Па́мва Бяры́нда, сьвецкае імя Па́вал Бяры́нда (1550—1570-я, Галіцыя — 13 ліпеня 1632, Кіеў) — дзяяч усходнеславянскай культуры, лексыкограф, паэт, перакладнік, гравэр і выдавец.
ст. 23] 1632, Кіеў) — дзяяч усходнеславянскай культуры, лексыкограф, паэт, перакладнік, гравэр і выдавец. Адзін зь першых друкароў на Русі.
Памва Бярында | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Нарадзіўся | 1550—1570-я |
Памёр | 13 ліпеня 1632 Кіеў |
Пахаваны | |
Літаратурная дзейнасьць | |
Род дзейнасьці | пісьменьнік, паэт, лексыкограф |
Кірунак | барока |
Атрымаў выдатную адукацыю. Валодаў старажытнагрэцкай, лацінскай, стараславянскай, старажытнагабрэйскай, беларускай, украінскай мовамі. У сярэдзіне 1590-х гадоў зблізіўся з Львоўскім япіскапам Гедэонам Балабанам(uk), які адкрыў у сваім маёнтку ў Страціне(ru) друкарню і запрасіў Бярынду арганізаваць яе работу. У 1597 року Бярында пераехаў у Страцін і прыступіў да выдавецкай дзейнасьці. У 1604 сумесна з Сімяонам Будзынам выдаў «Служэбнік», а ў 1606 — «Трэбнік». У тым жа 1606]] року Бярында пераехаў са Страціну ў Перамышль(ru), працаваць у тамтэйшага праваслаўнага япіскапа Міхаіла Капысьценскага, а дзейнасьць страцінскай друкарні прыпынілася.
Між 1610 і 1613 рокамі Памва Бярында аўдавеў і прыняў манаства. Сьвецкім імем Бярынды было Павал, але пры пострыгу ў манахі(ru) ён атрымаў імя Памва. У 1614—1616 роках служыў у друкарні(ru) львоўскага Ўсьпенскага брацтва(ru) і выкладаў у брацкай школе(ru).
У 1615 року Кіева-Пячэрскі архімандрыт Елісей Плецянецкі(ru) набыў непрацоўную страцінскую друкарню і зноў запрасіў туды працаваць Памву Бярынду. Пасьля Плецянецкі вывез друкарню цалкам са Страціну ў Кіеў, дзе на ейнай аснове была створаная друкарня Кіева-Пячэрскай лаўры. У 1619 Бярында разам з сынам Лукашам пераехаў у Кіеў і працаваў у гэтай друкарні да канца жыцьця, а ў пэрыяд з 1627 па 1629 рокі і ўзначальваў. У 1620 ерусалімскі патрыярх Феафан III(ru) удастоіў Памву Бярынду званьня пратасінкела(ru). Памёр Памва Бярында 13 ліпеня 1632 року ў Кіеве.
«Лексіконъ славенорωсскїй и Именъ тлъкованїє» Памвы Бярынды, над якім ён працаваў 30 гадоў — значнае дасягненьне старабеларускага і стараўкраінскага слоўніцтва. Складаецца зь дзьвюх частак: «лексыкон» — царкоўнаслав.-бел.-ўкр. слоўнік; і «…Імёны ўласныя» — збор тлумачэньняў тапонімаў і антрапонімаў, а таксама агульных назваў неславянскага паходжаньня. У памятцы амаль 7000 артыкулаў (каля 5000 у 1-й частцы, 2000 — у 2-й, сярод якіх каля 1400 уласных імёнаў).
Памва Бярында быў адным з пачынальнікаў паэзіі і школьнай драмы ва Ўкраіне.
У 1616 року Бярында надрукаваў у Львове свой першы твор — калядны дыялёг з пралёгу, прамоваў сямі хлопцаў і эпілёгу «На Рождѣство Хрыста вѣршѣ для утѣхы православнимъ христианамъ». Разам з дыялёгам там былі й іншыя вершы на царкоўныя тэмы. Вершы выкарыстоўваліся для дэклямацыі вучнямі брацкіх школаў і мелі вялікую папулярнасьць — іх перапісвалі ў XVII стагодзьдзі ў Маскве. У разьвіцьці жанраў украінскай літаратуры гэтыя вершы былі пераходным этапам ад паэзіі да драмы.
У розны час Бярында працаваў над напісаньнем, рэдагаваньнем і выданьнем такіх кніг і ксыляграфіі, як:
Дрэварыт з партрэтам Памвы Бярынды стварыў мастак Васіль Перавальскі(uk).
Памва Бярында — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Памва Бярында, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.