, идеже ныне оувоз Боричев, а Щек седяше на горе, идеже ныне зовется Щековица, а Хорив на третьей горе, от него же прозвася Хоревица, и створиша град, во имя брата своего старейшего и нарекоша имя ему Киев. И бяше около града лес и бор велик, и бяху ловяща зверь, бяху мужи мудры и смыслени, и нарицахуся Поляне, от них же суть Поляне в Киеве и до сего дня».
Кіеў быў заснаваны, згодна са сьцьвярджэньнямі археолягаў, у канцы V стагодзьдзя — першай палове VI стагодзьдзя. Аднак гэтыя дадзеныя ўсё часьцей аспрэчваюцца.
Заснаваньне Кіева, як і шматлікіх іншых местаў, абвеянае паэтычнымі легендамі. Археялягічныя дасьледваньні высьветлілі, што першае гарадзкое пасяленьне на тэрыторыі Падолу зьявілася не раней за 880-я рокі.
Згодна з традыцыйным гледзішчам, з 882 року Кіеў быў сталіцай Кіеўскае Русі. Бізайнтыйскі імпэратар Канстанцін Багранародны, які пісаў у сярэдзіне X стагодзьдзя, адзначаў, што Кіеў меў іншую назву — Самватас. Імаверна, яна была або старажытнай назвай места, або ягоным пазначэньнем у неславянскім асяродку. Гэтае слова, магчыма, паходзіць з хазарскай мовы і азначае «верхнія ўмацаваньні». Вынікі некаторых археалягічных раскопак даюць падставу меркаваць, што ўжо ў VI—VII стагодзьдзях пасяленьні на правым беразе Дняпра можна разглядаць гарадзкімі. Гэтая канцэпцыя, якая падмацоўвалася сьвяткаваньнямі ў 1982 року 1500-годзьдзя Кіева, разглядалася як агульна прынятая. Але, ў супрацьлегласьць да «юбілейной канцэпцыі» частка гісторыкаў ды археолягаў мяркуе, што заснаваньне Кіева як места адбылося VIII—Х стагодзьдзях. Толькі ў канцы гэтага пэрыяду навакольныя пасяленьні зьліліся ў адзінае пасяленьне гарадзкога характару.
Напрацягу VIII—XII стагодзьдзяў Кіеў быў сталіцай старажытнаславянскай дзяржавы Русь (гістарычны тэрмін Кіеўская Русь), якая з IX стагодзьдзя распасьціралася ад Балтыйскага да Чорнага мораў.
Выгоднае геаграфічнае становішча Кіева на водным гандлёвым шляху «з варагаў у грэкі» па Дняпры спрыяла ягонаму хуткаму разьвіцьцю. У ІХ ст. і першай палове Х стагодзьдзя Кіеў ужо лічыўся найбуйнейшым гандлёвым і культурным местам тагачаснай Усходняй Эўропы, празь яго праходзіў транзытны гандаль паміж Захадам ды Ўсходам. Ужо ў IX стагодзьдзі тут пражывала больш за 50 000 жыхароў, было каля 400 цэркваў, 8 кірмашоў, адна з найвялікшых бібліятэк хрысьціянскага сьвету. Дзякуючы дынастычным шлюбам Кіеў меў сувязь з рознымі краінамі Эўропы.
Пасьля татарскае навалы места было адбудаванае.
Места разьмешчанае на поўначы Ўкраіны, паабапал Дняпра (даўжыня ўздоўж берага — больш за 20 км), ніжэй вусьця ракі Дзясна на мяжы Палесься ды лесастэпу. Большая частка места ляжыць на высокім правым беразе Дняпра, які вельмі парэзаны густой сеткай яраў і лагчынаў, меншая частка («Нове місто») — на нізкім левым беразе ракі.
Клімат лагодна-кантынэнтальны. Сярэднемесяцовыя тэмпэратуры студзеня складаюць −5,5 °C, ліпеня +19,2 °C. Абсалютны мінімум — −32.2 °C (люты 1929), абсалютны максымум — +39,9 °C (жнівень 1898). Сярэднегадавая колькасьць ападкаў — 649 мм, максымум ападкаў прыпадае на ліпень (88 мм), мінімум — на кастрычнік (35 мм). Узімку ў Кіеве ўтвараецца сьнежны покрыў, сярэдняя вышыня покрыву ў лютым — 20 см, максымальная — 440 см.
Горад падзяляецца на 10 раёнаў
1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2015 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
247 723 | 493 873 | 846 724 | 1 104 334 | 1 631 908 | 2 143 855 | 2 587 945 | 2 611 327 | 2 887 974 |
ўкраінская мова | расейская | беларуская | армянская |
---|---|---|---|
72,15% | 25,27% | 0,12% | 0,08% |
У X—XIII стагодзьдзях аснову эканомікі Кіева складалі сельская гаспадарка, рамяство і гандаль. У горадзе працавалі рамесьнікі больш за 60 спэцыяльнасьцяў, як то ганчары, кавалі, ліцейшчыкі, вытворцы шкла, апрацоўшчыкі косьці, дрэва і каменьня. На XI стагодзьдзе ў горадзе дзейнічалі 8 рынкаў, найбуйнейшымі зь якіх былі «Бабін таржок» у княжым горадзе і «Тарговішча» на Падоле. З Кіеву імпартавалі сыравіну, як то мех, мёд, воск, скуры і хлеб, і рамесныя вырабы, як то зброя, упрыгожваньні. У горадзе стала пражывалі славяне, бізантыйцы, габрэйскія і эўрапейскія купцы.
На 2005 год ВРП склаў 32 мільярдаў даляраў, што было шостым месцам сярод гарадоў цэнтральна-ўсходняй Эўропы пасьля Масквы, Прагі, Будапэшту, Варшавы і Бухарэсту. ВРП на душу насельніцтва склаў 12 тысячаў даляраў. Рост ВРП за 2006 год склаў 5,3%. На Кіеў прыходзіцца 5,6% насельніцтва Ўкраіны, 20% СУП, 30% прамых замежных інвэстыцыяў. СУП на душу насельніцтва на 75% вышэй за сярэдні паказчык у краіне.
Сэктары сфэры паслуг, якія робяць асноўны ўнёсак ў эканоміку Кіеву — транспарт і камунікацыі, дробны і аптовы гандаль, нерухомасьць, юрыдычныя і фінансавыя паслугі. Ключавымі сэктарамі эканомікі, якія зьведваюць рост у апошні час, ёсьць розьнічны гандаль, інфармацыйныя тэхналёгіі і фінансы.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Кіеў, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.