27°41′29″ у. д. / 53.93194° пн. ш.
27.69139° у. д.
Музэ́й валуно́ў — парк-музэй камянёў ва Ўруччы. Створаны ў 1985 годзе. Падобны музэй меншых памераў ёсьць толькі на тэрыторыі Летувы.
Валунамі выкладзена мапа Беларусі. На ёй наваламі камянёў паказаныя населеныя пункты, а таксама рэчкі, азёры, узгор’і. У музэі сабраны камяні з усёй краіны (болей за 2134).
Тут знаходзяцца знакамітыя «Барысавы камяні», на якіх высечаныя шасьціканцовыя крыжы і надпісы. «Крыж Стэфана Баторыя», ля якога, па паданьні, абедаў кароль Вялікага Княства Літоўскага ў час паходу на ўсход. Сюды таксама быў прывезены валун з назвай «Дзед», які да канца XIX стагодзьдзя знаходзіўся ў цэнтры Менску на старажытным капішчы.
Пагроза зьнікненьня вялікай колькасьці валуноў і ледавіковага каменьня й актыўнае выкарыстаньне ў будоўлі дарог і ў іншых мэтах паўсталі перадумовамі для пошуку выйсьця з гэнага становішча. Да таго ж ва ў шматлікіх краінах адметныя з пункту гледжаньня культуры, традыцыі й навукі валуны ўзяты пад ахову дзяржавы. У 60-х гадах 20 стагодзьдзя на Беларусі ў параўнаньні зь іншымі краінамі дасягненьні ў ахове былі болей чым сьціплыя (у сьпіс помнікаў прыроды было ўлучана толькі 52 валуны і іх нагрушчваньняў).
З гэнай нагоды акадэмік АН Беларусі Гаўрыла Гарэцкі ў 1974 годзе заклікаў паскорыць вывучэньне ледавіковых валуноў, найбольш значныя зь іх аб’явіць помнікамі прыроды, а ў межах Акадэмгарадку стварыць музэй валуноў пад адкрытым небам.
Ініцыятыўная група (першыя энтузіясты) па выкананьні дасьледаваньняў валуннага матэрыялу на Беларусі:
Група пошуку, абсьледваньне й дастаўку валуноў з найбольш характэрных раёнаў іх распаўсюджваньня на пляцоўку музэю праводзілі:
Распрацоўшчык Экспэрымэнтальнай базы — Інстытут Белдзяржпраект
Сабраныя з усёй краіны ў музэі валуны і камяні разьмеркаваны па шасьці тэматычных экспазыцыях — якія й утвараюць своеасаблівую Экспэрымэнтальную базу і адначасова музэй пад адкрытым небам.
Склад музэю:
Тэрыторыя музэю засеяна шматгадовымі травамі, кустоўем, дрэвамі, абкружана сьцяжынкамі.
Цэнтральная экспазыцыя зьяўляецца мадэль мапы сучаснай Беларусі зь яе асноўнымі элемэнтамі рэльефу — краявымі ледавіковымі ўтварэньнямі. Мапа арыентавана па кірунках сьвету (простастаўны 1:100 і паземны 1:2500). Самыя высокія пагоркі на мапе сягаюць вышынёй да 3,5 мэтраў, якія разьмешчаны ў цэтральнай частцы і згадваюць Менскае ўзвышша і абсалютную вяршыню — Лысую Гару. Сюды вядуць сьцежкі, каб агледзець увесь музэй. Іншыя насыпаныя пагоркі адлюстроўваюць другія ўзвышшы і грады ледавіковага рэльефу: Гарадзенскае, Ваўкавыскае, Віцебскае, Мазырскае, Загарадзьдзе — на іх разьмешчана больш за 500 валуноў згодна з геаграфічнымі прынцыпамі разьмеркаваньня валуннага матэрыялу. Уся экспазыцыя складаецца з малых частак (кампазыцыяў):
Выгляд навакольля з найвышэйшага пункту Музэю валуноў
Экспазыцыя займае паўночна-заходні кут музэю, дзе ў цэнтры выраўненай пляцоўкі разьмешчана U-падобнай формы паглыбленьне, якое імітуе Балтыскае мора з Батнічным і Фінскім залівамі.
Экспазыцыя разьмешчана ў паўднёва-ўсходнім куту музэю й мае выгляд кола, акрэсьленага сьцежкай. У сваю чаргу кола разьдзелена на 4 кругавыраза: паўночна-заходні, паўночна-ўсходні, паўднёва-заходні й паўднёва-ўсходні.
Экспазыцыя прысьвечана існуючай форме валуноў і разьмешчана ва ўсходняй частцы музэю.
Зона Камень у жыцьці чалавека разьмешчана ў паўднёвай частцы музэю й зьмяшчае розныя ледавіковыя валуны і вырабы зь іх, якія маюць гістарычнае й культурнае значэньне для беларускага народа.
Экспазыцыя ўяўляе сабой ланцуг найбольш буйных ледавіковых глыбаў, выкладзеных усьцяж сьцежкі, якая злучае мікрараён Уручча-1 і Акадэмгарадок. Тут месьцяцца валуны, прывезеныя з усіх куткоў краіны.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Музэй валуноў (Менск), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.