До́кшыцы — места ў Беларусі, у вярхоўі ракі Бярэзіны.
Адміністрацыйны цэнтар Докшыцкага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 6954 чалавекі. Знаходзяцца за 200 км ад Віцебску, за 12 км ад чыгуначнай станцыі Параф’янаў (лінія Маладэчна — Полацак). Аўтамабільныя дарогі на Вялейку, Глыбокае, Лепель і Бягомель.
Докшыцы лац. Dokšycy | |||||
Вуліца ў цэнтры места | |||||
| |||||
Першыя згадкі: | 1407 | ||||
Краіна: | Беларусь | ||||
Вобласьць: | Віцебская | ||||
Раён: | Докшыцкі | ||||
Насельніцтва: | 6954 чал. (2018) | ||||
Часавы пас: | UTC+3 | ||||
Тэлефонны код: | +375 2157 | ||||
Паштовы індэкс: | 211720 | ||||
СААТА: | 2221501000 | ||||
Нумарны знак: | 2 | ||||
Геаграфічныя каардынаты: | 54°53′0″ пн. ш. 27°46′0″ у. д. / 54.88333° пн. ш. 27.76667° у. д. 27°46′0″ у. д. / 54.88333° пн. ш. 27.76667° у. д. | ||||
± Докшыцы | |||||
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы | |||||
http://dokshitsy.vitebsk-region.gov.by/ |
Докшыцы — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны. Да нашага часу тут захавалася драўляная царква Яна Багаслова, помнік архітэктуры XIX ст.
Існуе некалькі тлумачэньняў тапоніму Докшыцы. Паводле географа Вадзіма Жучкевіча, ён мае балтыйскае паходжаньне і, на думку Тодара Кашкурэвіча, мае зьвязак з богам Перуном. Таксама існуе меркаваньне, што назва паселішча ўтварылася ад кельцкага док — 'месца малацьбы'.
У прывілеях вялікіх князёў (на лаціне) ўпамінаюцца як Doxiczane.
Першы пісьмовы ўпамін пра Докшыцы зьмяшчаецца ў грамаце вялікага князя Вітаўта, выдадзенай 13 студзеня 1407 году ў Вільні. У ёй намесьнік віленскі Войцех Манівід атрымаў пацьверджаньне на сёлы і сялянаў-даньнікаў у Харэцкай воласьці, сярод якіх называюцца даньнікі «доксычане» (doxyczane).
На мяжы XVI—XVІI стагодзьдзяў Докшыцы атрымалі статус мястэчка. У розныя часы аднайменны маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Манівідаў, Радзівілаў, Гальшанскіх, Кішкаў, Пацаў, Осьцікаў, Сангушкаў, капітулы Жамойцкага біскупства, Юдзіцкіх, Гутаровічаў.
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Докшыцы ўвайшлі ў склад Менскага павету Менскага ваяводзтва. За часамі Інфлянцкай вайны ў 1575 годзе ваколіцы мястэчка сталі адной з асноўных апорных базаў Стэфана Баторыя пры вызваленьні Полаччыны ад маскоўскіх захопнікаў.
У 1608 годзе Станіслаў Кішка заснаваў у Докшыцаў касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы, пры якім з 1781 году пачаў дзейнічаць невялікі кляштар. У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) у 1708 годзе мястэчка спалілі швэды.
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Докшыцы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам павету (з 1797 году — цэнтар воласьці Барысаўскага павету). У 1795 годзе паселішча атрымала статус места. 22 студзеня 1796 году адбылося зацьверджаньне мескага гербу: «у зялёным полі два ўзгоркі, на якіх ляжаць збаны, зь іхніх гарлавін выцякаюць срэбныя крыніцы». На 1800 год у Докшыцах было 152 двары, зь якіх Мілашэвічу належалі 106 (35 хрысьціянскіх і 71 юдэйскі), 42 двары (у тым ліку 12 юдэйскіх) складалі частку ўдавы Людвігі Гутаровіч і называліся Докшыцкай Слабадой. У мястэчку існавалі 2 царквы і юдэйская малітоўная школа. У Докшыцах штогод праводзіўся кірмаш у дзень Сьвятой Тройцы, у Докшыцкай Слабадзе — у дзень Узьвіжаньня Сьвятога Крыжа.
У Вайну 1812 году праз Докшыцы ў ліпені прайшлі войскі віцэ-караля Італіі Я. Багарнэ, а ў кастрычніку — часткі корпусу генэрала К. Ф. Врэдэ, якія разрабавалі мястэчка. У 1824 годзе ў Докшыцах дзейнічала суконная майстэрня Давіда Шапіры. У час вызвольнага паўстаньня ў красавіку — траўні 1831 году каля Докшыцаў адбыліся баі вялейскіх паўстанцаў С. Радзішэўскага з расейскімі карнікамі.
Па скасаваньні прыгоннага права ў 1861 годзе Докшыцы сталі цэнтрам аднайменнай воласьці. У 1863 годзе тут збудавалі новую царкву-мураўёўку. У 1868 годзе ў Докшыцах быў 1 мураваны і 266 драўляных дамоў, мураваная царква, драўляны касьцёл, 4 юдэйскія малітоўныя дамы, 22 крамы, 17 шынкоў, 3 бровары і паравы млын. У мястэчку штотыднёва праходзілі таргі (больш значныя праводзіліся ў аўторак на масьленічным тыдні і ў сьвята Прачыстай 15 жніўня). У XIX ст. канчаткова сфармавалася вулічная сетка Докшыцаў (цэнтральныя Барысаўская, Даўгінаўская, Глыбоцкая і Полацкая вуліцы, да іх прымыкалі — Ветраная, Сянная, Татарская і іншыя). У канцы XIX ст. у Докшыцах пачалі дзейнасьць пазыка-ашчаднае і пажарнае таварыствы.
З 1902 году ў Докшыцах працавала 2-клясная пачатковая вучэльня (з 1907 году — 4-клясная, з 1913 году — вышэйшая пачатковая). У 1904 годзе ў мястэчку было 435 драўляных і 1 мураваны дамоў, 2 гасьцініцы, 2 сукнавальні (працавалі 3 рабочыя), 1 аптэка і 2 аптэкарскія крамы. У час Першай сусьветнай вайны Докшыцы былі прыфрантавым местам (у верасьні 1915 году іх ненадоўга займалі войскі Нямецкай імпэрыі), у 1918 годзе — места зноў занялі нямецкія войскі.
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Докшыцы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР.
З 20 жніўня 1919 да ліпеня 1920 году Докшыцы займалі польскія войскі, пазьней бальшавікі, потым зноў палякі. Згодна з умовамі Рыскай мірнай дамовы 1921 году Докшыцы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Дзісенскага павету Віленскага ваяводзтва. У гэты час у месьце быў 491 будынак.
У 1939 годзе Докшыцы ўвайшлі ў БССР, дзе 15 студзеня 1940 году сталі цэнтрам раёну Вялейскай вобласьці (у 1962—1965 гадох былі ў складзе Глыбоцкага раёну). У Другую сусьветную вайну з 9 ліпеня 1941 году да 2 ліпеня 1944 году места знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.
У Докшыцах працуюць 3 агульнаадукацыйныя школы, дзіцячая школа мастацтваў.
Дзейнічаюць мескі цэнтар культуры, дом рамёстваў, 2 бібліятэкі.
У месьце выдаецца раённая газэта «Родныя вытокі».
Генэральны плян Докшыцаў (1977 год) улічвае захаваньне гістарычнай структуры паселішча. Асноўная тэрыторыя места знаходзіцца на правым беразе Бярэзіны. Тут разьмяшчаецца адміністрацыйна-грамадзкі цэнтар. Забудова пераважна 1-павярховая, ёсьць групы 2—3-павярховых сэкцыйных будынкаў.
Афіцыйная назва | Гістарычная назва | Былыя назвы |
Гайдара вуліца | Ветраная вуліца | |
Дзяржынскага вуліца | Татарская вуліца | |
Інтэрнацыянальная вуліца | Дзікая вуліца | |
Карла Маркса вуліца | Параф’янаўская вуліца | |
Максіма Горкага вуліца | Полацкая вуліца | Тадэвуша Касьцюшкі вуліца |
Ленінская вуліца | Барысаўская вуліца | Аляксандраўская вуліца Юзэфа Пілсудзкага вуліца |
Палявога плошча | Рынак пляц | |
Піянэрская вуліца | Блонская вуліца | |
Пушкіна вуліца | Даўгінаўская вуліца | Чвартакаў вуліца Варашылава вуліца |
Савецкая вуліца | Глыбоцкая вуліца Віленская вуліца | Мураўёўская вуліца |
Чарняхоўскага вуліца | Граніца вуліца |
У тэлефонным даведніку 1939 году ўпамінаюцца Польная і Рынкавая вуліцы.
Прадпрыемствы харчовай прамысловасьці.
Пералік прамысловых прадпрыемстваў Докшыцаў |
---|
|
Праз Докшыцы праходзяць аўтамабільныя дарогі Р3 (Лагойск — Глыбокае — граніца Латвіі), Р29 (Вушачы — Вялейка) і Р86 (Багушэўск (ад М8) — Лепель — Мядзел).
Места мае рэгулярнае аўтобуснае злучэньне зь Менскам, Віцебскам і інш.
У Докшыцах дзейнічае дом рамёстваў (у колішняй царкве Сьвятога Апостала Яна Багаслова). Спыніцца можна ў гасьцініцы «Докшыцы».
Пералік местаў-сяброў Докшыцаў |
---|
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Докшыцы, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.