Помнік сакральнай архітэктуры | |
Магілёўскі Спаскі манастыр | |
Спаскі манастыр, аўтэнтычны выгляд | |
Краіна | Беларусь |
Месцазнаходжаньне | Магілёў |
Каардынаты | 53°53′43″ пн. ш. 30°20′01″ у. д. / 53.89528° пн. ш. 30.33361° у. д. 30°20′01″ у. д. / 53.89528° пн. ш. 30.33361° у. д. |
Аўтар праекту | Ян Глаўбіц |
Заснавальнік | Георгі (Каніскі) |
Дата заснаваньня | 1756 |
Дата скасаваньня | 1918 |
Статус | Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь |
Магілёўскі Спаскі манастыр | |
Магілёўскі Спаскі манастыр на Вікісховішчы |
Магілёўскі Спаскі манастыр — помнік архітэктуры XVIII ст. у Магілёве. Знаходзіўся ў Старым Месьце, на высокім беразе Дняпра пры Спаскім завулку. Твор архітэктуры барока. Аб'ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Комплекс складаўся з Спаскай царквы, манастырскага корпусу і мура з брамай і званіцай. Разам з архірэйскім палацам і духоўнай сэмінарыяй ствараў адзіны буйны архітэктуры ансамбль, які займаў увесь квартал на гістарычнай Ветранай вуліцы.
Спаская царква ў Магілёве ўпершыню ўпамінаецца ў 1447 годзе. З канца XV ст. пры царкве існавалі драўляныя манастырскія будынкі. У 1588 годзе пры манастыры зьявілася праваслаўнае брацтва, а ў 1600 годзе адкрылася школа. Брацтва праіснавала да 1618 году, калі царкву перадалі Сьвятому Пасаду, які валодаў ёй да сярэдзіны XVII ст. У гэты пэрыяд брацтва, школа і друкарня дзейнічалі пры царкве Ўваходу Гасподняга ў Ерусалім. У брацкай друкарні выйшлі з друку: «Служэбнік» (1616 і 1617 гады), «Эвангельле вучыцельнае» (1619 год). У брацкай школе вывучалі мовы і багаслоўе.
Паводле ўмоваў Збораўскай дамовы 1649 году, манастыр ізноў перайшоў да Канстантынопальскага патрыярхату. Пры ім знаходзілася япіскапская катэдра і дом, дзе жылі архірэі. У 1659 годзе збудавалі новую царкву, таксама драўляную, якая згарэла ў 1708 годзе.
У 1740—1742 гадох япіскап Ёсіф Ваўчанскі пачаў будаваць новую мураваную царкву, скончаную за япіскапам Еранімам Ваўчанскім. Аднак у 1748 годзе царква згарэла. З 1756 году будаваньнем царквы кіраваў архіяпіскап Георгі (Каніскі), які запрасіў зь Вільні вядомага архітэктара Яна Гляўбіц. Побач з царквой у 1762—1785 гадох збудавалі мураваны архірэйскі палац. Новая царква была катэдральным саборам Магілёва да 1802 году.
Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Магілёў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, комплекс канчаткова перайшоў у валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1824 годзе ў манастыры дзейнічалі цэрквы: Сьвятога Спаса, у імя 40 Сэбастыйскіх мучанікаў і Ўшэсьця Гасподняга. У галоўнай царкве, у правай прыбудоўцы, знаходзіўся цудоўны абраз Божай Маці ў пазалочанай рызе. Паводле паданьня, цудоўны вобраз калісьці зьявіўся на сьцяне Магілёўскага замку. У Спаскім саборы спачыў Георгі Каніскі.
Пры манастыры існавала багатая бібліятэка. Тут напісалі «Хроніку Спаскага манастыра» (1755 год), надрукаваную ў 1871 годзе пад назвай «Розныя запіскі, якія тычацца Беларускай эпархіі і тутэйшай набожнасьці» (знаходзіцца ў бібліятэцы АН Летувы, у Вільні).
У 1918 годзе савецкія ўлады зачынілі манастыр. У Другую сусьветную вайну комплекс атрымаў пашкоджаньні, пазьней савецкія ўлады зьнішчылі рэшткі царквы, ад манастыра захаваліся два будынкі.
Помнік архітэктуры віленскага барока. Разьмяшчалася ў глыбіні квартала. Гэта была 2-вежавая крыжова-купальная базыліка. Абапал галоўнага фасада ўзвышаліся 2-ярусныя вежы, паміж якімі разьмяшчаўся высокі прыступкавы франтон. Сьцены фасадаў завяршыліся шырокім тонкапрафіляваным карнізам. У інтэр’еры чатыры цэнтрычныя слупы падтрымлівалі купал на ветразях. Інтэр’ер меў багатую аздобу, выкананую магілёўскімі майстрамі Міронам Пігарэвічам і чаканьнікам Пятром Сьліжыкам.
Манастырскі корпус — Г-падобны ў пляне будынак, які разам з агароджай атачаў усю тэрыторыю манастыра, утвараючы трапэцападобны ўнутраны дворык. Да манастырскага корпусу далучаліся гандлёвыя рады з аркавымі ўваходамі. Складаўся з 2-павярховай часткі, дзе разьмяшчалася кансысторыя, і 1-павярховага крыла, дзе разьмяшчаліся кельлі і гаспадарчыя памяшканьні. Захаваўся корпус, які тарцовым фасадам выходзіў на Ветраную вуліцу, і адна частка 1-павярховага крыла. Галоўны фасад 2-павярховага корпуса аздабляецца іянічнымі пілястрамі на ўсю вышыню. Аконныя праёмы дэкаруюцца ліштвамі з замковым каменьнем і падаконнымі прастакутнымі нішамі. 1-павярховае крыло аздабляецца аконнымі праёмамі з простымі ліштвамі і міжаконнымі лапаткамі.
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр 513Е000001 |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Магілёўскі Спаскі манастыр, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.