Хро́ніка Бы́хаўца, летапіс Быхаўца, Быхаўца хроніка — трэці, найбольш поўны агульнадзяржаўны летапісны звод, помнік літоўскага (беларускага) летапісаньня 1-й паловы XVI ст.
Складзены аўтарам, блізкім да магнатаў Гаштольдаў і Алелькавічаў. Вядомы ў адзіным сьпісе канцу XVII — пачатку XVIII стагодзьдзяў, перапісаным лацінкай з больш даўняга, кірылічнага тэксту. Крыніцамі хронікі паслужылі «Хроніка Вялікага Княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага» і «Беларуска-літоўскі летапіс 1446 году».
Выяўлены ў 1820-я ў бібліятэцы абшарніка Аляксандра Быхаўца, маёнтку Магілёўцы пад Ваўкавыскам. Рукапіс згублены ў 2-й палове XIX ст. Поўнасьцю апублікаваны Тэадорам Нарбутам у 1846. Пачатак і канец хронікі не зьберагліся.
Пэўны час летапісны звод лічыўся фальсыфікатам Тэадора Нарбута (1784—1864), які ўпершыню выдаў «Хроніку Быхаўца» ў сэрыі «Помнікі літоўскай гісторыі» (1846), пасьля чаго рукапіс бясьсьледна зьнік. Гэтая акалічнасьць, а таксама тое, што тэкст хронікі ўтрымлівае супярэчнасьці і анахранізмы, прывялі да абвінавачваньня Нарбута ў фальсыфікацыі крыніцаў. Аднак большасьць расейскіх, беларускіх і польскіх гісторыкаў давялі адваротнае. За некалькі рокаў перад Нарбутам урывак з хронікі надрукаваў настаўнік Віленскай гімназіі Гіпаліт Клімашэўскі. Ён асабіста чытаў летапісны звод у маёнтку Быхаўца і апублікаваў ягоны фрагмэнт пра забойства вялікага князя Жыгімонта Кейстутавіча ў 1440. Быхавец у 1834 пераслаў рукапіс хронікі Нарбуту, які выкарыстаў яго пры напісаньні «Старажытнай гісторыі літоўскага народу».
Хроніка прысьвечаная гісторыі Вялікага Княства Літоўскага ад легендарных часоў да пачатку XVI ст.. Твор пачынаецца з апісаньня бегства «рымлян» і абрываецца на апісаньні перамогі беларуска-літоўскага войска пад кіраўніцтвам Міхала Глінскага над татарамі пад Клецкам у 1506. Асобныя старонкі хронікі маюць выразную публіцыстычную і антыпольскую накіраванасьць. Гістарычнае мінулае Беларусі і Летувы пададзенае з агульнадзяржаўных і шляхецкіх пазыцыяў. Аўтар падкрэсьліў факты тэрытарыяльнага росту ВКЛ, усхваляў зьнешнюю палітыку Вітаўта, яго ролю ў Грунвальдзкай бітве.
Хроніка Быхаўца — важная крыніца па сярэднявечнай гісторыі Літвы-Беларусі, каштоўны помнік грамадзка-палітычнай думкі беларускага і летувіскага народаў, беларускай мовы і літаратуры эпохі Адраджэньня. Твор паслужыў крыніцай «Хронікі польскай, літоўскай, жамойцкай і ўсяе Русі» Мацея Стрыйкоўскага, а празь яго пасрэдніцтва «Хронікі Польшчы» Марціна і Яўхіма Бельскіх, «Хронікі Эўрапейскай Сарматыі» Аляксандра Гваньіні, беларуска-ўкраінскага хранографу XVII ст. «Вялікая хроніка», шэрагу іншых хронік і гісторыяў XVII—XIX стагодзьдзяў
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Хроніка Быхаўца, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.