Юрась Пацюпа: беларускі мовазнавец, паэт, празаік, крытык

13 сакавіка 1965, Полацак) — беларускі мовазнавец, паэт, празаік, крытык.

Скончыў філялягічны факультэт Гарадзенскага ўнівэрсытэту (1992). У 1990—1992 працаваў у Беларускім дзяржаўным музэі народнай архітэктуры і побыту. З 1992 — у Гарадзенскім унівэрсытэце: загаднік лябараторыі, асьпірант катэдры беларускай культуры, а з 1996 — выкладнік гэтай катэдры. Навуковую працу пачынаў пад кіраўніцтвам прафэсара Аляксея Пяткевіча.

У 2007—2012 працаваў рэдактарам выдавецтва «Мастацкая літаратура», з 2013 — у Цэнтры дасьледаваньняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі. Жыве ў Менску.

• «Ноч» (1991).
• «Сабака» (2008).
• «Анонс. Квадрат тэкстаў» (2013).

• Каб не было суб’ектывізму // Літаратура і мастацтва, 1988, 15 крас.
• Да традыцыі: эсэ // Літаратура і мастацтва, 1993, 21 мая.
• С/Т (серп і молат) або Парафеномен соцрэалізму // Калосьсе, 1993, № 1. С. 8-15.
• Моўная утопія Вацлава Ластоўскага як славянская трансфармацыя футурызму // Крыніца, 1994, № 8 (2). С. 14-23.
• Гратэскі і арабескі: Дзьве плыні ў беларускай літаратуры, пазначаныя М. Багдановічам // Сьвіцязь, 1994, №3. С. 73-90.
• Зацемкі на палёх філасофскага слоўніка // Культура, 1994, 30 ліст. (Зно, № 19)
• З новых зацемак // Культура, 1995, 5 ліп.
• Гордзіеў вузел, або Як разьвязаць пастанову? // Культура, 1996, 6—12 жн.
• Беларуская мова ў часе // Гармонія беларускага слова: падручныя нарысы для журналістаў. — Гродна, 1999. С. 5-27.
• Кароткі расейска-беларускі слоўнік фразэалягізмаў і фразаў // Гармонія беларускага слова: падручныя нарысы для журналістаў. — Гродна, 1999. С. 57-74.
• Выточны элемэнт культуры: лінгвістычныя ідэі Максіма Багдановіча // «Фрагмэнты» №1-2, 1999. С. 246—273.
• Прырода красы і краса прыроды // Крыніца, 1999, № 6 (53). С. 25-42.
• Як Эдвард Кінан выбіў Богу вокны // Arche Скарына, 2001, № 6. С. 72-86.
• Слоўнік беларускай мовы // «Свой лад», 2003
• Адказ на анкету: «Ці добра ўчынілі адраджэнцы канца 80-х, зрабіўшы выбар на карысьць „тарашкевіцы“?» // Arche, 2003, № 2.
• Навука, навучаньне навучальны // Свой лад, 2003, № 4.
• Дык хто першы разьвязаў пастанову? // Свой лад, 2003, № 5.
• Яйка зьнесенае ў габінэце? // Свой лад, 2003, № 6. С. 10-11.
• З трасянкі на мову: Тыповыя лексычныя абмылы, хібы, недакладнасьці // Свой лад, 2003, № 8.
• Занядбаная старонка правапісу: Прапановы пісаньня прыназоўніка у/ў перад словамі, што пачынаюцца з галоснай // Arche, 2003, № 6. С. 162—175.
• Постмадэрнізм, калыска мая // Arche, 2004, № 3. С. 249—274.
• Страла Зэнона: рытмалягічны трактат // Arche, № 5 (34) — 2004. С. 262—319.
• Крывіцкі лексыкон: слоўнік-дэтэктыў(недаступная спасылка) // Arche, № 3 (54) — 2007
• Правапісны сымптом моўнай хваробы // Arche, № 11 (62) — 2007
• Як перадаваць антычныя лягаэды? // Arche, 2005, № 5. С. 289—294.
• Стагоддзе паэзіі Івана Франка ў Беларусі // Роднае слова, 2006. № 8. С. 51-52.
• Найлепшы верш Цішкі Гартнага? // Arche, 2006, № 9. С 143—158.
• З рознаколерных лапікаў: Цэнтон і роднасныя яму з’явы ў беларускай паэзіі // Роднае слова, 2007, № 1. С. 17-18. (У суаўтарстве з В. Жыбулем.)
• Таемная сіла зярняці: Эстэтычны змест першай публікацыі Максіма Багдановіча // Роднае слова, 2007, № 7. С. 10-12.
• Пралегамэны да фармальнага пазнаньня лірыкі // Arche, 2007, № 12. С. 179—227.
• Сістэма часцінаў мовы: Да іманентнай беларускай граматыкі // Arche, 2011, № 11. С. 227—259.(У суаўтарстве з П. Букам.)
• Невядомы санет Максіма Багдановіча // Маладосць. 2012. № 3. С. 75-83.
• Два пераклады: Матар’ялы да расейска-беларускага слоўніка // Тэксты, 2013, № 4. С. 160—172.

• Зенюкевіч Т. І. Літаратурная Лідчына // Лідскі летапісец №16.

• Пацюпа Юрый Віктаравіч(недаступная спасылка) // Саюз беларускіх пісьменьнікаў
• Шчыра за гарбатай альбо з Рацыяй у гасьцях у Юрася Пацюпы // Радыё Рацыя, 2009-03-29
• Культура беларускай мовы // Беларускі калегіюм, лекцыі
• Рахунак Ю. Пацюпы ў LJ