Ашмяны Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі І Кляштар Францішканаў

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар францішканаў
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі
Краіна	Беларусь
Места	Ашмяны
Каардынаты	54°25′33.25″ пн. ш. 25°57′22.80″ у. д. / 54.4259028° пн. ш. 25.9563333° у. д. / 54.4259028; 25.9563333 25°57′22.80″ у. д. / 54.4259028° пн. ш. 25.9563333° у. д. / 54.4259028; 25.9563333
Архітэктурны стыль	клясыцыстычная архітэктура[d]
Дата заснаваньня	XV ст.
Статус	Ахоўная зона
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар францішканаў на мапе Беларусі Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар францішканаў
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар францішканаў на Вікісховішчы

Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар францішканаў — помнік архітэктуры XV—XIX стагодзьдзяў у Ашмянах. Знаходзіцца ў прадмесьці Францішканах, на вуліцы Францішканскай. Дзейнічаў да 1845 году. Твор архітэктуры готыкі і клясыцызму.

Комплекс Ашмянскага францішканскага кляштару складаўся з касьцёла і кляштарнага корпуса. У другой палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі зруйнавалі кляштарны корпус. З савецкіх часоў касьцёл знаходзіцца ў занядбаным стане.

 

Вялікае Княства Літоўскае

Першы магчымы пісьмовы ўпамін пра касьцёл у Ашмянах датуецца 1407 годам, калі Войцех Манівід запісаў яму падданых у вёсцы Мірклішках. У адпаведнай лацінскай дароўнай грамаце ўжываецца «народны» выраз «паўустаўнае» (vulgariter dictam pol ustavy) — гэта адпавядае многім іншым тагачасным лацінскім граматам літоўскіх князёў і баяраў, дзе з азначэньнем «народны» («гутарковы») падаваліся менавіта беларускія словы і выразы.

У 1497 годзе Юры Яновіч фундаваў у месьце францішканскі кляштар. У 1505 годзе вялікі князь Аляксандар выдаў дадатковы фундуш кляштару.

Мураваны касьцёл збудавалі на мяжы XV і XVI стагодзьдзяў. Паводле інвэнтару 1585 году, у касьцёле захоўваўся антыфанар на пэргамэнце. За часамі вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) у 1659 годзе драўляныя будынкі кляштару зруйнавалі, але неўзабаве іх аднавілі, а касьцёл рэканструявалі і патынкавалі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

 

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Ашмяны апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзейнічаць. Будынак касьцёла пацярпеў за часамі вайны 1812 году. У 1822 годзе яго аднавілі ў стылі клясыцызму.

Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1845 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар. Неўзабаве кляштарныя будынкі зьнішчылі, а касьцёл перарабілі пад склад.

Найноўшы час

У 1920-я гады ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі вярнулі касьцёл рыма-каталікам, якія аднавілі помнік. Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады адабралі будынак. Неўзабаве яго давялі да занядбанага стану.

Касьцёл — 1-нэфавая базыліка з 3-граннай апсыдай.

Гістарычная графіка

• Старая графіка
•  
  М. Ком, 1917 г.
•  
  1928—1929 гг.
•  
  В. Мешкуць, да 1939 г.
•  
  В. Мешкуць, да 1939 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
•  
  1896 г.
•  
  1938 г.
•  
  да 1939 г.
•  
  да 1939 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
•  
  Агульны выгляд
•  
  Бакавы фасад
•  
  З боку апсыды
•  
  Усярэдзіне

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
• Кушнярэвіч А., Брыль А. Готыка ў Ашмянах // Беларускі гістарычны часопіс. № 10, 2010. С. 24―25.

• Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар францішканаў у Ашмянах, Radzima.org