Літоўскі правінцыйны камітэт (ЛПК) — цэнтар падрыхтоўкі і кіраўніцтва паўстаньнем 1863—1864 гг.
ў Літве і Беларусі, арганізацыйны цэнтар беларуска-літоўскіх «чырвоных».
Быў створаны ў Вільні ўлетку 1862 году з мэтай падрыхтоўкі паўстаньня супраць царызму. Фармальна ЛПК быў падпарадкаваны Цэнтральнаму Нацыянальнаму камітэту (ЦНК). У ЛПК уваходзілі прадстаўнікі як «чырвоных», так і «белых».
Па ініцыятыве ЛПК зьбіраліся сродкі на правядзеньне паўстаньня, набывалася зброя і былі створаныя мясцовыя рэвалюцыйныя арганізацыі: Гарадзенская (Кастусь Каліноўскі), Менская (А. Трусаў), Наваградзкая (У. Борзабогаты) і іншыя. Найбольш масавай ды актыўнай сярод мясцовых арганізацыяў была Гарадзенская. Кастусь Каліноўскі, яе кіраўнік, стаў адным з уплывовых кіраўнікоў ЛПК, а ў кастрычніку 1862 году ўзначаліў яго.
У студзені 1863 году на тэрыторыі Польшчы пачалося паўстаньне, што стала нечаканасьцю для беларускіх рэвалюцыянэраў, але было неадкладна падтрыманае імі. 1 лютага ЛПК абвесьціў сябе Часовым Правінцыйным урадам Літвы і Беларусі і выдаў праграмныя дакумэнты, якія дублявалі праграму польскіх аднадумцаў. Насельніцтва Краю заклікалася да паўстаньня, усе жыхары незалежна ад веры, стану ды паходжаньня аб’яўляліся свабоднымі і раўнапраўнымі. У сялянскую ўласнасьць пераходзілі зямельныя надзелы, з памешчыкамі за зямлю павінна была разьлічыцца дзяржава. Рэкруцкая павіннасьць замянялася 3-гадовай усеагульнай вайсковай павіннасьцю. Аднаўлялася Уніяцкая царква.
Сярод кіраўнікоў паўстаньня адсутнічала адзінства, разгарнулася барацьба за ўладу. «Белыя» ўсталявалі кантроль над кіруючымі органамі спачатку ў Варшаве, а потым і на месцах. У сакавіку 1863 году ЛПК быў распушчаны і створаны «Аддзел, кіруючы правінцыямі Літвы». Каліноўскі і ягоныя паплечнікі падпарадкаваліся, каб пазьбегнуць расколу.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Літоўскі правінцыйны камітэт, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.