Кезгайла Валімонтавіч (у каталіцтве Міхал; каля 1380 — каля 1449) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага.
Староста генэральны жамойцкі (1412—1432, 1440 і з 1443), маршалак гаспадарскі (1413), кашталян віленскі (з 1445). Пачынальнік роду Кезгайлаў.
Герб «Задора» | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Нарадзіўся | каля 1380 |
Памёр | каял 1449 |
Род | Кезгайлы |
Бацькі | Валімонт Бушкавіч |
Жонка | Алена |
Дзеці | Міхайла, Ян, Пётар, Дабяслаў, Бутрым |
Валодаў часткай Дзявалтава, Солаў і Сьвядасьці. Ад вялікага князя Вітаўта атрымаў Крожы, Плоцеле ды іншыя маёнткі ў Жамойці. Быў старостам вількамірскім (1409—1412).
Геза або Кеза (Geso, Keso) і Гайла (Gailo) — імёны германскага паходжаньня. Іменная аснова -гез- (-гіз-, -кез-) (імёны ліцьвінаў Геска, Гізель, Гесмонт; германскія імёны Geske, Giesel, Gismondus) паходзіць ад гоцкага gais 'суліца, кап’ё', германскага gaizá 'завостраны кій', а аснова -гайл- (-гал-, -гел-) (імёны ліцьвінаў Відзігайла, Інгела, Монтгайла; германскія імёны Widigail, Ingeila, Montigel) — ад гоцкага і бургундзкага gails 'жвавы, свавольны, ганарысты'. Такім парадкам, імя Кезгайла азначае «жвавае кап’ё».
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Kesgaylo Wolymuntonis (18 студзеня 1401 году); Kynsgail (17 жніўня 1404 году); па(н) Кезкаилъ (20 траўня 1407 году); Michel andirs Kynsegail (26 траўня 1410 году); Nicolao alias Kynsgal (20 красавіка 1411 году); Kynsgalo capitaneo Samagittariun (31 траўня 1412 году); пану Кгескгоилу (1413—1424 гады); пану Кезкгаилу (22 чэрвеня 1415 году); Keynsgal capitaneo Samagittie (22 чэрвеня 1421 году); Michael Kinsgall capitaneus Samagitarum (27 верасьня 1422 году); Kinsgail hauptmann in Samagitten (1425 год); Dominus Mychell alias Kenzegall capitaneus terre Samogittarum (1426 год); Kinsgal (29 красавіка 1431 году); Gensegal (22 чэрвеня 1431 году); Kenzgal Capitanei Samagittie (1 верасьня 1431 году); Kiezygal capitaneo Samogitarum (Kiezygal capitaneus Samogitarum; 24 верасьня 1432 году); пан Кезкгаило староста Жомоитский (27 верасьня 1432 году); Kynszgail (7 лістапада 1432 году); Kynsgall (13 лістапада 1432 году); Kezigal Wostoltowicz (27 лютага 1434 году); Kynzegal (4 лістапада 1434 году); Kezigal Wolimuthawicz (6 сьнежня 1437 году); Michael alias Keszgal, Kesgaylo Wolymunthowicz, Kesgal, Kynsegal, Kisegal, Kiesgal.
Зь літоўскага баярскага роду, сын Валімонта Бушкавіча. Меў братоў Румбольда, Яўнута, Шадзібора, Гудзігерда і Судзівоя.
Упершыню ўпамінаецца ў 1401 годзе пры складаньні Віленска-Радамскай уніі. Быў заўзятым прыхільнікам Вітаўта, пры падтрымцы якога стаў старостам жамойцкім. Актыўна спрыяў хрысьціянізаціі паганцаў-жамойтаў, у 1418 годзе здушыў сялянскае паўстаньне, а ў 1419 годзе выкрыў змову жамойцкага баярства супраць вялікага князя.
У 1413 годзе ад літоўскай дэлегацыі браў удзел у разьвязаньні справы Бэнэдыкта Макры. У 1425 (двойчы), 1430, 1437, 1444 і 1446 гадох езьдзіў да вялікага магістра. У 1431 годзе быў у складзе пасольства да караля Польшчы.
Па сьмерці Вітаўта ў 1430 годзе разам з братамі Румбольдам і Яўнутам падтрымаў абраньне вялікім князем Сьвідрыгайлы. Быў сярод падпісантаў антыпольскай Скірстымонскай умовы (1431 год). Па тым, як у 1432 годзе ў выніку перавароту да ўлады прыйшоў Жыгімонт Кейстутавіч, Валімонтавічаў узялі ў палон. Румбольда і Яўнута пакаралі сьмерцю, тым часам Кезгайлу вярнулі ўсе ягоныя ўладаньні. Магчыма, да гэтага прычынілася тое, што ягоная дачка ажанілася зь Янам Гаштольдам — уплывовым хаўрусьнікам Жыгімонта. Пазьней браў удзел у складаньні Гарадзенска-Троцкай уніі.
Ажаніўся з Аленаю (нявысьветленага паходжаньня), меў сыноў Міхайлу, Яна, Пятра, Дабяслава, Бутрыма і, магчыма, Таліята, а таксама дачок Даратэю (жонка Яна Гаштольда) і Мілохну (жонка Пятра Гедыгольдавіча).
У 1444 годзе фундаваў касьцёл у Дзявалтаве. У 1445 годзе з ініцыятывы жонкі яго ўпісалі ў кнігі Кракаўскага ўнівэрсытэту.
Да актаў Чартарыйскага замірэньня (1431 год), Гарадзенскай уніі (1432 год) і Гарадзенскай умовы (1434 год) прывесіў пячаці з лацінамоўнымі гатычнымі надпісамі:
sigill… consgalos
+ s • domi • kynzgalonis
+ sigillum domini kyezgal
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Кезгайла Валімонтавіч, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.