Дзень Славянскага Пісьменства І Культуры

У 863 годзе па прыходзе зь Бізантыі ў Вялікую Маравію на запрашэньне князя Расьціслава хрысьціянскія прапаведнікі Кірыла і Мятод склалі славянскую азбуку і пераклалі асноўныя літургічныя кнігі хрысьціянства з грэцкай мовы на славянскую. Гісторыя сьвята зьвязаная з царкоўнай традыцыяй шанаваньня ў Баўгарыі 11 траўня роўнаапостальных сьвятых асьветнікаў Кірылы і Мятода. Найранейшыя зьвесткі пра сьвяткаваньне паходзяць з XII стагодзьдзя, а ў эпоху баўгарскага Адраджэньня яно ператварылася ў сьвята створанай імі азбукі.

Таксама памяць сьвятых братоў шанавалі й іншыя славянскія народы, але з часам гэтая традыцыя была страчаная. З пачатку XIX стагодзьдзя нароўні з адраджэньнем славянскіх народнасьцей аднавілася і шанаваньне славянскіх асьветнікаў.

 

Баўгарыя

З ініцыятывы баўгарскага нацыянальнага дзеяча Найдэна Герава (1823—1900) сьвята адзначаецца ў Баўгарыі 11 траўня (паводле юліянскага календара) з 1851 року.

У 1892 року настаўнік музыкі Стаян Міхайлаўскі (1856—1927) напісаў тэкст агульнашкольнага гімну, названага «Гімн сьвятых Кірылы і Мятода». У 1900 року кампазытар Панаёт Піпкаў (1871—1942) напісаў да яго музыку.

У 1916 року зь пераходам Баўгарыі на грыгарыянскі каляндар сьвята перанесенае на 24 траўня. У 1990 року Народны сход Баўгарыі абвясьціў 24 траўня Днём баўгарскай асьветы, культуры і славянскага пісьменства (па-баўгарску: Ден на българската просвета, култура и славянската писменост).

З далучэньнем Баўгарыі да Эўразьвязу 1 студзеня 2007 року кірыліца стала ягонай трэцяй афіцыйнай азбукай.

У 1986 годзе ў Беларусі пачалі сьвяткаваць Дзень славянскага пісьменства і культуры. У 1990 року цэнтрам сьвяткаваньня савецкага дня славянскай культуры і пісьменства быў абраны Менск.

У Паўночнай Македоніі сьвята афіцыйна завецца Дзень усеславянскіх асьветнікаў і вучыцялёў (па-македонску: Ден на сесловенските просветители и учители‎) або Дзень сьвятых салунскіх братоў сьвятых Кірылы і Мятода (па-македонску: Ден на Светите браќа на Солун, Свети Кирил и Методиј‎). Асноўныя ўрачыстасьці адбываюцца ў Охрыдзе.

У 1863 року з нагоды сьвяткаваньня 1000-годзьдзя Мараўскай місіі сьвятых Кірылы і Мятода расейскі Сьвяты Сынод вызначыў штогадовае сьвяткаваньне ў гонар вялебных Кірылы і Мятода 11 траўня.

У 1985 року, у адзначэньне 1100-годзьдзя скону Мятоду, у СССР дзень 24 траўня быў абвешчаны «сьвятам славянскай культуры і пісьменства».

З 1991 року ў РСФСР пастаноўленае штогадовае адзначэньне «Дзён славянскай культуры і пісьменства» з сталіцай у новым населеным пункце. З 2010 року гэтая традыцыя скасаваная, адгэтуль асноўныя ўрачыстасьці адбываюцца ў Маскве.

Дзень сьвятых роўнаапостольных братоў Кірылы і Мятода (па-славацку: Sviatok svätého Cyrila a svätého Metoda, па-чэску: Den slovanských věrozvěstů Cyrila a Metoděje) адзначаецца штороку 5 ліпеня, у дзень прыходу сьвятых у Вялікую Маравію.

 

З 2005 року 24 траўня Дзень славянскага пісьменства і культуры (па-ўкраінску: День слов’янської писемності і культури) адзначаецца ва Ўкраіне.

• Эўрапейскі дзень моваў