Сабо́р у імя дабраве́рнага вялі́кага кня́зя Алякса́ндра Не́ўскага — праваслаўны сабор у Пружанах Берасьцейскае япархіі, збудаваны ў гонар абаронцы Расейскай імпэрыі сьв.
Славутасьць | |
Сабор Аляксандра Неўскага | |
Сабор Аляксандра Неўскага | |
Краіна | Беларусь |
Места | Пружаны |
Каардынаты | 52°33′21.25″ пн. ш. 24°27′26.59″ у. д. / 52.5559028° пн. ш. 24.4573861° у. д. 24°27′26.59″ у. д. / 52.5559028° пн. ш. 24.4573861° у. д. |
Канфэсія | праваслаўе |
Эпархія | Берасьцейская |
Тып будынка | сабор |
Архітэктурны стыль | клясыцызм |
Аўтар праекту | Міхайлоўскі, Залатароў |
Дата заснаваньня | 1866 |
Будаваньне | 1865—1866 гады |
Рэліквіі і сьвятыні | абраз «Маці Божай, якая плача» «Незгаральны абраз Божай Маці» мошчы Аляксандра Неўскага |
Апошні плябан | а. Міхаіл Носка |
Статус | ахоўваецца дзяржавай |
Стан | дзейны |
Сабор Аляксандра Неўскага | |
Сабор Аляксандра Неўскага на Вікісховішчы |
князя Аляксандра Неўскага. Асьвячэньне адбылося 22 кастрычніка 1866 году.
У храме знаходзіцца абраз «Багародзіца, якая плача», які лічыцца цудадзейным.
У сувязі з падзеямі паўстаньня 1863 року царызм адводзіў вялікую ролю ў далейшай русіфікацыі краю праваслаўнай царкве. На яе падтрымку было накіравана 10% ад кошту ўсяе канфіскаванае маёмасьці ўдзельнікаў паўстаньня. Ва ўсіх губэрнскіх і павятовых мястэчках былі створаныя камітэты па будаўніцтве праваслаўных цэркваў. У Пружане ён быў арганізаваны ў 1865 року на чале з кіраўніком места і павету капітанам Элісам.
Вырашана было будаваць царкву ў гонар нябеснага абаронцы Расеі Сьвятога Аляксандра Неўскага як падзяку расейскаму імпэратару Аляксандру II за скасаваньне прыгоннага права і паншчыны. Праект стварыў гарадзенскі губэрнскі архітэктар Міхайлоўскі, які карыстаўся альбомам праектаў Сыноду. У 1864 року першую цагліну ў падмурак храма паклаў у дзень сьвятых Пятра і Паўла берасьцейскі япіскап, вікарый Літоўскай япархіі Ігнаці (Жалязоўскі).
Цэгла на будаўніцтва паступала бясплатна з канфіскаванага ў Валенція Швыкоўскага цагельнага заводу ў Палянове, а таксама зь недабудаванага касьцёлу. Сродкі на будоўлю зьбіраліся па ўсёй імпэрыі, а кожны сялянскі двор Пружаншчыны мусіў здаць на пабудову па 50 капеек і на адзін дзень выдзеліць на дапамогу мужчыну.
Іканастас быў створаны найлепшымі майстрамі Пецярбургу Козеравым і Срабраковым паводле праекту архітэктара Сычова. Ён таксама распрацаваў нарыс бакавых ківотаў. Абразы для яго былі напісаныя ў пецярбурскім Сьвята-Ўваскрасенскім і маскоўскім Новадзявочым манастырох.
Званы для сабору былі прывезеныя з заводу пецярбурскага купца Пікіева. Рызьніца, посуд, кнігі і іншае царкоўнае начыньне падараванае маскоўскім купецтвам.
Адкрыцьцё храму было заплянаванае на верасень 1866 року да дню памяці Аляксандра Неўскага, аднак неспадзяванка змусіла перанесьці ўрачыстасьць на месяц: падчас транспартаваньня быў пашкоджаны іканастас, зроблены ў Пецярбургу, і праз шчыліны ў яго трапіла вада, таму яго давялося наноў склейваць і пакрываць пазалотай.
22 кастрычніка [ст. ст. 9 кастрычніка] 1866 япіскап берасьцейскі Ігнаці (Жалязоўскі) асьвяціў храм.
Першым настаяцелем сабору стаў протаярэй Андрэй Чарвякоўскі, за ім — мітрафорны протаярэй Мікалай Жуковіч (10.01.1827—29.07.1908). Пахаваны ў капліцы на праваслаўных могілках Пружанаў.
У 1891 сабор атрымаў у падарунак ад мескай думы абраз са сьвятымі, аднайменнымі чальцам царскай сям’і.
9 красавіка 1934 року з абразом тыпу «Ўкрыжаваньне» адбыўся цуд: з вачэй Божай Маці пачалі капаць сьлёзы. З тае пары шторок 9 красавіка і ў Сьветлую пятніцу Велікоднага тыдню вернікі адзначаюць сьвята празванай цудадзейнай «Пружанскай Галгофы» (або «Багародзіцы, якая плача»).
Акрамя гэтага, сюды перанесены «Незгаральны абраз Божай Маці», які ацалеў падчас пажару ў Прачысьценскай царкве ў часе Другой сусьветнай вайны, а таксама «Ўладзімерскі абраз Божае Маці», які абнавіўся ў аднаго з жыхароў Сланімцоў.
Па нямецка-савецкай вайне быў распрацаваны плян забудовы Пружанаў, паводле якога непасрэдна ля сабору было заплянаванае ўзьвядзеньне пяціпавярховае жылое хаты. У гэтым разе вернікі былі б пазбаўленыя царкоўнага пагосту, а храм быў бы заслонены пабудовай. Супрацьстаяньне вернікаў пабудове цягнулася месяц: на званіцы сабору дзяжурыла прыхаджанка Марыя Мардань, якая пачынала званіць, ледзь заўважыўшы набліжэньне будаўнічае тэхнікі. На заклік з усіх канцоў места сыходзіўся праваслаўны люд, не даючы пачаць будаўніцтва, падаючы нават пад коўш экскаватара. Урэшце рэшт будаўніцтва жылога дома пачалося па-за межамі царкоўнага двара.
У 1990-я жыцьцё парафіі актывізавалася, адбыўся маштабны рамонт царквы, пабудаваная нядзельная школа, паўстаў новы чыгунны плот.
Ад студзеня 2006 року ў саборы знаходзіцца частка мошчаў дабравернага князя Аляксандра Неўскага.
Помнік архітэктуры позьняга клясыцызму з элемэнтамі рэтраспэктыўна-рускага стылю.
Храм — прастакутная ў пляне трохнэфавая базыліка, пакрытая двухсхільным дахам. Алтарная частка вышынёй 14 м 60 см з паўавальнай трохяруснай апсыдай, другі і трэці ярусы вырашаныя як ратонда. Верхні ярус — сьветлавы барабан з круглымі вокнамі й купалам.
Сьцены аперазаныя шырокім антаблемэнтам, раскрапаваны пілястрамі ў прасьценках высокіх арачных аконных праёмаў у кілепадобных ліштвах. Уваходы ў будынак з трох бакоў падкрэсьленыя франтонамі.
Званіца з 9 званамі заводу пецярбурскага купца Пікіева завяршаецца купалам з навершнікам. У XXI стагодзьдзі — вышынная дамінанта старое часткі места.
Ваконныя і дзьверныя праёмы з паўцыркульнымі арачнымі заканчэньнямі маюць кілепадобныя абоймы.
Заля падзеленая 6 квадратнымі ў пляне слупамі на 3 нэфы. Цэнтральны нэф, перакрыты цыліндрычным зводам, падоўжаны паўкруглай апсыдай з іканастасам, спраектаваным у 1880 року архітэктарам Залатаровым. Бакавыя нэфы перакрытыя крыжовымі зводамі.
Два прыдзелы: у імя Сьвятога Аляксандра Неўскага і ў імя абразу Божай Маці «Жываносная крыніца».
Набажэнствы ладзяцца ў пятніцы, нядзелі і сьвяточныя дні. Дзейнічае нядзельная школа, ладзяцца катэхізацыйныя гутаркі з дарослымі, утворанае праваслаўнае сястрынства імя «Плачучага абразу Божай Маці».
У 1923—1925 роках абавязкі рэгенту царкоўнага хору выконваў Рыгор Шырма.
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр 113Г000590 |
Сабор Аляксандра Неўскага (Пружаны) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Сабор Аляксандра Неўскага (Пружаны), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.