Магілёў Царква Сьвятога Мікалая: храм у Магілёве (Беларусь)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятога Мікалая
Царква Сьвятога Мікалая
Краіна	Беларусь
Места	Магілёў
Каардынаты	53°53′38″ пн. ш. 30°20′45″ у. д. / 53.89389° пн. ш. 30.34583° у. д. / 53.89389; 30.34583 30°20′45″ у. д. / 53.89389° пн. ш. 30.34583° у. д. / 53.89389; 30.34583
Архітэктурны стыль	Магілёўская школа дойлідзтва
Дата заснаваньня	1637
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Царква Сьвятога Мікалая на мапе Беларусі Царква Сьвятога Мікалая
Царква Сьвятога Мікалая на Вікісховішчы

Царква Сьвятога Мікалая — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Магілёве. Знаходзіцца на Падмікольлі, у абалоне Дняпра. Пры пабудове была ў юрысдыкцыі Канстантынопальскага патрыярхату, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры магілёўскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Царква ўваходзіць у склад комплексу Мікольскага манастыра. Тут захаваўся зроблены мясцовымі майстрамі іканастас XVII ст.

Вялікае Княства Літоўскае

У 1636 годзе кіеўскі мітрапаліт Пётар (Магіла) атрымаў прывілей ад караля і вялікага князя Ўладзіслава Вазы на будаваньне ў Магілёве царквы Сьвятога Мікалая. За кіраваньнем Магілёўскай япархіяй Сільвестрам (Косавам) у 1637 годзе збудавалі часовую драўляную Мікольскую царкву. Будаваньне неацепленнай мураваная царквы пачалося ў 1669 годзе, а ў 1672 годзе яе асьвяціў япіскап Феадосі I (Васілевіч).

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Магілёў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, царква канчаткова перайшла ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы).

У Першую сусьветную вайну з жніўня 1915 да лістапада 1917 году ў Магілёве знаходзілася стаўка вярхоўнага галоўнакамандуючага Расейскай імпэрыі і маскоўскі гаспадар Мікалай II з сваёй вялікай сям’ёй у час знаходжаньня ў стаўцы наведваў Мікольскую царкву.

Найноўшы час

За савецкім часам царкоўная рэчы канфіскавалі, а іканастас зьнішчылі. У 1934 годзе па сьмерці сьвятара Міхаіла Пляшчынскага Мікольскую царкву зачынілі. У 1937 годзе ў Мікольскай царкве разьмясьцілася перасыльная турма, якая працавала тут да 1941 году. З 1946 году ў Мікольскай царкве разьмяшчалася кніжная база.

У 1991 годзе будынак царквы перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату. У 1995 годзе да царквы падвялі ацяпленьне.

Помнік архітэктуры магілёўскага барока. Гэта 3-апсыдная крыжова-купальная базыліка з 8-гранным сьветлавым барабанам і купалам-баняй над сяродкрыжжам. Да цэнтральнага нэфу з захаду далучаецца прытвор. Галоўны фасад падзяляецца карнізамі на тры ярусы і завяршаецца дзьвюма вежамі зь фігурным франтонам паміж імі. Першы масіўны ярус аздабляецца трыма роўнымі паўцыркульнымі нішамі на ўсю вышыню і ёсьць п’едэсталам да наступных ярусаў. Другі дэкаруецца «глухой» аркатурай, пілястры якой пакрывае ляпны расьлінны арнамэнтам, злучанымі нішамі з гіркамі. У трэцім ярусе аркатурны матыў з паўкалёнкамі выяўляецца больш дэталёва. Бакавыя фасады падзяляюцца высокімі пілястрамі. Крылы трансэпта завяршаюцца фігурнымі шчытамі. Аконныя праёмы паўцыркульныя і лучковыя.

Інтэр’ер царквы аздабляецца манумэнтальным малярствам XVII — пачатку XIX ст. Захаваўся зроблены мясцовымі майстрамі да 1672 году 4-ярусны іканастас (скразная разьба па дрэве, пазалота), увенчаны скульптурным укрыжаваньнем у абрамленьні пышнай разьбы.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
•  
  1917 г.
•  
  М. Вінаградаў, 12.12.1917 г.
•  
  М. Вінаградаў, 12.12.1917 г.
•  
  да 1930 г.

•  
  А. Вінэр, 1939 г.
•  
  А. Вінэр, 1939 г.
•  
  А. Вінэр, 1939 г.
•  
  па 1944 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
•  
  Агульны выгляд
•  
  Інтэр'ер
•  
  Іканастас
•  
  Росьпісы

• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  511Г000017

• Царква Сьвятога Мікалая ў Магілёве, Radzima.org