Траня́та (1210—1264) — вялікі князь літоўскі (1263—1264), князь жамойцкі (?—1264).
Пляменьнік (сын сястры) Міндоўга.
Транята лац. Traniata | |
Транята (уяўны партрэт) | |
другі вялікі князь літоўскі | |
1263 — 1264 | |
Наступнік | Войшалк |
Асабістыя зьвесткі | |
Нарадзіўся | 1210 , |
Памёр | 1264 |
Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Транята паходзіць ад германскага thrau- 'помста'. Адзначаліся старажытныя германскія імёны Throant, Truantdo, Troannus.
Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Traniat або Traniate (Старэйшая рыфмаваная хроніка); Тренята (Галіцка-Валынскі летапіс); Trinota filius regis Lethowinorum (Хроніка Прускай зямлі); Stroynat (Старэйшая Аліўская хроніка).
Першы пісьмовы ўпамін пра Траняту знаходзіцца ў «Лівонскай рыфмаванай хроніцы» ў зьвязку зь бітвай на Дурбэ (1260 год), калі пад ягоным кіраваньнем жамойты разьбілі крыжакоў і прынялі ўладу Міндоўга. Транята выконваў ролю ягонага намесьніка ў Жамойці і аднаго з найбліжэйшых дарадцаў, ідэоляга супольнага змаганьня ўсіх балцкіх народаў супраць Тэўтонскага ордэну.
У 1263 годзе Транята стаў адным з арганізатараў забойства Міндоўга і двух ягоных сыноў, па чым атрымаў вялікакняскі сталец. Баючыся, што законныя спадкаемцы Міндоўга запатрабуюць саступіць уладу, падманам заклікаў у Наваградак пляменьніка Міндоўга — полацкага князя Таўцівіла (Філафея), — і забіў яго. Паставіўшы кіраваць Полацкам залежнага ад сябе нальшчанскага князя Гердзеня, пачаў такім чынам валадарыць на Літве, Жамойці і Русі.
Транята быў заўзятым паганцам, за ім пачаўся перасьлед хрысьціянаў, Літва вярнулася да паганскае веры. Зладзіў выправу на Мазовію і ордэнскую Прусію (менавіта, на ваколіцы Торуня — каля 400 км ад Літвы).
Неўзабаве сам быў забіты змоўцамі — прыхільнікамі Міндоўга — на чале з Войшалкам.
Папярэднік Міндоўг | Вялікі князь літоўскі 1263—1264 | Наступнік Войшалк |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Транята, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.