Ле́нін — вёска ў Беларусі, на правым беразе Случы.
Цэнтар сельсавету Жыткавіцкага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 723 чалавекі. Знаходзіцца за 46 км на паўночны захад ад Жыткавічаў, за 18 км ад чыгуначнай станцыі Мікашэвічы (лінія Лунінец — Каленкавічы). Аўтамабільныя дарогі на Мікашэвічы і Слуцак.
Ленін лац. Lenin | |
У колішнім мястэчку | |
Першыя згадкі: | 1568 |
Краіна: | Беларусь |
Вобласьць: | Гомельская |
Раён: | Жыткавіцкі |
Сельсавет: | Ленінскі |
Вышыня: | 131 м н. у. м. |
Насельніцтва | |
колькасьць: | 652 чал. (2018) |
колькасьць двароў: | 320 |
Часавы пас: | UTC+3 |
Тэлефонны код: | +375 2353 |
Паштовы індэкс: | 247974 |
СААТА: | 3216816031 |
Нумарны знак: | 3 |
Геаграфічныя каардынаты: | 52°20′24″ пн. ш. 27°29′14″ у. д. / 52.34° пн. ш. 27.48722° у. д. 27°29′14″ у. д. / 52.34° пн. ш. 27.48722° у. д. |
± Ленін | |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Ленін — даўняе мястэчка гістарычнай Случчыны (частка Наваградчыны). Сярод мясцовых славутасьцяў вылучалася збудаваная ў стылі барока драўляная царква Раства Багародзіцы, помнік архітэктуры XVIII ст.
Тапонім Ле́нін мае матранамічнае паходжаньне. Паводле народнага паданьня, паселішча атрымала сваю назву ў гонар Алены, дачкі мясцовага зямяніна, якая ўтапілася ў Случы.
За польскім часам у 1939 годзе назву паселішча зьмянілі на Саснковічы ў гонар генэрала пагранічных войскаў Казімера Саснкоўскага(pl), раней спрабавалі даць назву Згарэлае. За савецкім часам паселішча мела назву Леніна, паводле іншых дакумэнтаў — Лінін, і зусім рэдка сустракалася сапраўдная назва Ленін. У лютым 1975 году адбылося афіцыйнае вяртаньне гістарычнага тапоніму — вёску зноў пачалі зваць Ленін.
Першы пісьмовы ўпамін пра Ленін зьмяшчаецца ў прывілеі вялікага князя Жыгімонта Аўгуста князю Юр’ю Алелькавічу ад 1568 году на заснаваньне адпаведнага мястэчка. Апошні пры атрыманьні прывілею, відаць, ужо валодаў гэтымі землямі з адпаведным тапонімам. Ягоны бацька, таксама Юры Алелькавіч, князь слуцкі, удзельнік Аршанскае бітвы 1514 году, быў жанаты з Аленай, народжанай Радзівіл. Магчыма, менавіта для яе стары пан Алелькавіч зрабіў той легендарны падарунак — сядзібу з імём каханай князёўны Алены.
У 1582 годзе, паводле выпіскі з Слонімскіх гродзкіх кніг, пры падзеле Слуцкага княства паміж братамі Аляксандрам, Янам Сымонам і Юрыем Алелькавічамі «двор Колна зь мястэчкам Ленін» перайшлі да Аляксандра. З XVII стагодзьдзя паселішчам валодалі Радзівілы. У 1778 годзе тут збудавалі драўляную царкву Раства Багародзіцы. У царкве захоўвалася выдадзенае ў 1673 годзе Эвангельле.
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Ленін апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Мазырскага павету Менскай губэрні. На 1816 год у мястэчку быў 21 двор, на 1834 год — 32, на 1848 год — 43, на 1858 год — 88 двароў, дзейнічалі царква і юдэйскі малітоўны дом. Ленін злучала дарога з Слуцкам, таксама тут праходзіў вайскова-камунікацыйны тракт, які злучаў Петрыкаў зь Піншчынай. Працавалі паштовая станцыя, царкоўна-прыходзкая школа (з 1863 году). У сьпісах населеных пунктаў Расейскай імпэрыі, якія складаліся Геаграфічным таварыствам пры Акадэміі навук, у Эўрапейскай частцы краіны лічыцца толькі адно пасяленьне ў форме «Ленін» — мястэчка ў глыбіні Беларускага Палесься. У 1863 годзе з мэтай маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага расейскія ўлады адкрылі ў Леніне аднаклясную народную вучэльню; у 1870-я гады на могілках збудавалі драўляную капліцу ў гонар вызваленьня сялянаў ад прыгоннага права. На 1866 год у мястэчку было 79 двароў.
Згодна з гістарычнымі даведкамі 5-га тома «Геаграфічнага слоўніка», выдадзенага ў Польшчы ў 1884 годзе, «Ленін — мястэчка з супольным кіраваньнем. Зь першай чвэрці XIX стагодзьдзя ў валоданьні князёў Вітгенштэйнаў. Мястэчка мае 75 двароў, мост на Случы. Грамада складаецца з 13 вясковых старостваў, 40 вёсак і налічвае 1729 сялянаў мужчынскай стаці». Паводле вынікаў перапісу 1897 году — 144 двары, дзейнічалі царква, капліца і юдэйскі малітоўны дом, працавалі народная вучэльня, хлебазапасны магазын, паравы млын, 2 заезныя дамы, 7 крамаў і пошта. На 1908 год існавалі аднайменныя мястэчка (196 двароў) і маёнтак.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Ленін занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Ленін абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Палескага ваяводзтва. За польскім часам мястэчка неаднаразова спрабавалі перайменаваць.
У 1939 годзе Ленін увайшоў у БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году атрымаў афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу і стаў цэнтрам раёну (з 1960 году ў Жыткавіцкім раёне). У гэты час тут быў 351 двор. У Другую сусьветную вайну з 16 ліпеня 1941 да 6 ліпеня 1944 году мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.
9 студзеня 1952 году статус Леніна панізілі да вёскі. На 1972 год тут было 252 двары, на 1994 год — 320, на 1997 год — 329, на 1999 год — 318, на 2004 год — 294. У 2000-я гады Ленін атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку». 12 траўня 2013 году ў вёсцы ўрачыста адкрылі памятны камень у памяць польскіх і беларускіх жыхароў, забітых немцамі ў 1943 годзе.
Да Другой сусьветнай вайны значную частку местачкоўцаў складалі жыды. Першыя жыдоўскія пасяленцы прыбылі ў Ленін у пачатку XVIII стагодзьдзя з Лахвы і Слуцку. У траўні 1942 году нацысты стварылі ў мястэчку гета. 14 ліпеня 1942 году падчас ліквідацыі гета яны расстралялі 1850 жыдоў.
У Леніне працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, бібліятэка, пошта.
Плян вёскі складаецца з крывалінейнай мэрыдыянальнай вуліцы з 2 завулкамі. З захаду да асноўнай далучаецца кароткая простая вуліца. Забудова цагляная і драўляная, сядзібнага тыпу. У 1987 годзе тут збудавалі 49 цагляных дамоў катэджавага тыпу, у якіх разьмясьціліся перасяленцы зь месцаў, забруджаных радыяцыяй у выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС.
Афіцыйная назва | Гістарычная назва |
17-га верасьня вуліца | ? |
Інтэрнацыянальная вуліца | ? |
Камсамольская вуліца | ? |
Ленінская вуліца | ? |
Першамайская вуліца | ? |
Рэвалюцыйная вуліца | ? |
Савецкая вуліца | ? |
? | Вялікая вуліца |
? | Лахвенская вуліца |
? | Падліп'я вуліца |
Іншыя вуліцы: Лясная, Міру, Моладзевая, Садовая.
Ленін знаходзіцца на 9-м кілямэтры шашы Р23 (Мікашэвічы — Салігорск).
На старых праваслаўных могілках, у хваёвым бары, ацалеў помнік драўлянае архітэктуры — капліца ў гонар скасаваньня прыгону ў 1861 годзе. Будынак спарахнеў амаль дашчэнту за паўтара стагодзьдзі, але яшчэ стаіць.
На вясковых могілках спачылі 1200 мірных жыхароў, расстраляных 16 лютага 1943 году ў час карнай экспэдыцыі. У 1964 годзе на магіле паставілі стэлу: «16 лютага 1943 году фашысцкія варвары спалілі звыш 1200 мірных грамадзян г. п. Ленін». Пры ўваходзе на старажытныя юдэйскія могілкі — мэмарыял ахвярам Галакосту. На саміх могілках старыя драўляныя надмагільлі, густа сьпярэшчаныя тэкстамі і разьбою.
Паводле дасьледаваньняў мясцовага краязнаўцы-ленінца Ўладзімера Баярына, псэўданім Ульянава мае зьвязкі зь мястэчкам Ленінам. У 1895 годзе Ўльянаў спыніўся ў Вільні, дзе знайшоў спонсараў для рэвалюцыйнай дзейнасьці сярод жыдоўскіх купцоў зь мястэчка Леніна. З гэтай прычыны ён нібыта ўзяў назву паселішча сабе за псэўданім. Ленінскі краязнаўца сьцьвярджае, што мае дакумэнтальныя довады сваёй гіпотэзы, сярод іх — сьведчаньні пра сустрэчу саміх ленінцаў, якія пазьней пераехалі ў Ізраіль.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Ленін (вёска), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.